Ягайлавічы: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
+пачатак |
д артаграфія using AWB |
||
Радок 25: | Радок 25: | ||
* [[Казімер Ягайлавіч]] (Казімер-Андрэй; [[30 лістапада]] [[1427]]—[[7 чэрвеня]] [[1492]]), малодшы сын Ягайлы і малодшы брат Уладзіслава III, вярнуў Ягайлавічам сталец ВКЛ у 1440 г. пасьля [[забойства]] вялікага князя літоўскага [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонта Кейстутавіча]] (валадарыў да 1492 г.). У [[1447]] г. праз 3 гады пасьля сьмерці брата Ўладзіслава ІІІ заняў і польскі сталец пад імем Казімер IV (валадарыў да 1492 г.). У [[1454]] г. ажаніўся з [[Эльжбэта Аўстрыйская|Эльжбэтай Аўстрыйскай]] ([[1436]]—[[1505]]), дачкой нямецкага караля [[Альбрэхт II|Альбрэхта ІІ]] [[Габсбургі|Габсбурга]], ад якой меў 6 сыноў і 7 дачок. Сыны: [[Уладзіслаў Ягелончык|Уладзіслаў]] ([[1456]]—[[1516]]), [[Княжыч Казімер|сьв. Казімер]] ([[1458]]—[[1484]]), [[Ян I Ольбрахт]] ([[1459]]—[[1501]]), [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] ([[1461]]—[[1506]]), [[Жыгімонт Стары]] ([[1467]]—[[1548]]), [[Фрыдэрык Ягелончык|Фрыдэрык]] ([[1468]]—[[1503]]). |
* [[Казімер Ягайлавіч]] (Казімер-Андрэй; [[30 лістапада]] [[1427]]—[[7 чэрвеня]] [[1492]]), малодшы сын Ягайлы і малодшы брат Уладзіслава III, вярнуў Ягайлавічам сталец ВКЛ у 1440 г. пасьля [[забойства]] вялікага князя літоўскага [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонта Кейстутавіча]] (валадарыў да 1492 г.). У [[1447]] г. праз 3 гады пасьля сьмерці брата Ўладзіслава ІІІ заняў і польскі сталец пад імем Казімер IV (валадарыў да 1492 г.). У [[1454]] г. ажаніўся з [[Эльжбэта Аўстрыйская|Эльжбэтай Аўстрыйскай]] ([[1436]]—[[1505]]), дачкой нямецкага караля [[Альбрэхт II|Альбрэхта ІІ]] [[Габсбургі|Габсбурга]], ад якой меў 6 сыноў і 7 дачок. Сыны: [[Уладзіслаў Ягелончык|Уладзіслаў]] ([[1456]]—[[1516]]), [[Княжыч Казімер|сьв. Казімер]] ([[1458]]—[[1484]]), [[Ян I Ольбрахт]] ([[1459]]—[[1501]]), [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] ([[1461]]—[[1506]]), [[Жыгімонт Стары]] ([[1467]]—[[1548]]), [[Фрыдэрык Ягелончык|Фрыдэрык]] ([[1468]]—[[1503]]). |
||
* {{Артыкул у іншым разьдзеле|Уладзіслаў II Ягелончык|Уладзіслаў Ягелончык|en|Vladislaus II of Hungary}} (1 сакавіка 1456, Кракаў — 13 сакавіка 1516, [[Будапэшт|Буда]]), старэйшы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся каралём Чэхіі пад імем Уладзіслава ІІ |
* {{Артыкул у іншым разьдзеле|Уладзіслаў II Ягелончык|Уладзіслаў Ягелончык|en|Vladislaus II of Hungary}} (1 сакавіка 1456, Кракаў — 13 сакавіка 1516, [[Будапэшт|Буда]]), старэйшы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся каралём Чэхіі пад імем Уладзіслава ІІ ў [[1471]] г. і валадарыў да 1516 году. У [[1490]] г. яго абралі і каралём Вугоршчыны пад імем Уласла VI (валадарыў да 1516 г.). У 3-ім шлюбе ад [[Ганна з Фуа|Ганны з Фуа]] ([[1484]]—[[1506]]) меў сына [[Людвік II Ягелончык|Людвіка II]] (1506—1526) і дачку [[Ганна Ягелонка (каралева Чэхіі)|Ганну]] ([[1503]], Буда —[[1547]], [[Прага]]), якая выйшла за муж за аўстрыйскага эрцгерцага [[Фэрдынанд I Габсбург|Фэрдынанда I Габсбурга]]. |
||
** [[Людвік II Ягелончык|Людвік II]] ([[1 ліпеня]] 1506, Буда — [[29 жніўня]] 1526, [[Мохач]]), адзіны сын і спадкаемца Ўладзіслава ІІ, заняў вугорскі і чэскі стальцы ў 1516 г. (Лаяш II) і валадарыў да 1526 году. Загінуў у {{Артыкул у іншым разьдзеле|Бітве пад Мохачам|бітве пад Мохачам|en|Battle of Mohács}} (цяпер поўдзень Вугоршчыны) супраць асманскага войска на чале з султанам [[Сулейман I|Сулейманам I]]. У выніку праз шлюб старэйшай сястры Ганны з аўстрыйскім эрцгерцагам Фэрдынандам I вугорскі і |
** [[Людвік II Ягелончык|Людвік II]] ([[1 ліпеня]] 1506, Буда — [[29 жніўня]] 1526, [[Мохач]]), адзіны сын і спадкаемца Ўладзіслава ІІ, заняў вугорскі і чэскі стальцы ў 1516 г. (Лаяш II) і валадарыў да 1526 году. Загінуў у {{Артыкул у іншым разьдзеле|Бітве пад Мохачам|бітве пад Мохачам|en|Battle of Mohács}} (цяпер поўдзень Вугоршчыны) супраць асманскага войска на чале з султанам [[Сулейман I|Сулейманам I]]. У выніку праз шлюб старэйшай сястры Ганны з аўстрыйскім эрцгерцагам Фэрдынандам I вугорскі і чэскі стальцы перайшлі да Габсбургаў, чые нашчадкі валадарылі ў Вугоршчыне і Чэхіі да [[1918]] году. |
||
* [[Ян I Ольбрахт]] ([[27 сьнежня]] 1459, Кракаў — [[17 чэрвеня]] [[1501]]), 3-і сын Казімера Ягайлавіча, пераняў уладу ў толькі Польшчы ў 1492 г. пасьля сьмерці бацькі. У выніку ўнія з ВКЛ спыніла існаваньне. |
* [[Ян I Ольбрахт]] ([[27 сьнежня]] 1459, Кракаў — [[17 чэрвеня]] [[1501]]), 3-і сын Казімера Ягайлавіча, пераняў уладу ў толькі Польшчы ў 1492 г. пасьля сьмерці бацькі. У выніку ўнія з ВКЛ спыніла існаваньне. |
||
* [[Аляксандар Казімеравіч]] ([[5 жніўня]] [[1461]], Кракаў — [[19 жніўня]] [[1506]]), 4-ы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся вялікім князем літоўскім у 1492 г. і валадарыў да 1506 году. У [[1501]] г. заняў і польскі сталец пасьля сьмерці брата Яна І Ольбрахта (валадарыў да 1506 г.). |
* [[Аляксандар Казімеравіч]] ([[5 жніўня]] [[1461]], Кракаў — [[19 жніўня]] [[1506]]), 4-ы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся вялікім князем літоўскім у 1492 г. і валадарыў да 1506 году. У [[1501]] г. заняў і польскі сталец пасьля сьмерці брата Яна І Ольбрахта (валадарыў да 1506 г.). |
||
* [[Жыгімонт Стары]] (1 студзеня 1467, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Казаніца||en|Kozienice}} — [[1 красавіка]] 1548, Кракаў), 5-ы сын Казімера Ягайлавіча, заняў літоўскі і польскі стальцы ў 1506 г. пасьля сьмерці брата Аляксандра Казімеравіча. У 1-ым шлюбе меў 2 дачок: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ядвіга Баварская||en|Hedwig Jagiellon, Electress of Brandenburg}} ([[1513]]—[[1573]]), Ганна ([[1515]]—[[1520]]). У [[1517]] г. ажаніўся з [[Бона Сфорца|Бонай Сфорцай]] ([[1494]]—[[1557]]), дачкой мілянскага князя [[Джан Галеаца Сфорца|Джана Галеаца Сфорцы]], ад якой меў сына [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] (1520—[[1572]]) і 4 дачок. Другі сын Войцех Ольбрахт памёр у дзень народзінаў [[20 верасьня]] 1527 году. Тры з 4 дачок сталі каралевамі: [[Ізабэла Ягелонка|Ізабэла]] ([[1519]]—[[1559]]) — каралевай Вугоршчыны (з [[1539]] г.), [[Ганна Ягелонка|Ганна]] ([[1523]]—[[1596]]) — вялікай княгіняй літоўскай і каралевай Польшчы (з [[1576]] г.), [[Кацярына Ягелонка|Кацярына]] ([[1526]]—[[1583]]) — каралевай Швэцыі (з [[1569]] г.). |
* [[Жыгімонт Стары]] (1 студзеня 1467, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Казаніца||en|Kozienice}} — [[1 красавіка]] 1548, Кракаў), 5-ы сын Казімера Ягайлавіча, заняў літоўскі і польскі стальцы ў 1506 г. пасьля сьмерці брата Аляксандра Казімеравіча. У 1-ым шлюбе меў 2 дачок: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ядвіга Баварская||en|Hedwig Jagiellon, Electress of Brandenburg}} ([[1513]]—[[1573]]), Ганна ([[1515]]—[[1520]]). У [[1517]] г. ажаніўся з [[Бона Сфорца|Бонай Сфорцай]] ([[1494]]—[[1557]]), дачкой мілянскага князя [[Джан Галеаца Сфорца|Джана Галеаца Сфорцы]], ад якой меў сына [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] (1520—[[1572]]) і 4 дачок. Другі сын Войцех Ольбрахт памёр у дзень народзінаў [[20 верасьня]] 1527 году. Тры з 4 дачок сталі каралевамі: [[Ізабэла Ягелонка|Ізабэла]] ([[1519]]—[[1559]]) — каралевай Вугоршчыны (з [[1539]] г.), [[Ганна Ягелонка|Ганна]] ([[1523]]—[[1596]]) — вялікай княгіняй літоўскай і каралевай Польшчы (з [[1576]] г.), [[Кацярына Ягелонка|Кацярына]] ([[1526]]—[[1583]]) — каралевай Швэцыі (з [[1569]] г.). |
Вэрсія ад 11:31, 26 траўня 2015
Ягайлавічы | |
Герб Ягайлавічаў
| |
Краіна паходжаньня: | Вялікае Княства Літоўскае |
Тытулы: | Вялікі князь, кароль |
Прызнаныя ў: | Вялікае Княства Літоўскае, Польскае Каралеўства, Рэч Паспалітая, Каралеўства Вугоршчына, Чэскае Каралеўства |
Першы з роду: | Ягайла (1352—1434) |
Апошні з роду: | Жыгімонт Аўгуст (1520—1572) |
Адгалінаваньне роду: | Гедымінавічы, Альгердавічы |
Ягайлавічы (Ягелоны) — валадарская дынастыя Вялікага Княства Літоўскага (ВКЛ; 1377—1381, 1382—1387, 1440—1572), Польшчы (1386—1572), Вугоршчыны (1440—1444, 1490—1526) і Чэхіі (1471—1526). Галіна роду Гедзімінавічаў.
- Ягайла (у праваслаўі Якаў; 1352—1434), заснавальнік дынастыі, быў старэйшым сынам вялікага князя літоўскага Альгерда (1295—1377) ад 2-ой жонкі Юльяны Цьвярской (1325—1399) і адпаведна ўнукам вялікага князя Гедзіміна. У траўні 1377 г. заняў вялікакняскі сталец, зь якога ў 1381 г. яго скінуў дзядзька Кейстут. У чэрвені 1382 г. вярнуў сабе сталец. У лютым 1386 г., ахрысьціўшыся ў каталіцтва, ажаніўся з польскай каралевай Ядвігай Анжуйскай (1370—1399; на стальцы з 1382 г.), дачкой вугорскага і польскага караля Людвіка І Вялікага, і заняў польскі сталец пад імем Уладзіслава II Ягайлы (валадарыў да 1434 г.). У 1387 г. перадаў уладу ў ВКЛ роднаму малодшаму брату Скіргайлу (у праваслаўі Іван; 1354—1394). Да 1440 г. яе трымалі прадстаўнікі іншых галін роду Гедзімінавічаў. У першых 2 шлюбах меў па дачцэ, кожная зь якіх памерла пры яго жыцьці: першая — Лізавета-Баніфацыя(pl) (22 чэрвеня—13 ліпеня 1399) памерла на 21 дзень пасьля нараджэньня, другая — Ядвіга Ягайлаўна(en) (1408—1431) памерла ў 13-гадовым узросьце. У 4-ым шлюбе з Соф’яй Гальшанскай (Друцкай; 1405—1461) меў 3-ох сыноў, 2-і зь якіх памёр пры яго жыцьці ў 7-месячным узросьце: Казімер (1426—1427). Дынастыю працягнулі старэйшы і малодшы браты: Уладзіслаў ІІІ (1427—1444) і Казімер-Андрэй (Казімер IV; 1427—1492).
- Уладзіслаў III (31 кастрычніка 1424, Кракаў — 10 лістапада 1444, Варна), старэйшы сын Ягайлы ад 4-ай жонкі Соф’і Гальшанскай (Друцкай; 1405—1461), заняў польскі сталец у 1434 г. пасьля сьмерці бацькі. У 1440 г. яго абралі і вугорскім каралём пад імем Уласла V (валадарыў да 1444 г.). Загінуў у бітве пад Варнай(en) (цяпер Баўгарыя) супраць асманскага войска на чале з султанам Мурадам ІІ, ад чаго пасьмяротна атрымаў мянушку Варнэньчык. Пасьля яго сьмерці Ягайлавічы страцілі вугорскі сталец.
- Казімер Ягайлавіч (Казімер-Андрэй; 30 лістапада 1427—7 чэрвеня 1492), малодшы сын Ягайлы і малодшы брат Уладзіслава III, вярнуў Ягайлавічам сталец ВКЛ у 1440 г. пасьля забойства вялікага князя літоўскага Жыгімонта Кейстутавіча (валадарыў да 1492 г.). У 1447 г. праз 3 гады пасьля сьмерці брата Ўладзіслава ІІІ заняў і польскі сталец пад імем Казімер IV (валадарыў да 1492 г.). У 1454 г. ажаніўся з Эльжбэтай Аўстрыйскай (1436—1505), дачкой нямецкага караля Альбрэхта ІІ Габсбурга, ад якой меў 6 сыноў і 7 дачок. Сыны: Уладзіслаў (1456—1516), сьв. Казімер (1458—1484), Ян I Ольбрахт (1459—1501), Аляксандар (1461—1506), Жыгімонт Стары (1467—1548), Фрыдэрык (1468—1503).
- Уладзіслаў Ягелончык(en) (1 сакавіка 1456, Кракаў — 13 сакавіка 1516, Буда), старэйшы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся каралём Чэхіі пад імем Уладзіслава ІІ ў 1471 г. і валадарыў да 1516 году. У 1490 г. яго абралі і каралём Вугоршчыны пад імем Уласла VI (валадарыў да 1516 г.). У 3-ім шлюбе ад Ганны з Фуа (1484—1506) меў сына Людвіка II (1506—1526) і дачку Ганну (1503, Буда —1547, Прага), якая выйшла за муж за аўстрыйскага эрцгерцага Фэрдынанда I Габсбурга.
- Людвік II (1 ліпеня 1506, Буда — 29 жніўня 1526, Мохач), адзіны сын і спадкаемца Ўладзіслава ІІ, заняў вугорскі і чэскі стальцы ў 1516 г. (Лаяш II) і валадарыў да 1526 году. Загінуў у бітве пад Мохачам(en) (цяпер поўдзень Вугоршчыны) супраць асманскага войска на чале з султанам Сулейманам I. У выніку праз шлюб старэйшай сястры Ганны з аўстрыйскім эрцгерцагам Фэрдынандам I вугорскі і чэскі стальцы перайшлі да Габсбургаў, чые нашчадкі валадарылі ў Вугоршчыне і Чэхіі да 1918 году.
- Ян I Ольбрахт (27 сьнежня 1459, Кракаў — 17 чэрвеня 1501), 3-і сын Казімера Ягайлавіча, пераняў уладу ў толькі Польшчы ў 1492 г. пасьля сьмерці бацькі. У выніку ўнія з ВКЛ спыніла існаваньне.
- Аляксандар Казімеравіч (5 жніўня 1461, Кракаў — 19 жніўня 1506), 4-ы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся вялікім князем літоўскім у 1492 г. і валадарыў да 1506 году. У 1501 г. заняў і польскі сталец пасьля сьмерці брата Яна І Ольбрахта (валадарыў да 1506 г.).
- Жыгімонт Стары (1 студзеня 1467, Казаніца(en) — 1 красавіка 1548, Кракаў), 5-ы сын Казімера Ягайлавіча, заняў літоўскі і польскі стальцы ў 1506 г. пасьля сьмерці брата Аляксандра Казімеравіча. У 1-ым шлюбе меў 2 дачок: Ядвіга Баварская(en) (1513—1573), Ганна (1515—1520). У 1517 г. ажаніўся з Бонай Сфорцай (1494—1557), дачкой мілянскага князя Джана Галеаца Сфорцы, ад якой меў сына Жыгімонта Аўгуста (1520—1572) і 4 дачок. Другі сын Войцех Ольбрахт памёр у дзень народзінаў 20 верасьня 1527 году. Тры з 4 дачок сталі каралевамі: Ізабэла (1519—1559) — каралевай Вугоршчыны (з 1539 г.), Ганна (1523—1596) — вялікай княгіняй літоўскай і каралевай Польшчы (з 1576 г.), Кацярына (1526—1583) — каралевай Швэцыі (з 1569 г.).
- Жыгімонт Аўгуст (1 жніўня 1520, Кракаў — 7 ліпеня 1572), сын Жыгімонта Старога і апошні мужчынскі прадстаўнік дынастыі, яшчэ пры жыцьці бацькі ў 1529 г. заняў літоўскі сталец (валадарыў да 1572 г.). У 1548 г. заняў і польскі сталец (валадарыў да 1572 г.). У 1569 г. ВКЛ і Польшча заключылі Люблінскую ўнію аб утварэньні фэдэратыўнай Рэчы Паспалітай, што прадугледжвала адзінага манарха[1].
Галерэя
Крыніцы
- ^ Анатоль Грыцкевіч. Ягайлавічы // Вялікае Княства Літоўскае / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — 2-ое выд. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 2007. — Т. 2. — С. 776. — 792 с. — 3000 ас. — ISBN 978-985-11-0394-8
Літаратура
- Ягелоны: дынастыя, эпоха, спадчына / адказн.рэд. Аляксандар Каваленя. — Менск: Беларуская навука, 2007. — 402 с. — 250 ас. — ISBN 978-985-08-0869-1
Гэта — накід артыкула пра Сярэднявечча. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |