Старое паданьне: розьніца паміж вэрсіямі
д шаблён |
афармленьне |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Іншыя значэньні}} |
|||
{{Літаратурны твор |
{{Літаратурны твор |
||
|Назва = Старое паданьне |
|Назва = Старое паданьне |
||
Радок 25: | Радок 26: | ||
|ВікіКрыніца-тэкст = :pl:s:Stara baśń |
|ВікіКрыніца-тэкст = :pl:s:Stara baśń |
||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
{{Іншыя значэньні|Старое паданьне (неадназначнасьць)}} |
|||
⚫ | |||
== Сюжэт == |
== Сюжэт == |
||
[[Файл:Stara baśń (Hengo) by Michał Elwiro Andriolli.jpg|міні|«Агонь […] падкладаючы, каб<br />Гэнга згарэў жыўцом.»]] |
[[Файл:Stara baśń (Hengo) by Michał Elwiro Andriolli.jpg|міні|«Агонь […] падкладаючы, каб<br />Гэнга згарэў жыўцом.»]] |
||
Сюжэт раману адсылае да старапольскіх паданьняў і |
Сюжэт раману адсылае да старапольскіх паданьняў і легендаў, між іншым пра жорсткага ўладара [[Попель|Попеля]]. Дзеяньне адбываецца ў дагістарычныя часы на землях племені [[Паляне|палянаў]]. |
||
Уладарыць над імі жорсткі князь, які ў рамане завецца Хвосткам, а ягоная жонка — немка Брунгільда. Як князь, так і ягоная жонка мараць, каб усталяваць над падданымі абсалютную ўладу, падобную да той, якую мелі князі й імпэратары Нямеччыны. Аднак гэта не падабаецца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Кмець|кмецям|pl|Kmieć}}, якія прызвычаіліся да таго, што ўладары шанавалі іхнюю вольнасьць. Князь са сваімі людзьмі ўзмацняюць рэпрэсіі і становяцца ўсё больш жорсткімі. У выніку ў краі выбухае бунт, супраць якога князь выклікае на дапамогу нямецкіх хаўрусьнікаў. Пачынаецца вайна, у выніку якой князь гіне, а ўлада перадаецца простаму, але аўтарытэтнаму кмецю [[Пяст Каладзей|Пясту]]. |
Уладарыць над імі жорсткі князь, які ў рамане завецца Хвосткам, а ягоная жонка — немка Брунгільда. Як князь, так і ягоная жонка мараць, каб усталяваць над падданымі абсалютную ўладу, падобную да той, якую мелі князі й імпэратары Нямеччыны. Аднак гэта не падабаецца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Кмець|кмецям|pl|Kmieć}}, якія прызвычаіліся да таго, што ўладары шанавалі іхнюю вольнасьць. Князь са сваімі людзьмі ўзмацняюць рэпрэсіі і становяцца ўсё больш жорсткімі. У выніку ў краі выбухае бунт, супраць якога князь выклікае на дапамогу нямецкіх хаўрусьнікаў. Пачынаецца вайна, у выніку якой князь гіне, а ўлада перадаецца простаму, але аўтарытэтнаму кмецю [[Пяст Каладзей|Пясту]]. |
||
Радок 72: | Радок 72: | ||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commons}} |
|||
{{Commonscat|Stara baśń (Kraszewski)}} |
|||
* [http://monika.univ.gda.pl/~literat/stara/index.htm Тэкст раману на бачыне Віртуальнай бібліятэкі польскай літаратуры] |
* [http://monika.univ.gda.pl/~literat/stara/index.htm Тэкст раману на бачыне Віртуальнай бібліятэкі польскай літаратуры] |
||
* [http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/stara-basn/ «Старое паданьне» на сэрвісе Wolne Lektury] |
* [http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/stara-basn/ «Старое паданьне» на сэрвісе Wolne Lektury] |
||
{{Гісторыя Польшчы (Крашэўскі)}} |
|||
[[Катэгорыя:Раманы Юзэфа Ігнацыя Крашэўскага]] |
[[Катэгорыя:Раманы Юзэфа Ігнацыя Крашэўскага]] |
Вэрсія ад 12:44, 31 жніўня 2016
Старое паданьне | |
Stara baśń: powieść z IX wieku | |
«Сьляпы гусьляр стаў у варотах, кій яго кранаўся ляжачага трупу […] хлапак прытуліўся і плакаў.» | |
Жанр: | гістарычная проза |
---|---|
Аўтар: | Язэп Ігнацы Крашэўскі |
Мова арыгіналу: | польская |
Публікацыя: | 1876 |
Выдавецтва: | Spółka Księgarzy Warszawskich |
Наступны твор: | «Lubonie» |
Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору |
«Старо́е пада́ньне» (па-польску: Stara baśń: powieść z IX wieku) — гістарычны раман Юзэфа Ігнацыя Крашэўскага, выдадзены ў 1876 року. Гэтым творам распачынаецца нізка раманаў пад агульнай назвай «Гісторыя Польшчы».
Сюжэт
Сюжэт раману адсылае да старапольскіх паданьняў і легендаў, між іншым пра жорсткага ўладара Попеля. Дзеяньне адбываецца ў дагістарычныя часы на землях племені палянаў.
Уладарыць над імі жорсткі князь, які ў рамане завецца Хвосткам, а ягоная жонка — немка Брунгільда. Як князь, так і ягоная жонка мараць, каб усталяваць над падданымі абсалютную ўладу, падобную да той, якую мелі князі й імпэратары Нямеччыны. Аднак гэта не падабаецца кмецям(pl), якія прызвычаіліся да таго, што ўладары шанавалі іхнюю вольнасьць. Князь са сваімі людзьмі ўзмацняюць рэпрэсіі і становяцца ўсё больш жорсткімі. У выніку ў краі выбухае бунт, супраць якога князь выклікае на дапамогу нямецкіх хаўрусьнікаў. Пачынаецца вайна, у выніку якой князь гіне, а ўлада перадаецца простаму, але аўтарытэтнаму кмецю Пясту.
Другой тэмаю раману ёсьць гісторыя каханьня. Даман, малады кмець і ваяўнік, закахаўся ў прыгажуню Дзіву. Аднак яна лічыць, што яе пакліканьнем ёсьць служба багам, таму адмаўляецца стаць жонкаю Дамана. Даман вырашае зрабіць усё, каб дабіцца яе каханьня.
Дадатковая інфармацыя
Раман быў выдадзены ў 1876 року Суполкай варшаўскіх кнігавыдаўцоў (прадстаўленай у Варшаве фірмай Гебэтнэр і Вольф), якая ў тым року распачала выданьне нізкі гістарычных раманаў Крашэўскага, якія мелі ахапіць гісторыю Польшчы. Яшчэ пры жыцьці аўтара ў 1879 адбылося перавыданьне кнігі ў выглядзе альбому з ілюстрацыямі Міхала Эльвіры Андрыёлі.
Раман прысьвечаны легендарным пачаткам польскай дзяржавы (да прыходу да ўлады першага ўладара палянаў — Семавіта Пяставіца). Дзеяньне разгортваецца ў IX стагодзьдзі, калі ад князя Попеля ўладу пераняла дынастыя Пястаў. Кніга складаецца з трох тамоў (30 разьдзелаў) і дадатку «Гістарычныя легенды», дзе аўтар падае ўласныя камэнтары да раману.
Кніжка ўтрымлівае шмат архаізмаў (напрыклад, skórznie — скураныя боты, tok — від жаночага капелюшу, dziewiarz — кальчужнік), запазычаньняў зь іншых славянскіх моў (напрыклад, гарадзішча, каравай) і нэалягізмаў, выкарыстаных у форме састарэлых выразаў (напр. kneź — князь, podziomek — падземак, witeź — віцязь). Праца аўтара над раманам супала зь яго этнаграфічнымі дасьледаваньнямі і вывучэньнем прац Іяхіма Лялевеля і Караля Шайнохі, якія аказалі ўплыў на творчасьць Крашэўскага.
Рукапісы «Старога паданьня» былі зьнішчаныя падчас II сусьветнай вайны, у той час як першая (яшчэ чарнавая) вэрсія знаходзіцца ў варшаўскай Нацыянальнай бібліятэцы (сыгнатура рукапісу III 6056).
Адаптацыі раману
- У 1891 Альфрэд Шчапанскі выдаў у Вене драму ў 5 актаў «Пяст Першы», заснаваную на тэматыцы «Старога паданьня».
- У 1900 Юльян Бачынскі выдаў у Хелмне кнігу «Гожая каралеўна», інсьпіраваную раманам.
- У 1907 Уладыслаў Жаленскі паставіў у Львове опэру «Старое паданьне» на аснове раману.
- У 2003 па матывах раману быў зьняты фантастычна-гістарычны фільм «Старое паданьне. Калі сонца было богам» рэжысэра Ежы Гофмана.
Літаратура
- Kraszewski, Józef Ignacy. Stara Baśń. — Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983. — С. 311—312. — ISBN 83-205-3077-6
Вонкавыя спасылкі
Старое паданьне — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў