Сьцяпан Бандэра: розьніца паміж вэрсіямі
артаграфія |
афармленьне, выпраўленьне спасылак |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Асоба |
{{Асоба |
||
|імя = Сьцяпан Андрэевіч Бандэра |
|імя = Сьцяпан Андрэевіч Бандэра |
||
|арыгінал імя = |
|арыгінал імя = Степан Андрійович Бандера |
||
|партрэт = SBandera 2.png |
|партрэт = SBandera 2.png |
||
|апісаньне = |
|апісаньне = |
||
|род дзейнасьці = палітык |
|род дзейнасьці = палітык |
||
|дата нараджэньня = |
|дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|1|1|1909}} |
||
|месца нараджэньня = |
|месца нараджэньня = [[Стары Ўгрынаў]], [[Аўстра-Вугоршчына]] |
||
|дата сьмерці = |
|дата сьмерці = {{Памёр|15|10|1959|гадоў=50}} |
||
|месца сьмерці = |
|месца сьмерці = [[Мюнхэн]], [[Нямеччына]] |
||
}} |
}} |
||
'''Сьцяпа́н Андрэ́евіч Бандэ́ра''' ({{мова-uk| |
'''Сьцяпа́н Андрэ́евіч Бандэ́ра''' ({{мова-uk|Степан Андрійович Бандера}}; [[1 студзеня]] [[1909]] — [[15 кастрычніка]] [[1959]]) — палітычны дзяяч, ідэоляг украінскага нацыянальнага руху, кіраўнік [[Арганізацыя ўкраінскіх нацыяналістаў|Арганізацыі ўкраінскіх нацыяналістаў]] (АУН). |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
Нарадзіўся ў вёсцы [[Стары Ўгрынаў]] [[Калускі павет|Калускага павету]] на [[Станіслаўшчына|Станіслаўшчыне]] (цяпер [[Івана-Франкоўская вобласьць|Івана-Франкоўшчына]]) у сям’і [[УГКЦ|грэка-каталіцкага]] сьвятара. З [[1919]] па [[1927]] навучаўся ў [[Стрый]] |
Нарадзіўся ў вёсцы [[Стары Ўгрынаў]] [[Калускі павет|Калускага павету]] на [[Станіслаўшчына|Станіслаўшчыне]] (цяпер [[Івана-Франкоўская вобласьць|Івана-Франкоўшчына]]) у сям’і [[УГКЦ|грэка-каталіцкага]] сьвятара. З [[1919]] па [[1927]] навучаўся ў [[Стрый (горад)|Стрыйскай]] гімназіі. У [[1922]] стаў сябрам «[[Пласт]]а». У [[1928]] стаў сябрам Украінскай Ваеннай Арганізацыі ([[УВА]]). Працаваў спачатку ў аддзеле выведкі, пазьней — прапаганды. У гады вучобы на аграрным факультэце [[Львоўскі ўнівэрсытэт|Львоўскага ўнівэрсытэту]] актыўна прымае ўдзел ва ўкраінскіх моладзевых арганізацыях [[анархізм|анархісцкага]] толку. Адначасова знаходзіўся ў студэнцкай арганізацыі Група Ўкраінскай Нацыяналістычнай Моладзі. |
||
=== Дзейнасьць ва АУН === |
=== Дзейнасьць ва АУН === |
||
Радок 23: | Радок 23: | ||
5 ліпеня [[1941]] году Бандэра быў арыштаваны нацысцкімі ўладамі за спробы абвяшчэньня яго прыхільнікамі на чале з [[Яраслаў Стэцко|Я. Стэцко]] незалежнай Украінскай дзяржавы ва [[Львоў|Львове]]. Разам са сваімі роднымі братамі [[Аляксандар Бандэра|Аляксандрам]] і [[Васіль Бандэра|Васілём Бандэрам]] заключаны ў [[канцлягер]] [[Заксэнхаўзэн]]. Утрымоўваўся ў камэры 73-га бункера «Цэленбаў». Быў нямецкім вязьнем да [[1944]] году. Браты С. Бандэры Аляксандар і Васіль Бандэра загінулі ў канцлягеры [[Асьвенцым]]. |
5 ліпеня [[1941]] году Бандэра быў арыштаваны нацысцкімі ўладамі за спробы абвяшчэньня яго прыхільнікамі на чале з [[Яраслаў Стэцко|Я. Стэцко]] незалежнай Украінскай дзяржавы ва [[Львоў|Львове]]. Разам са сваімі роднымі братамі [[Аляксандар Бандэра|Аляксандрам]] і [[Васіль Бандэра|Васілём Бандэрам]] заключаны ў [[канцлягер]] [[Заксэнхаўзэн]]. Утрымоўваўся ў камэры 73-га бункера «Цэленбаў». Быў нямецкім вязьнем да [[1944]] году. Браты С. Бандэры Аляксандар і Васіль Бандэра загінулі ў канцлягеры [[Асьвенцым]]. |
||
[[Файл:Bandera plast 1923.jpg|міні| |
[[Файл:Bandera plast 1923.jpg|міні|зьлева|210пкс|Сьцяпан Бандэра ў «Пласьце» (1923)]] |
||
Прыхільнікі Бандэры, якія падтрымлівалі зь ім сувязь падчас яго зьняволеньня, разгарнулі тэрарыстычную дзейнасьць, накіраваную на падначаленьне Бандэры АУН. З гэтай мэтай яны зьдзяйсьнялі забойствы прыхільнікаў А. Мельніка і Бульбы-Бараўца, а таксама стваралі раўналежныя структуры, аднайменныя ўжо існым структурам украінскіх нацыяналістаў ([[Украінскае паўстанцкае войска]], [[Украінскі цэнтральны камітэт]] і інш.) Да 1944 ім атрымалася цалкам зьнішчыць ролі Млынара і Бульбы-Бараўца ў нацыяналістычным руху. З гэтага жа часу назоў УПА асацыюецца толькі зь імем Бандэры, а УПА Бульбы-Бараўца забытая. |
Прыхільнікі Бандэры, якія падтрымлівалі зь ім сувязь падчас яго зьняволеньня, разгарнулі тэрарыстычную дзейнасьць, накіраваную на падначаленьне Бандэры АУН. З гэтай мэтай яны зьдзяйсьнялі забойствы прыхільнікаў А. Мельніка і Бульбы-Бараўца, а таксама стваралі раўналежныя структуры, аднайменныя ўжо існым структурам украінскіх нацыяналістаў ([[Украінскае паўстанцкае войска]], [[Украінскі цэнтральны камітэт]] і інш.) Да 1944 ім атрымалася цалкам зьнішчыць ролі Млынара і Бульбы-Бараўца ў нацыяналістычным руху. З гэтага жа часу назоў УПА асацыюецца толькі зь імем Бандэры, а УПА Бульбы-Бараўца забытая. |
||
Радок 33: | Радок 33: | ||
== Ушанаваньне памяці == |
== Ушанаваньне памяці == |
||
У [[2004]] годзе было пачата будаўніцтва |
У [[2004]] годзе было пачата будаўніцтва помніка Бандэры ў [[Львоў|Львове]]. Помнік быў адкрыты [[13 кастрычніка]] [[2007]] году. [[22 студзеня]] [[2010]] году Сьцяпану Бандэру было прысвоена званьне «Герой Украіны».<ref name="hero_nn">[http://nn.by/index.php?c=ar&i=34205 Юшчанка прысвоіў Бандэру званне Героя Украіны] ''[[Наша Ніва]]''</ref><ref>[http://www.president.gov.ua/documents/10353.html УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 46/2010 Про присвоєння С.Бандері звання Герой України]</ref>, у [[2011]] годзе рашэньне адмененае. |
||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
||
Радок 39: | Радок 39: | ||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commons |
{{Commons}} |
||
* [http://www.stepanbandera.org/ Сайт пра Сьцяпана Бандэру] |
* [http://www.stepanbandera.org/ Сайт пра Сьцяпана Бандэру]{{ref-uk}} |
||
* [http://exlibris.org.ua/murders/r04.html Stepan Bandera, His Life and Struggle] |
* [http://exlibris.org.ua/murders/r04.html Stepan Bandera, His Life and Struggle]{{ref-en}} |
||
* [http://rus.delfi.ee/projects/opinion/article.php?id=26210567 Евген Цыбуленко |
* [http://rus.delfi.ee/projects/opinion/article.php?id=26210567 Евген Цыбуленко «Бандеровцы — правда и исторические мифы»]{{ref-ru}} |
||
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бандэра, Сьцяпан}} |
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бандэра, Сьцяпан}} |
||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 1 студзеня]] |
|||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1909 годзе]] |
|||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Аўстра-Вугоршчыне]] |
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Аўстра-Вугоршчыне]] |
||
[[Катэгорыя:Украінскія нацыяналісты]] |
[[Катэгорыя:Украінскія нацыяналісты]] |
||
[[Катэгорыя:Памерлі 15 кастрычніка]] |
|||
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1959 годзе]] |
|||
[[Катэгорыя:Памерлі ў Мюнхэне]] |
[[Катэгорыя:Памерлі ў Мюнхэне]] |
||
[[Катэгорыя:Атручаныя]] |
[[Катэгорыя:Атручаныя]] |
Вэрсія ад 17:13, 19 верасьня 2015
Сьцяпан Андрэевіч Бандэра | |
Степан Андрійович Бандера | |
Род дзейнасьці | палітык |
---|---|
Дата нараджэньня | 1 студзеня 1909 |
Месца нараджэньня | Стары Ўгрынаў, Аўстра-Вугоршчына |
Дата сьмерці | 15 кастрычніка 1959 (50 гадоў) |
Месца сьмерці | Мюнхэн, Нямеччына |
Прычына сьмерці | атручваньне[d] |
Месца пахаваньня | |
Месца вучобы | |
Занятак | палітык |
Бацька | Андрэй Бандэра[d] |
Маці | Міраслава Бандэра[d] |
Дзеці | Andrii Bandera[d] |
Узнагароды | |
Подпіс | |
Сьцяпа́н Андрэ́евіч Бандэ́ра (па-ўкраінску: Степан Андрійович Бандера; 1 студзеня 1909 — 15 кастрычніка 1959) — палітычны дзяяч, ідэоляг украінскага нацыянальнага руху, кіраўнік Арганізацыі ўкраінскіх нацыяналістаў (АУН).
Біяграфія
Нарадзіўся ў вёсцы Стары Ўгрынаў Калускага павету на Станіслаўшчыне (цяпер Івана-Франкоўшчына) у сям’і грэка-каталіцкага сьвятара. З 1919 па 1927 навучаўся ў Стрыйскай гімназіі. У 1922 стаў сябрам «Пласта». У 1928 стаў сябрам Украінскай Ваеннай Арганізацыі (УВА). Працаваў спачатку ў аддзеле выведкі, пазьней — прапаганды. У гады вучобы на аграрным факультэце Львоўскага ўнівэрсытэту актыўна прымае ўдзел ва ўкраінскіх моладзевых арганізацыях анархісцкага толку. Адначасова знаходзіўся ў студэнцкай арганізацыі Група Ўкраінскай Нацыяналістычнай Моладзі.
Дзейнасьць ва АУН
У 1929 ён уступіў у АУН, з 1931 зьяўляўся сябрам Краявой Экзэкутывы АУН на Заходне-Ўкраінскіх-Землях (ЗУЗ), а з чэрвеня 1932 — намесьнікам Краявога Правадыра і рэфэрэнт прапаганды.
У чэрвені 1934 году быў арыштаваны польскай паліцыяй і быў пад сьледзтвам у турмах Львова, Кракава і Варшавы да канца 1935 г. У канцы 1935 у пачатку 1936 г. адбыўся працэс перад акруговым судом у Варшаве, у якім Бандэра, разам з 11 іншымі абвінавачванымі, быў судзімы за прыналежнасьць да АУН і за арганізацыю забойства міністра ўнутраных справаў Польшчы Браніслава Перацкага. Асуджаны на сьмяротнае пакараньне, замененае пажыцьцёвым зьняволеньнем. 13 верасьня 1939 году з прычыны крытычнага становішча на ўчастку фронту адміністрацыя і ахова турмы эвакуяваліся, і зьняволеныя, у тым ліку Бандэра, выйшлі на волю. З 1940 займае кіравальныя пасты ва АУН.
Прыхільнікі Бандэры ва АУН вылучаюцца ў асобнае крыло, якое не прызнае паўнамоцтваў А. Млынара, абранага лідэрам АУН пасьля забойства агентам НКУС Судаплатавым ранейшага лідэра, Я. Канавальца.
5 ліпеня 1941 году Бандэра быў арыштаваны нацысцкімі ўладамі за спробы абвяшчэньня яго прыхільнікамі на чале з Я. Стэцко незалежнай Украінскай дзяржавы ва Львове. Разам са сваімі роднымі братамі Аляксандрам і Васілём Бандэрам заключаны ў канцлягер Заксэнхаўзэн. Утрымоўваўся ў камэры 73-га бункера «Цэленбаў». Быў нямецкім вязьнем да 1944 году. Браты С. Бандэры Аляксандар і Васіль Бандэра загінулі ў канцлягеры Асьвенцым.
Прыхільнікі Бандэры, якія падтрымлівалі зь ім сувязь падчас яго зьняволеньня, разгарнулі тэрарыстычную дзейнасьць, накіраваную на падначаленьне Бандэры АУН. З гэтай мэтай яны зьдзяйсьнялі забойствы прыхільнікаў А. Мельніка і Бульбы-Бараўца, а таксама стваралі раўналежныя структуры, аднайменныя ўжо існым структурам украінскіх нацыяналістаў (Украінскае паўстанцкае войска, Украінскі цэнтральны камітэт і інш.) Да 1944 ім атрымалася цалкам зьнішчыць ролі Млынара і Бульбы-Бараўца ў нацыяналістычным руху. З гэтага жа часу назоў УПА асацыюецца толькі зь імем Бандэры, а УПА Бульбы-Бараўца забытая.
Забіты ў 1959 годзе ў Мюнхэне (стрэлам цыяніду), як усталяваў нямецкі Фэдэральны Канстытуцыйны Суд у Карлсруэ, па заданьні КДБ Багданам Сташынскім, што пазьней перабег у Заходні Бэрлін. У інтэрвію газэце «Камсамольская праўда», апублікаваным у нумары за 6 сьнежня 2005 году, былы Старшыня КДБ СССР Уладзімер Кручкоў прызнаў, што «забойства Сьцяпана Бандэры было адной з апошніх ліквідацыяў КДБ гвалтоўнымі мэтадамі непажаданых элемэнтаў»[1].
Сьцяпан Бандэра быў пахаваны 20 кастрычніка на цьвінтары Вальдфрыдхаў (па-нямецку: Waldfriedhof) у Мюнхэне. Пасьля яго сьмерці арганізацыю ўзначаліў Сьцяпан Лянкаўскі.
Частка ўкраінскага насельніцтва ставіцца да Бандэры як да героя Ўкраіны і зьвязвае зь яго імем нацыянальна-вызваленчую барацьбу ўкраінскага народа супраць двух імпэрыялізмаў — савецкага і нацысцкага.
Ушанаваньне памяці
У 2004 годзе было пачата будаўніцтва помніка Бандэры ў Львове. Помнік быў адкрыты 13 кастрычніка 2007 году. 22 студзеня 2010 году Сьцяпану Бандэру было прысвоена званьне «Герой Украіны».[2][3], у 2011 годзе рашэньне адмененае.
Крыніцы
Вонкавыя спасылкі
Сьцяпан Бандэра — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў