Малдова: розьніца паміж вэрсіямі
Радок 43: | Радок 43: | ||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Да XIV стагодзьдзя тэрыторыя сучаснай Малдовы была часткаю валоданьняў розных пляменных зьвязаў (гета-дакі, готы, анты) і дзяржаўных утварэньняў (Кіеўская Русь, |
Да XIV стагодзьдзя тэрыторыя сучаснай Малдовы была часткаю валоданьняў розных пляменных зьвязаў (гета-дакі, готы, анты) і дзяржаўных утварэньняў (Кіеўская Русь, Галіцкае княства, Залатая Арда). З другой паловы XIV стагодзьдзя - у складзе Малдаўскага княства, у XVI-XVIII стагодзьдзях - пад падпарадкаваньнем Асманскай імпэрыі. Польскі гісторык XVI стагодзьдзя Леанарда Гарэцкі, кажучы аб Малдове і малдаванах, адзначаў:<blockquote>"Вера і абрады малдаванаў вельмі блізкія да царквы грэцкай і армянскай; сьвятары ў іх ажэньваюцца. Малдаване асабіста славяцца коньніцай, нават бяднейшыя зь іх маюць верхавых коней, здольных для паходаў і бітваў. Падобна вугорцам, яны ўзброены шчытом, шлемам і дзідой."</blockquote>У 1711 годзе малдаўскі гаспадар Дзьмітры Кантэмір у Ясах прысягнуў на вернасьць Расеі. У выніку няўдачнага для Расейскай арміі Прутскага пахода ён са сваёй сям'ёй і прыдворнымі перасяліўся ў Расею, дзе стаў адным з прыбліжных Пятра І. |
||
У канцы XVIII стагодзьдзя ў выніку расейска-турэцкай вайны к Расейскай імперыі адышло левабярэжжа Днестра, у 1812 - Бесарабія. У 1858-1861 гадах Малдова і Валахія аб'ядналіся ў дзяржаву, якая пасьля атрымала назву Румынія. |
У канцы XVIII стагодзьдзя ў выніку расейска-турэцкай вайны к Расейскай імперыі адышло левабярэжжа Днестра, у 1812 - Бесарабія. У 1858-1861 гадах Малдова і Валахія аб'ядналіся ў дзяржаву, якая пасьля атрымала назву Румынія. |
Вэрсія ад 14:33, 29 сакавіка 2015
Малдова Republica Moldova | |||||
| |||||
Дзяржаўны гімн: «Limba noastră» | |||||
Афіцыйная мова | румынская[1] | ||||
Сталіца | Кішынёў | ||||
Найбуйнейшы горад | Кішынёў | ||||
Форма кіраваньня | Парлямэнцкая рэспубліка Нікалаэ Тымофці Юры Лянкэ | ||||
Плошча • агульная • адсотак вады |
138-е месца ў сьвеце 33 846 км² 1,4% | ||||
Насельніцтва • агульнае (2014) • шчыльнасьць |
132-е месца ў сьвеце 3 558 500[2] 121,9/км² | ||||
СУП • агульны (2012) • на душу насельніцтва |
141 месца ў сьвеце $14,884 млрд $4182 | ||||
Валюта | Леў (MDL) | ||||
Часавы пас • улетку |
CET (UTC+2) CEST (UTC+3) | ||||
Незалежнасьць — ад СССР |
27 жніўня 1991 | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .md | ||||
Тэлефонны код | +373 |
Рэспу́бліка Малдо́ва (па-румынску: Republica Moldova) — сухапутная краіна ва Ўсходняй Эўропе, мяжуе з Румыніяй на захадзе і Ўкраінай на ўсходзе.
У межах Малдовы, на ўсходнім беразе ракі Днестр, вылучаецца Прыднястроўская Малдаўская Рэспубліка — не прызнанае дзяржаўнае ўтварэньне, незалежнасьць якога абвешчаная 25 жніўня 1991 году.
Гісторыя
Да XIV стагодзьдзя тэрыторыя сучаснай Малдовы была часткаю валоданьняў розных пляменных зьвязаў (гета-дакі, готы, анты) і дзяржаўных утварэньняў (Кіеўская Русь, Галіцкае княства, Залатая Арда). З другой паловы XIV стагодзьдзя - у складзе Малдаўскага княства, у XVI-XVIII стагодзьдзях - пад падпарадкаваньнем Асманскай імпэрыі. Польскі гісторык XVI стагодзьдзя Леанарда Гарэцкі, кажучы аб Малдове і малдаванах, адзначаў:
"Вера і абрады малдаванаў вельмі блізкія да царквы грэцкай і армянскай; сьвятары ў іх ажэньваюцца. Малдаване асабіста славяцца коньніцай, нават бяднейшыя зь іх маюць верхавых коней, здольных для паходаў і бітваў. Падобна вугорцам, яны ўзброены шчытом, шлемам і дзідой."
У 1711 годзе малдаўскі гаспадар Дзьмітры Кантэмір у Ясах прысягнуў на вернасьць Расеі. У выніку няўдачнага для Расейскай арміі Прутскага пахода ён са сваёй сям'ёй і прыдворнымі перасяліўся ў Расею, дзе стаў адным з прыбліжных Пятра І.
У канцы XVIII стагодзьдзя ў выніку расейска-турэцкай вайны к Расейскай імперыі адышло левабярэжжа Днестра, у 1812 - Бесарабія. У 1858-1861 гадах Малдова і Валахія аб'ядналіся ў дзяржаву, якая пасьля атрымала назву Румынія.
У 1917 абвешчана Малдаўская Дэмактратычная Рэспубліка. Зь 1918 года - Бесарабія ў складзе Румыніі. У 1924 на тэрыторыі Украінскай ССР утворана Малдаўская АССР.
У чэрвені 1940 года ў выніку падпісаньня Пакту Молатава-Рыбэнтропа Румынія была прымушана саступіць Бесарабію і Паўночную Буковіну ЗССР. У выніку ўтворана Малдаўская ССР. У час Вялікай Айчыннай вайны, у 1941-1944, была занятая нямэцкімі і румынскімі войскамі і было ўтворана Губернатарства Бесарабія. 24 жніўня 1944, у выніку Ясска-Кішэнёўскай аперацыі, тэрыторыя Бесарабіі была зноў занятая савецкімі войскамі.
27 жніўня 1991 абвешчана незалежнасьць Рэспублікі Малдова.
Канфлікт паміж малдаўскімі і прыднястроўскімі ўладамі, распачаты ў 1989, у 1992 прывёў к узброеннаму проціваборству і шматлікім ахвярам з абодвух бакоў. Канфлікт атрымалася спыніць дзякуючы ўмяшаньню Расеі і, у прыватнасьці, дзякуючы прысутнасьці на тэрыторыі Прыднестроўя расейскіх узброенных сіл. У цяперашні час бязпеку ў зоне канфлікта забясьпесчваюць Сумесныя міратворчыя сілы Расеі, Малдовы, Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі і ваенныя назіральнікі ад Украіны. У ходзе шматлікіх перамоў пры пасярэдніцтве Расеі, Украіны і АБСЕ дасягнуць пагадненьня па нагоде статуса Прыднястроўя пакуль не атрымалася. Адносіны паміж бакамі канфлікту застаюцца напружанымі.
У 1994 прынята Канстытуцыя, дзеючая да гэтага часу. У красавіке 2009 года ў Кішынёве адбыліся антыўрадавыя беспарадкі.
Адміністрацыйны падзел
Малдова падзяляецца на 39 адміністрацыйных адзінак першага ўзроўню: 32 раёны, 5 муніцыпіі і 2 аўтаномныя ўтварэньні Гагавузія (Găgăuzia) і Прыднястроўе (Stînga Nistrului). Усяго ў Малдове 60 гарадоў і 917 вёсак.
Частку тэрыторыі краіны займае непрызнаная самаабвешчаная Прыднястроўская Малдаўская Рэспубліка. Тэрыторыі, якія знаходзяцца пад яе кантролем, афіцыйна ўваходзяць у Аўтаномнае тэрытарыяльнае ўтварэньне з асаблівым прававым статусам Прыднястроўе, што зьяўляецца адной з аўтаномій.
Крыніцы
Вонкавыя спасылкі
Малдова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
|
Гэта — накід артыкула па геаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |