Сарк: розьніца паміж вэрсіямі

	Сарк; Sèr; Sercq; Sark
Сьцяг	Герб
Афіцыйная мова	ангельская, француская, сарская
Сталіца	Рэзыдэнцыя сэньёра. Сарк ня мае сталіцы.
Форма кіраваньня Каралева; Сэньёр Сарку	Канстуцыйная манархія; Лізавета II; Джон Майкл Бамонт
Плошча; • агульная	; 5,45 км²
Насельніцтва; • агульнае (2002); • шчыльнасьць	; 600 чал.; 110 чал/км²
Валюта	Фунт стэрлінгаў, Фунт Гернсі (GBP)
Часавы пас	+1
Незалежнасьць	Частка кароннай зямлі Гернсі, указ Лізаветы I аб наданьні Хэліеру дэ Картэрэту права ўладаньня выспай Сарк 1565 г.
Дамэн верхняга ўзроўню	.gg
Тэлефонны код	+44

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 12:19, 24 сакавіка 2016

Сарк (па-француску: Sercq) — востраў у Атлянтычным акіяне ў складзе Нармандзкіх выспаў, самая малая з чатырох найбуйнейшых выспаў архіпэлягу. Плошча — 5 км². Насельніцтва — каля 600 чалавек (2002). Сарк называюць апошнім аплотам фэадалізму, таму што тут усё яшчэ захаваўся фэод. Васалы і па сёньняшні дзень маюць значна большы палітычны ўплыў, чым астатнія жыхары.

Асаблівасьці фаўны абумоўлены геаграфічным месцазнаходжаньнем выспы. На Сарку няма рэптыліяў і буйных сысуноў; адзінымі прадстаўнікамі апошніх зьяўляюцца трусы і пацукі. Вожык быў завезены на выспу толькі ў 1986 годзе. На высьпе распаўсюджана малая белазубка (Crocidura suaveolens) — від, які не сустракаецца ў суседняй Нармандыі і на высьпе Гернсі.

Важная роля ў эканоміцы выспы належыць турызму, асабліва ў летні пэрыяд.

На высьпе забаронена карыстацца аўтамабілямі, але дазволеныя ровары і конныя экіпажы. Жыхары выспы могуць карыстацца трактарам. Матарызаваным транспартам могуць карыстацца толькі пэнсіянэры і інваліды.

Геаграфія

Выспа Сарк складаецца зь дзьвюх высокіх скалістых выспаў, Вялікага і Малога Сарку, злучаных паміж сабой вузкай пяшчанай паласой. Рыфы Вялікай і Малой выспаў зьвязаны між сабой вузкім мостам Ля Купэ (La Coupée), абсталявага пачынаючы з 1900 года мэталічна-бэтоннай агароджай паабапал; у 1945 годзе мост узмацнілі і адрамантавалі нямецкія ваеннапалонныя.

Гісторыя

Пасьлядоўных і дасканалых зьвестак аб гістарычным мінулым выспы да 16 стагодзьдзя не захавалася. Шматлікія магільнікі зь вялікіх каменных камлыг сьведчаць аб засяленьні Сарка чалавекам яшчэ ў пэрыяд нэаліту.^[2] Верагодна, што прынамсі на працягу двух стагодзьдзяў выспа была заселены рымлянамі.

У 565 годзе культывацыю выспы пачаў Сьвяты Мальёр (Magloire) з 62 манахамі. Заснаваны кляштар выстаяў рабаваньні вікінгаў у 9 стагодзьдзі. У 933 годзе нарманскаму ярлу Вільгельму I быў падараваны лён (фэод) на валоданьне Саркам. На працягу стагодзьдзяў выспа перадавалася ярламі (пазьней герцагамі) ад аднаго ўладара да другога, так, да 1042 года Сарк належыў абацтву Мон-Сэн-Мішэль.

У 1274 годзе насельніцтва Сарка дасягала 400 чалавек; да канца 14 стагодзьдзя выспа прыносіла значны прыбытак у скарбніцу ангельскага караля. У 16 стагодзьдзі чорная сьмерць апусташыла выспу; у часы марскіх баталій бязьлюдны Сарк выкарыстоўваўся марскімі дзяржавамі ў ваенных мэтах, у мірныя часы на Сарку жылі піраты і іншыя злачынцы. У 1549 годзе ваенна-марскімі сіламі Францыі на Сарку былі пабудаваны фартыфікацыйныя ўзмацненьні.

У час Другой сусьветнай вайны Сарк, як і іншыя Нармандзкія выспы, быў акупаваны вэрмахтам. У адрозьненьне ад насельніцтва іншых выспаў, жыхары Сарку адмовіліся ад эвакуацыі ў Ангельшчыну і не пакінулі выспу перад прыходам захопнікаў. Сібіль Хэсавэй, сарская дама (Dame de Sercq), якая ў той час заняла сэньёрскую пасаду, абыходзілася з насельніцтвам прыязна, але аўтарытарна («Яе слова было законам. Нават для нас…», заўважаў адзін нямецкі салдат). За выключэньнем гернскага судзьдзі Лэйна, Сібіль Хэсавэй была адзінай палітычна значнай фігурай, якая адмаўлялася падпісваць загады нямецкага кіраўніцтва, калі апошнія не адпавядалі яе поглядам. У 1942 годзе Сарк, як і выспа Гернсі ў 1940 годзе, стаў арэнай безвыніковай ваеннай апэрацыі брытанскай арміі. У тым жа годзе 9 жыхароў выспы дэпартавалі ў Нямеччыну, тых, у каго не было «пастаяннага месца жыхарства» на Сарку, а таксама «мужчын нясарскага паходжаньня (ангельцаў) ва ўзросце паміж 16 і 70 гадамі» разам зь сем’ямі. Сярод апошніх быў і муж Сібіль Хэсавэй.

Палітычная сыстэма

Ва ўмовах аўтаномнага статусу і ўласнай заканадаўчай сыстэмы выспы на Сарку па сёньняшні дзень карыстаюцца заканадаўчымі актамі стогадовай і нават старэйшай даўніны. Так, напрыклад, сэньёр (Seigneur) зьяўляецца адзінай пэрсонай на высьпе, якой дазваляецца разводзіць галубоў ці трымаць нестэрылізаваную сучку, што абгрунтоўваецца магчымай небясьпекай для сельскай гаспадаркі выспы ў выніку павелічэньня колькасці сабак ці галубоў.

Крыніцы

^ На высьпе Сарк выкарыстоўваюць фунт Гернсі.
^ Heather Sebire, The Archaeology & Early History of the Channel Islands (Tempus 2005, ISBN 0752434497)

Вонкавыя спасылкі

Сарк — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Афіцыйны сайт Сарку

[1] На высьпе Сарк выкарыстоўваюць фунт Гернсі.

[Sebire-2] Heather Sebire, The Archaeology & Early History of the Channel Islands (Tempus 2005, ISBN 0752434497)

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 {{Краіна
-| Назва                           = Сарк
+|Назва                           = Сарк
-| НазваЎРоднымСклоне              = Сарку
+|НазваЎРоднымСклоне              = Сарку
-| НазваНаДзяржаўнайМове           = Sèr <br /> Sercq<br /> Sark
+|НазваНаДзяржаўнайМове           = Sèr<br />Sercq<br />Sark
-| Сьцяг                           = Flag of Sark.svg
+|Сьцяг                           = Flag of Sark.svg
-| Герб                            = Escudo_de_Sark.svg
+|Герб                            = Escudo_de_Sark.svg
-| НацыянальныДэвіз                =
+|НацыянальныДэвіз                =
-| ДзяржаўныГімн                   =
+|ДзяржаўныГімн                   =
-| Месцазнаходжаньне               = guernsey_sm02.png
+|Месцазнаходжаньне               = guernsey_sm02.png
-| ПодпісПадВыявайМесцазнаходжаньня =
+|ПодпісПадВыявайМесцазнаходжаньня =
-| АфіцыйнаяМова                   = [[ангельская мова|ангельская]], [[Француская мова|француская]], [[саркскі дыялект|саркская]]
+|АфіцыйнаяМова                   = [[ангельская мова|ангельская]], [[Француская мова|француская]], [[сарскі дыялект|сарская]]
-| Сталіца                         =  Рэзыдэнцыя сэньёра. Сарк ня мае сталіцы.
+|Сталіца                         = Рэзыдэнцыя сэньёра. Сарк ня мае сталіцы.
-| НайбуйнейшыГорад                =
+|НайбуйнейшыГорад                =
-| ТыпУраду                        = [[Канстуцыйная манархія]]
+|ТыпУраду                        = [[Канстуцыйная манархія]]
-| ПасадыКіраўнікоў                = Каралева<br />Сэньёр Сарка
+|ПасадыКіраўнікоў                = Каралева<br />Сэньёр Сарку
-| ІмёныКіраўнікоў                 = [[Лізавета II]]<br />[[Джон Майкл Бамонт]]
+|ІмёныКіраўнікоў                 = [[Лізавета II]]<br />[[Джон Майкл Бамонт]]
-| Плошча                          = 5,45
+|Плошча                          = 5,45
-| МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы       =
+|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы       =
-| АдсотакВады                     =
+|АдсотакВады                     =
-| ГодАцэнкіНасельніцтва           = 2002
+|ГодАцэнкіНасельніцтва           = 2002
-| МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва =
+|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва =
-| Насельніцтва                    = 600 чал.
+|Насельніцтва                    = 600 чал.
-| ШчыльнасьцьНасельніцтва         = 110 чал
+|ШчыльнасьцьНасельніцтва         = 110 чал
-| ЭтнічныСклад                    =
+|ЭтнічныСклад                    =
-| КанфэсійныСклад                 =
+|КанфэсійныСклад                 =
-| Пісьменнасьць                   =
+|Пісьменнасьць                   =
-| ГодАцэнкіСУП                    =
+|ГодАцэнкіСУП                    =
-| МесцаЎСьвецеПаводлеСУП          =
+|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП          =
-| СУП                             =
+|СУП                             =
-| СУПНаДушуНасельніцтва           =
+|СУПНаДушуНасельніцтва           =
-| Валюта                          = [[Фунт стэрлінгаў]], [[Фунт Гернсі]] (GBP)<ref>На высьпе Сарк выкарыстоўваюць фунт Гернсі.</ref>
+|Валюта                          = [[Фунт стэрлінгаў]], [[Фунт Гернсі]] (GBP)<ref>На высьпе Сарк выкарыстоўваюць фунт Гернсі.</ref>
-| КодВалюты                       =
+|КодВалюты                       =
-| ЧасавыПас                       = +1
+|ЧасавыПас                       = +1
-| ЧасРозьніцаUTC                  =
+|ЧасРозьніцаUTC                  =
-| ЧасавыПасУлетку                 =
+|ЧасавыПасУлетку                 =
-| ЧасРозьніцаUTCУлетку            =
+|ЧасРозьніцаUTCУлетку            =
-| НезалежнасьцьПадзеі             =
+|НезалежнасьцьПадзеі             =
-| НезалежнасьцьДаты               = Частка [[Каронныя землі|кароннай зямлі]] [[Гернсі]] [[Файл:Flag of Guernsey.svg|20пкс]], {{Сьцяг|Вялікабрытанія|20пкс}} Указ [[Лізавета I|Лізаветы I]] аб наданьні Хэліеру дэ Картэрэту права ўладаньня выспай Сарк [[1565]] г.
+|НезалежнасьцьДаты               = Частка [[Каронныя землі|кароннай зямлі]] [[Гернсі]], указ [[Лізавета I|Лізаветы I]] аб наданьні Хэліеру дэ Картэрэту права ўладаньня выспай Сарк [[1565]] г.
-| АўтамабільныЗнак                =
+|АўтамабільныЗнак                =
-| ДамэнВерхнягаЎзроўню            = gg
+|ДамэнВерхнягаЎзроўню            = gg
-| ТэлефонныКод                    = 44
+|ТэлефонныКод                    = 44
-| Дадаткі                         =
+|Дадаткі                         =
+|Катэгорыя                       = Нармандзкія астравы
 }}
 [[Файл:Sark-aerial.jpg|міні|400пкс|Выспа Сарк]]
 '''Сарк''' ({{мова-fr|Sercq}}) — [[востраў]] у [[Атлянтычны акіян|Атлянтычным акіяне]] ў складзе [[Нармандзкія выспы|Нармандзкіх выспаў]], самая малая з чатырох найбуйнейшых выспаў [[архіпэляг]]у. Плошча — 5 км². Насельніцтва — каля 600 чалавек ([[2002]]). Сарк называюць апошнім аплотам [[фэадалізм]]у, таму што тут усё яшчэ захаваўся [[фэод]]. [[Васал]]ы і па сёньняшні дзень маюць значна большы палітычны ўплыў, чым астатнія жыхары.
-Асаблівасьці [[фаўна|фаўны]] абумоўлены геаграфічным месцазнаходжаньнем выспы. На Сарку няма [[рэптылія|рэптылій]] і буйных [[сысуны|сысуноў]]; адзінымі прадстаўнікамі апошніх зьяўляюцца [[трус]]ы і [[пацук]]і. [[Вожык]] быў завезены на выспу толькі ў [[1986]] годзе. На высьпе распаўсюджана [[малая белазубка]] (''Crocidura suaveolens'') — від, які не сустракаецца ў суседняй [[Нармандыя|Нармандыі]] і на высьпе [[Гернсі]].
+Асаблівасьці [[фаўна|фаўны]] абумоўлены геаграфічным месцазнаходжаньнем выспы. На Сарку няма [[рэптылія]]ў і буйных [[сысуны|сысуноў]]; адзінымі прадстаўнікамі апошніх зьяўляюцца [[трус]]ы і [[пацук]]і. [[Вожык]] быў завезены на выспу толькі ў [[1986]] годзе. На высьпе распаўсюджана [[малая белазубка]] (''Crocidura suaveolens'') — від, які не сустракаецца ў суседняй [[Нармандыя|Нармандыі]] і на высьпе [[Гернсі]].
 Важная роля ў [[эканоміка|эканоміцы]] выспы належыць [[турызм]]у, асабліва ў летні пэрыяд.
@@ Радок 55: / Радок 54: @@
 == Геаграфія ==
 [[Файл:Coast of Sark.JPG|300пкс|міні|Узьбярэжжа Сарку]]
-Выспа Сарк складаецца з дзьвюх высокіх скалістых выспаў, Вялікага і Малога Сарку, злучаных паміж сабой вузкай пяшчанай паласой. Рыфы Вялікай і Малой выспаў зьвязаны між сабой вузкім [[мост]]ам Ля Купэ (''La Coupée''), абсталявага пачынаючы з [[1900]] года мэталічна-бэтоннай агароджай паабапал; у [[1945]] годзе мост узмацнілі і адрамантавалі нямецкія ваеннапалонныя.
+Выспа Сарк складаецца зь дзьвюх высокіх скалістых выспаў, Вялікага і Малога Сарку, злучаных паміж сабой вузкай пяшчанай паласой. Рыфы Вялікай і Малой выспаў зьвязаны між сабой вузкім [[мост]]ам Ля Купэ (''La Coupée''), абсталявага пачынаючы з [[1900]] года мэталічна-бэтоннай агароджай паабапал; у [[1945]] годзе мост узмацнілі і адрамантавалі нямецкія ваеннапалонныя.
 == Гісторыя ==
 Пасьлядоўных і дасканалых зьвестак аб гістарычным мінулым выспы да [[16 стагодзьдзе|16 стагодзьдзя]] не захавалася. Шматлікія магільнікі зь вялікіх каменных камлыг сьведчаць аб засяленьні Сарка чалавекам яшчэ ў пэрыяд [[нэаліт]]у.<ref name=Sebire> Heather Sebire, ''The Archaeology & Early History of the Channel Islands'' (Tempus 2005, ISBN 0752434497)</ref> Верагодна, што прынамсі на працягу двух стагодзьдзяў выспа была заселены [[Старажытны Рым|рымлянамі]].
@@ Радок 65: / Радок 63: @@
 У [[1274]] годзе насельніцтва Сарка дасягала 400 чалавек; да канца [[14 стагодзьдзе|14 стагодзьдзя]] выспа прыносіла значны прыбытак у скарбніцу ангельскага караля. У 16 стагодзьдзі [[чорная сьмерць]] апусташыла выспу; у часы марскіх баталій бязьлюдны Сарк выкарыстоўваўся марскімі дзяржавамі ў ваенных мэтах, у мірныя часы на Сарку жылі [[пірат]]ы і іншыя злачынцы. У [[1549]] годзе ваенна-марскімі сіламі [[Францыя|Францыі]] на Сарку былі пабудаваны [[фартыфікацыя|фартыфікацыйныя]] ўзмацненьні.
-У час [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] Сарк, як і іншыя Нармандзкія выспы, быў акупаваны [[вэрмахт]]ам. У адрозненьні ад насельніцтва іншых выспаў, жыхары Сарка адмовіліся ад эвакуацыі ў [[Ангельшчына|Ангельшчыну]] і не пакінулі выспу перад прыходам захопнікаў. [[Сібіль Хэсавэй]], саркская дама (''Dame de Sercq''), якая ў той час заняла [[сэньёр]]скую пасаду, абыходзілася з насельніцтвам прыязна, але аўтарытарна («''Яе слова было законам. Нават для нас…''», заўважаў адзін нямецкі салдат). За выключэньнем гернскага судзьдзі Лэйна, Сібіль Хэсавэй была адзінай палітычна значнай фігурай, якая адмаўлялася падпісваць загады нямецкага кіраўніцтва, калі апошнія не адпавядалі яе поглядам. У [[1942]] годзе Сарк, як і выспа Гернсі ў [[1940]] годзе, стаў арэнай безвыніковай ваеннай апэрацыі брытанскай арміі. У тым жа годзе 9 жыхароў выспы дэпартавалі ў [[Нямеччына|Нямеччыну]], тых, у каго не было «пастаяннага месца жыхарства» на Сарку, а таксама «мужчын нясаркскага паходжаньня ([[ангельцы|ангельцаў]]) ва ўзросце паміж 16 і 70 гадамі» разам з семьямі. Сярод апошніх быў і муж Сібіль Хэсавэй.
+У час [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] Сарк, як і іншыя Нармандзкія выспы, быў акупаваны [[вэрмахт]]ам. У адрозьненьне ад насельніцтва іншых выспаў, жыхары Сарку адмовіліся ад эвакуацыі ў [[Ангельшчына|Ангельшчыну]] і не пакінулі выспу перад прыходам захопнікаў. [[Сібіль Хэсавэй]], сарская дама (''Dame de Sercq''), якая ў той час заняла [[сэньёр]]скую пасаду, абыходзілася з насельніцтвам прыязна, але аўтарытарна («''Яе слова было законам. Нават для нас…''», заўважаў адзін нямецкі салдат). За выключэньнем гернскага судзьдзі Лэйна, Сібіль Хэсавэй была адзінай палітычна значнай фігурай, якая адмаўлялася падпісваць загады нямецкага кіраўніцтва, калі апошнія не адпавядалі яе поглядам. У [[1942]] годзе Сарк, як і выспа Гернсі ў [[1940]] годзе, стаў арэнай безвыніковай ваеннай апэрацыі брытанскай арміі. У тым жа годзе 9 жыхароў выспы дэпартавалі ў [[Нямеччына|Нямеччыну]], тых, у каго не было «пастаяннага месца жыхарства» на Сарку, а таксама «мужчын нясарскага паходжаньня ([[ангельцы|ангельцаў]]) ва ўзросце паміж 16 і 70 гадамі» разам зь сем’ямі. Сярод апошніх быў і муж Сібіль Хэсавэй.
 == Палітычная сыстэма ==
@@ Радок 71: / Радок 69: @@
 == Крыніцы ==
-{{Зноскі}}
+{{Крыніцы}}
 == Вонкавыя спасылкі ==
-{{Commons|Category:Sark}}
+{{Commons}}
 * [http://www.gov.sark.gg/ Афіцыйны сайт Сарку]
-{{Ізаляваны артыкул|сіраціна0}}
 [[Катэгорыя:Нармандзкія астравы]]