Грунвальд (летнік)

Шыльда на ўваходзе, каля будынку адміністрацыі летніка

Грунвальд — першы беларускамоўны дзіцячы летнік, які праводзіўся ў 1990—1993 гг. на базе дзіцячага лягеру адпачынку «Дружба», у пас. Энэргетыкаў, (Койданаўскі раён, Менская вобласьць). Летнік названы ў гонар Грунвальдзкай бітвы. Арганізаваны Гарадзкім бацькоўскім камітэтам (ГБК) менскіх беларускамоўных клясаў і школаў.

Гісторыя

Старэйшая харугва, 1990 г. Унізе ў цэнтры завадатар Вадзім Чарнышоў, зьлева за ім Алег Грушэцкі, лявей Арцём Чарнышоў, лявей Мікола Гракаў, сядзіць другая зьлева — Юлія Качанава

Летнік «Грунвальд» быў арганізаваны Гарадзкім бацькоўскім камітэтам менскіх беларускамоўных клясаў і школаў на базе дзіцячага лягеру адпачынку «Дружба» [1], у пас. Энэргетыкаў, (Койданаўскі раён Менская вобласьць). Грошы на гэтую справу выдзяліў Менскі абласны савет прафсаюзаў.

Першы заезд адбыўся ў жніўні 1990 году. Апошні ў 1993 годзе. Усе заезды адбываліся раз у год, у жніўні. Назва «атрады» была зьмененая на «харугвы». Усяго было чатыры харугвы: Менская, Полацкая, Віленская і Наваградзкая. Харугвы насілі толькі назву гарадоў, ня маючы дачыненьня да стаўленьня да паходжаньня дзяцей да гэтых гарадоў. Дзяцей было больш за дзьвесьці чалавек у зьмену. Галоўным чынам гэта былі вучні менскіх беларускіх клясаў і школ. У летніку былі створаны ўсе ўмовы для адпачынку: шасьціразовае харчаваньне, вандроўкі ў Нясьвіж ды на радзіму Якуба Коласа, сустрэчы зь беларускімі пісьменьнікамі, конкурсы ды гульні. Уся выхаваўчая работа ў «Грунвальдзе» вялася толькі на беларускай мове. Завадатарамі і выхавацелямі былі студэнты, настаўнікі, а таксама сябры ГБК менскіх беларускамоўных клясаў і школаў.

Некаторыя з завадатараў і выхавацеляў зь першага заезду (1990 г.): Зьміцер Марчук [2], Ксенія Дзягілява (мастачка, скрыпачка гурту «Ліцьвіны», Вадзім Чарнышоў. Найбольш вядомыя з выхаванцаў зь першага заезду: Алег Грушэцкі (нашчадак кароннага харунжага караля Ягайлы Мацея Грушэцкага; першы, хто пачаў адраджаць беларускі скаўцкі рух на Беларусі, адзін з арганізатараў Аб’яднаньня беларускіх скаўтаў і выдавец газ. «Скаўт Беларусі»), Мікола Гракаў (у 1996—1998 гг. — скаўт-канцлер Аб’яднаньня беларускіх скаўтаў; перакладчык, дыякан Рымска-Каталіцкага Касьцёла), Юлія Качанава (адзін з аўтараў тэлеперадачы «Існасьць» на БТ) . Вядомыя госьці — бард Сяржук Сокалаў-Воюш, пісьменьнік Кастусь Тарасаў, гісторык Анатоль Грыцкевіч. Частка выхавацельскага калектыву і выхаванцаў прымалі ўдзел і ў іншых заездах у розныя гады. У 1992 г. адным з арганізатараў дзіцячага летніку «Грунвальд» была Арына Вячорка (навуковы супрацоўнік Лябараторыі філязофіі і гісторыі адукацыі Беларускага Нацыянальнага інстытуту адукацыі), а сярод завадатараў працаваў Віктар Івашкевіч (адзін з найстарэйшых беларускіх адраджэнцаў, адзін з лідэраў Беларускага народнага фронту).

Сярод мерапрыемстваў, якія праводзіліся (апроч такіх, як Дзень Няптуну, альбо Дзень жарту), галоўнай падзеяй было адзначэньне Грунвальдзкай бітвы.

Удзельнікі летніку прымалі ўдзел у 1992 г. у археалягічных раскопах пад Менскам. Дзяўчыне Юліі Качанавай пашэньціла знайсьці падчас раскопаў пярсьцёнак прыкладна XIII стагодзьдзя.

У 1992 г. на тэрыторыі летніка «Грунвальд» разьмяшчаўся на ўскрайку намётны скаўцкі лягер «Лясун» Аб’яднаньня беларускіх скаўтаў. Скаўты ўнесьлі вялікую разнастайнасьць у жыцьцё «Грунвальду» скаўцкімі гульнямі і забавамі.

Фотагалерэя

• 
  Узьняцьцё сьцягу на адкрыцьці 1-га Беларускамоўнага дзіцячага летніку Грунвальд, 1990. Сьпіной — Алег Грушэцкі, тварам — Зьміцер Марчук
• 
  Выхавацелі, завадатары і выхаванцы летніку Грунвальд, 1990. Унізе зьлева направа — Мікола Гракаў, Алег Грушэцкі, празь дзяўчыну — Зьміцер Марчук. Уверсе з крыжом на кашулі — Ксенія Дзягілява, побач Уладзімер Панада
• 
  Выхавацелі, завадатары і выхаванцы летніку Грунвальд. Здымак у канцы зьмены. 1990. Сядзіць другі справа бард Сяржук Сокалаў-Воюш
• 
  Падрыхтоўка да сьвяткаваньня перамогі ў Грунвальдзкай бітве, 1990
• 
  «Конь» зь Вітаўтам на сьвяткаваньні Грунвальдзкай бітвы, 1990
• 
  Сьвяткаваньне перамогі ў Грунвальдзкай бітве, 1990
• 
  Экскурсія ў Нясьвіж, старэйшая харугва, 1990
• 
  Адкрыцьцё Беларускамоўнага дзіцячага летніку «Грунвальд», 1991
• 
  У ролі князя Вітаўта — Зьміцер Марчук на сьвяце перамогі ў Грунвальдзкай бітве, 1991
• 
  Вітаўт з князёўнай на сьвяце перамогі ў Грунвальдзкай бітве, 1991
• 
  Дзень жарту, 1992
• 
  Прыманьне ўдзелу ў археалягічных раскопах, 1992
• 
  Удзельнікі скаўцкага лягеру «Лясун», 1992
• 
  Гульні скаўтаў (перадача чалавека праз «павуціну»), 1992

Літаратура

• Л. Чарон. Беларускі аазіс // Газ. «Наша слова» №6, жнівень, 1990 г. — С. 8.
• Анатоль Каляда. Пад ветразем «Грунвальда» // Газ. «Літаратура і Мастацтва» №34 (3548), 24 жніўня 1990 г. — С. 4.

Вонкавыя спасылкі

Грунвальд (летнік) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў