Пэрсыдзкая затока: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 12:54, 17 жніўня 2015

Пэрсыдзкая затока (па-пэрсыдзку: خليج فارس‎‎ khalīj-e-Fārs; па-арабску: الخليج الفارسی‎ al-khalīj al-farsi) знаходзіцца ў паўднёва-заходняй Азіі, зьяўляецца працягам Аманскай затокі, разьдзяляе Іран і Арабійскі паўвостраў.

Затока была полем бойкі ў вайне паміж Іранам і Іракам (1980—1988 гг). У 1991 годзе Пэрсыдзкая затока ізноў стала арэнай «вайны ў Затоцы», падчас якой Ірак акупаваў Кувэйт, але потым праз умяшаньне амэрыканскіх войскаў быў вымушаны вярнуцца ў свае межы.

Навакольнае асяродзьдзе Пэрсыдзкай затокі раней было прадстаўлена вялікай колькасьцю рыбы, каралавымі рыфамі, падводнай расьліннасьцю, але ўсё гэтае багацьце было зьнішчанае ў выніку распачатай здабычы нафты на берагах затокі і нядаўнімі войнамі, адным са спосабаў вядзеньня якіх былі зьнішчэньні нафтапровадаў і нафтапераапрацоўчых заводаў.

Геаграфія

Пэрсыдзкая затока мае плошчу прыкладна 233 000 км², на ўсходзе зьвязаная з Аманскай затокай Армускай пратокай, на захадзе пераходзіць у дэльту, утвораную рэкамі Эўфрат і Тыгр. Яе даўжыня – 989 км, аддзяляе Іран ад Саудаўскай Арабіі. Шырыня Хармускай пратокі 56 км. Затока не глыбокая, максымальная глыбіня 90 мэтраў, сярэдняя – 50 м.

Краіны, разьмешчаныя на ўзьбярэжжы Пэрсыдзкай затокі: Іран, Аман, Аб’яднаныя Арабскія Эміраты, Саудаўская Арабія, Катар, Бахрэйн, Кувэйт і Ірак. Існуе мноства невялікіх выспачак.

Нафта і прыродны газ

Пэрсыдзкая затока і прылеглыя вобласьці маюць самыя вялікія ў сьвеце радовішчы нафты. Праз гэта нафтаздабыча і нафтаперапрацоўка дамінуюць у эканоміцы рэгіёну. Значныя радовішчы прыроднага газу падзеленыя паміж Катарам і Іранам.

Багатыя на нафту краіны (за выняткам Іраку), якія разьмяшчаюцца на ўзьбярэжжы Пэрсыдзкай затокі, называюць краінамі Пэрсыдзкай затокі. Выхад Іраку да ўзьбярэжжа блякуецца балоцістай дэльтай Эўфрата і Тыгра.

Этымалёгія

Навукоўцы, якія дасьледавалі паходжаньне назвы затокі, прыйшлі да высновы, што назва «пэрсыдзкая» найбольш дакладная. Апошнія 2 500 год амаль усе гісторыкі і аўтары Бліжняга Ўсходу менавіта так называлі гэтую затоку.

Пісьмовыя крыніцы часоў старадаўняй Пэрсыдзкай імпэрыі не дайшлі да нашых часоў, але ў вуснай мове ўсе народы рэгіёна называюць яе Мора Ірана, Парскае мора.

З 550 году да 330 году да н. э. амаль усе пісьмовыя крыніцы называлі Пэрсыдзкую затоку Мора Парс.

Але ў наш час некаторыя краіны аспрэчваюць дакладнасьць назвы затокі. Нягледзячы на гэта, на Дваццаць трэцяй сэсіі ААН у сакавіку — красавіку 2006 году назва Пэрсыдзкая затока зацьверджаная як афіцыйная назва, якая выкарыстоўваецца краінамі-ўдзельніцамі ААН.

Брытанскае ўладаньне

З 1763 да 1971 году Вялікабрытанія рознымі шляхамі і формамі (праз Аб’яднаныя Арабскія Эміраты, Бахрэйн, Кувэйт, Аман і Катар) кантралявала Пэрсыдзкую затоку.

І ў наш час Вялікабрытанія мае свае інтарэсы ў гэтым рэгіёне.

Вонкавыя спасылкі

Пэрсыдзкая затока — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-[[Файл:Persian Gulf RU.PNG|міні|300пкс|Пэрсыдзкая затока.]]
+[[Файл:Persian Gulf RU.PNG|міні|300пкс|Пэрсыдзкая затока]]
+'''Пэрсыдзкая затока''' ({{мова-fa|خليج فارس}} khalīj-e-Fārs; {{мова-ar|الخليج الفارسی}} al-khalīj al-farsi) знаходзіцца ў паўднёва-заходняй [[Азія|Азіі]], зьяўляецца працягам [[Аманская затока|Аманскай затокі]], разьдзяляе [[Іран]] і [[Арабійскі паўвостраў]].
+Затока была полем бойкі ў вайне паміж Іранам і [[Ірак]]ам ([[1980]]—[[1988]] гг). У [[1991]] годзе Пэрсыдзкая затока ізноў стала арэнай «[[вайна ў Затоцы|вайны ў Затоцы]]», падчас якой Ірак акупаваў [[Кувэйт]], але потым праз умяшаньне амэрыканскіх войскаў быў вымушаны вярнуцца ў свае межы.
-'''Пэрсыдзкая затока''' ({{мова-fa|خليج فارس khalīj-e-Fārs}}; [[арабская мова|па-арабску]] الخليج الفارسیal-khalīj al-farsi) знаходзіцца ў паўднёва-заходняй [[Азія|Азіі]], зьяўляецца працягам [[Аманская затока|Аманскай затокі]], разьдзяляе [[Іран]] і [[Арабійская паўвыспа|Арабійскую паўвыспу]].
-Затока была полем бойкі ў вайне паміж Іранам і [[Ірак]]ам ([[1980]]-[[1988]] гг). У [[1991]] годзе Пэрсыдзкая затока ізноў стала арэнай [[вайна ў Затоцы|«вайны ў Затоцы»]], падчас якой Ірак акупаваў [[Кувэйт]], але потым праз умяшаньне амэрыканскіх войскаў быў вымушаны вярнуцца ў свае межы.
 Навакольнае асяродзьдзе Пэрсыдзкай затокі раней было прадстаўлена вялікай колькасьцю [[рыба|рыбы]], [[каралы|каралавымі рыфамі]], падводнай расьліннасьцю, але ўсё гэтае багацьце было зьнішчанае ў выніку распачатай здабычы [[нафта|нафты]] на берагах затокі і нядаўнімі войнамі, адным са спосабаў вядзеньня якіх былі зьнішчэньні нафтапровадаў і нафтапераапрацоўчых заводаў.
 == Геаграфія ==
+Пэрсыдзкая затока мае плошчу прыкладна 233 000 км², на ўсходзе зьвязаная з Аманскай затокай [[Армуская пратока|Армускай пратокай]], на захадзе пераходзіць у [[дэльта|дэльту]], утвораную рэкамі [[Эўфрат]] і [[Тыгр (рака)|Тыгр]]. Яе даўжыня – 989 км, аддзяляе Іран ад [[Саудаўская Арабія|Саудаўскай Арабіі]]. Шырыня Хармускай пратокі 56 км. Затока не глыбокая, максымальная глыбіня 90 мэтраў, сярэдняя – 50 м.
-Пэрсыдзкая затока мае плошчу прыкладна 233 000 км², на ўсходзе зьвязаная з Аманскай затокай [[Армуская пратока|Армускай пратокай]], на захадзе пераходзіць у [[дэльта|дэльту]], утвораную рэкамі [[Эўфрат]] і [[Тыгр (рака)|Тыгр]]. Яе даўжыня – 989 км, адзьдзяляе Іран ад [[Саудаўская Арабія|Саудаўскай Арабіі]]. Шырыня Хармускай пратокі 56 км. Затока не глыбокая, максымальная глыбіня 90 мэтраў, сярэдняя – 50 м.
 Краіны, разьмешчаныя на ўзьбярэжжы Пэрсыдзкай затокі: Іран, [[Аман]], [[Аб’яднаныя Арабскія Эміраты]], Саудаўская Арабія, [[Катар]], [[Бахрэйн]], [[Кувэйт]] і [[Ірак]]. Існуе мноства невялікіх выспачак.
@@ Радок 20: / Радок 18: @@
 == Этымалёгія ==
 Навукоўцы, якія дасьледавалі паходжаньне назвы затокі, прыйшлі да высновы, што назва «пэрсыдзкая» найбольш дакладная. Апошнія 2 500 год амаль усе гісторыкі і аўтары Бліжняга Ўсходу менавіта так называлі гэтую затоку.
 Пісьмовыя крыніцы часоў старадаўняй Пэрсыдзкай імпэрыі не дайшлі да нашых часоў, але ў вуснай мове ўсе народы рэгіёна называюць яе ''Мора Ірана'', ''Парскае мора''.
-З 550 года да 330 года да н.э. амаль усе пісьмовыя крыніцы называлі Пэрсыдзкую затоку ''Мора Парс''.
+З 550 году да 330 году да н. э. амаль усе пісьмовыя крыніцы называлі Пэрсыдзкую затоку ''Мора Парс''.
-Але ў наш час некаторыя краіны аспрэчваюць дакладнасьць назвы затокі. Нягледзячы на гэта, на Дваццаць трэцяй сэсіі [[ААН]] у сакавіку-красавіку [[2006]] года назва ''Пэрсыдзкая затока'' зацьверджаная як афіцыйная назва, якая выкарыстоўваецца краінамі-удзельніцамі ААН.
+Але ў наш час некаторыя краіны аспрэчваюць дакладнасьць назвы затокі. Нягледзячы на гэта, на Дваццаць трэцяй сэсіі [[ААН]] у сакавіку — красавіку [[2006]] году назва ''Пэрсыдзкая затока'' зацьверджаная як афіцыйная назва, якая выкарыстоўваецца краінамі-ўдзельніцамі ААН.
 == Брытанскае ўладаньне ==
 З [[1763]] да [[1971]] году [[Вялікабрытанія]] рознымі шляхамі і формамі (праз Аб’яднаныя Арабскія Эміраты, Бахрэйн, Кувэйт, Аман і Катар) кантралявала Пэрсыдзкую затоку.
@@ Радок 36: / Радок 32: @@
 == Вонкавыя спасылкі ==
+{{Commons}}
-{{Commons|Category:Persian Gulf|выгляд=міні}}
 [[Катэгорыя:Блізкі Ўсход]]
-[[Катэгорыя:Індыйскі акіян]]
+[[Катэгорыя:Залівы Індыйскага акіяна]]