Хатынь: розьніца паміж вэрсіямі
д вёска Вілейка |
дапаўненьне |
||
Радок 29: | Радок 29: | ||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
'''Хатынь''' — колішняя вёска ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] Беларусі. [[22 сакавіка]] [[1943]] году была зьнішчаная падчас рэйду нямецкай акупацыйнай улады пры ўдзеле калябаранцкага батальёну, сфармаванага з былых палонных чырвонаармейцаў («[[118-ы шуцманшафт батальён]]») у якасьці карнай акцыі за забойства некалькіх нямецкіх ваеннаслужачых. У адпаведнасьці з прынцыпам калектыўнага пакараньня 149 жыхароў вёскі былі расстраляныя або спаленыя жыўцом за магчымае аказаньне жыхарамі вёскі дапамогі савецкім партызанам. |
'''Хатынь''' — колішняя вёска ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] Беларусі. [[22 сакавіка]] [[1943]] году была зьнішчаная падчас рэйду нямецкай акупацыйнай улады пры ўдзеле калябаранцкага батальёну, сфармаванага з былых палонных чырвонаармейцаў («[[118-ы шуцманшафт батальён]]») у якасьці карнай акцыі за забойства некалькіх нямецкіх ваеннаслужачых. У адпаведнасьці з прынцыпам калектыўнага пакараньня 149 жыхароў вёскі былі расстраляныя або спаленыя жыўцом за магчымае аказаньне жыхарамі вёскі дапамогі савецкім партызанам. |
||
Радок 62: | Радок 61: | ||
Аднаму з тых, хто выжыў, жыхару Хатыні Антону Бараноўскаму 22 сакавік 1943 году было 12 год. Ён ніколі не хаваў праўду пра падзеі ў Хатыні, адкрыта пра гэта казаў, ведаў імёны многіх паліцаяў, якія спальвалі людзей. У сьнежні 1969 году — праз 5 месяцаў пасьля адкрыцьця мэмарыяльнага комплексу — Антон загінуў пры нявысьветленых абставінах. |
Аднаму з тых, хто выжыў, жыхару Хатыні Антону Бараноўскаму 22 сакавік 1943 году было 12 год. Ён ніколі не хаваў праўду пра падзеі ў Хатыні, адкрыта пра гэта казаў, ведаў імёны многіх паліцаяў, якія спальвалі людзей. У сьнежні 1969 году — праз 5 месяцаў пасьля адкрыцьця мэмарыяльнага комплексу — Антон загінуў пры нявысьветленых абставінах. |
||
Вэрсію падзей з шэрагам адрозьненьняў апублікаваў у 2012 годзе ўкраінскі гісторык Іван Дэрэйко ў манаграфіі « |
Вэрсію падзей з шэрагам адрозьненьняў апублікаваў у 2012 годзе ўкраінскі гісторык Іван Дэрэйко ў манаграфіі «Місьцеві формуваньня німецької армії та поліції у Райскомісаріаті „Україна“ (1941—1944 роки)». Ён піша, што 118-й паліцэйскі батальён пасьля нападу атрада «Народныя мсьціўцы» атакаваў вёску, дзе замест адыходу ў лес па невядомай прычыне вырашылі замацавацца партызаны. У выніку штурму вёскі было забіта 30 партызан і некаторая колькасьць мірных жыхароў, яшчэ каля 20 чалавек былі захопленыя ў палон. Сама ж вёска з астатнімі жыхарамі пасьля бою па загадзе обергрупэнфюрэр Курта фон Готбэрга была спалена батальёнам СС пад камандаваньнем Дырлевангера. |
||
== Сьпіс ахвяраў == |
== Сьпіс ахвяраў == |
||
Радок 68: | Радок 67: | ||
Усяго 149 чалавек (зь іх 75 дзяцей), 26 двароў: |
Усяго 149 чалавек (зь іх 75 дзяцей), 26 двароў: |
||
<div class="references-small" style="-moz-column-count:3; column-count:3; -webkit-column-count:3; font-size:12px;"> |
|||
* I |
* I |
||
** Жалабковіч Андрэй Іванавіч (1897 г.н.) — 46 гадоў |
** Жалабковіч Андрэй Іванавіч (1897 г.н.) — 46 гадоў |
||
Радок 244: | Радок 243: | ||
** Слонская Хрысьціна Максімаўна (1895 г.н.) — 48 гадоў |
** Слонская Хрысьціна Максімаўна (1895 г.н.) — 48 гадоў |
||
** Сакалоўскі Пётр Леановіч (1933 г.н.) — 10 гадоў |
** Сакалоўскі Пётр Леановіч (1933 г.н.) — 10 гадоў |
||
</div> |
|||
== Мэмарыяльны комплекс «Хатынь» == |
== Мэмарыяльны комплекс «Хатынь» == |
||
{{Панарама|Khatyn Panorama.jpg|900px|Від асноўнай часткі мэмарыяльнага комплексу (ад уваходу)|text-align=center}} |
|||
⚫ | У |
||
⚫ | У памяць беларускіх вёсак, зьнішчаных нацыстамі ў гады [[Другая сусьветная вайна|апошняй вайны]], у студзені 1966 году было прынятае рашэньне аб стварэньні ў Лагойскім раёне мэмарыяльнага комплексу «Хатынь». У сакавіку 1967 быў аб'яўлены конкурс на стварэньне праекту мэмарыяла. У конкурсе перамог калектыў архітэктараў: Ю[[Юры Градаў]], [[Валянцін Занковіч]], [[Леанід Левін]], скульптар народны мастак [[БССР]] [[Сяргей Селіханаў|С. Селіханаў]]{{Заўвагі|Усе чацьвёра атрымалі Ленінскую прэмію.}}. Урачыстае адкрыцьцё мэмарыяльнага комплексу «Хатынь» адбылося [[5 ліпеня]] [[1969]] году<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Да 70-годзьдзя Хатынскай трагедыі|спасылка=http://news.belta.by/by/print?id=710107|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=20 сакавіка 2013|дата доступу=27 сакавіка 2013}}</ref>. |
||
⚫ | |||
Мэмарыяльны архітэктурна-скульптурны комплекс плошчай 50 [[гектар]]аў месьціцца на месцы Хатыні, паўтараючы пляніроўку былога селішча ўлучаўчы Могілкі вёсак, плошчу Памяці, Сьцяну Жалобы і Дрэва жыцьця. У цэнтры кампазыцыі мэмарыялу знаходзіцца шасьцімэтровая бронзавая скульптура «Няскораны чалавек» зь мёртвым дзіцём на руках. Побач злучаныя гранітныя пліты, што сымбалізуюць дах адрыны, у якім былі спаленыя жыхары вёскі. На брацкай магіле зь белага мармуру — Вянок памяці. На ім — наказ загінулых жывым: |
|||
{{цытата|<poem> |
|||
Людзі добрыя, памятайце: |
|||
Любілі мы жыцьцё, і Радзіму, і вас, дарагія. |
|||
Мы згарэлі жывымі ў агні. |
|||
Наша просьба да ўсіх: |
|||
Хай жалоба і смутак абярнуцца ў мужнасьць вашу і сілу, |
|||
Каб змаглі вы зацьвердзіць навечна мір і спакой на зямлі. |
|||
Каб ад сёньня нідзе і ніколі ў віхуры пажараў жыцьцё не канала! |
|||
</poem>{{Арыгінал|ru|<poem> |
|||
Люди добрые, помните: |
|||
любили мы жизьнь, и Родину нашу, и вас, дорогие. |
|||
Мы сгорели живыми в огне. |
|||
Наша просьба ко всем: |
|||
Пусть скорбь и печаль обернутся в мужество ваше и силу, |
|||
Чтобы смогли вы утвердить навечно мир и покой на земле. |
|||
Чтобы отныне нигде и никогда в вихре пожаров жизьнь не умирала! |
|||
</poem>}}}} |
|||
== Галерэя == |
|||
<center> |
|||
<gallery perrow=6> |
|||
Файл:hatyn_1.JPG |
|||
Файл:hatyn_2.JPG |
|||
Файл:hatyn_12.JPG |
|||
Файл:Khatyn - Villages.jpg |
|||
Файл:Khatyn - Wall.jpg |
|||
Khatyn - Eternal Flame.jpg |
|||
</gallery> |
|||
</center> |
|||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
Вэрсія ад 22:03, 28 лютага 2015
Мэмарыяльны музэй «Хатынь» | |
Файл:Khatyn Memorial, Belarus.jpg Аўтар манумэнта — скульптар С. Селіханаў | |
Месцазнаходжаньне | Беларусь |
---|---|
Закрыты | 22 сакавіка 1943 |
Геаграфічныя каардынаты | 54°20′10″ пн. ш. 27°56′26″ у. д. / 54.33611° пн. ш. 27.94056° у. д.Каардынаты: 54°20′10″ пн. ш. 27°56′26″ у. д. / 54.33611° пн. ш. 27.94056° у. д. |
Мэмарыяльны музэй «Хатынь» | |
khatyn.by |
Хатынь — колішняя вёска ў Лагойскім раёне Менскай вобласьці Беларусі. 22 сакавіка 1943 году была зьнішчаная падчас рэйду нямецкай акупацыйнай улады пры ўдзеле калябаранцкага батальёну, сфармаванага з былых палонных чырвонаармейцаў («118-ы шуцманшафт батальён») у якасьці карнай акцыі за забойства некалькіх нямецкіх ваеннаслужачых. У адпаведнасьці з прынцыпам калектыўнага пакараньня 149 жыхароў вёскі былі расстраляныя або спаленыя жыўцом за магчымае аказаньне жыхарамі вёскі дапамогі савецкім партызанам.
У 1969 годзе на месцы спаленай вёскі быў адкрыты мэмарыяльны комплекс. Хатынь стала сымбалем масавага зьнішчэньня нацыстамі мірнага насельніцтва на акупаванай тэрыторыі ўсяго былога СССР.
Напярэдадні трагедыі
21 сакавіка 1943 году ў Хатыні заначавалі партызаны з атраду Дзядзі Васі (Васіля Варанянскага). Раніцай 22 сакавіка яны сышлі ў бок Плешчаніц. Адначасова з Плешчаніц ім насустрач у кірунку Лагойску выехаў легкавік і два грузавіка 118 шуцманшафт батальёну 201 нямецкай ахоўнай дывізіі. На скрыжаваньні дарог у 6 км ад Хатыні калёна была абстраляная. Застаецца невядомым, кім былі абстраляныя немцы: ці то партызанамі Дзядзі Васі, ці то нейкай іншай невялікай неарганізаванай узброенай групай. Былі забітыя шэф-камандзір першай роты капітан паліцыі Ганс Вэльке, кулямётчык Шнайдэр і трое паліцаяў, яшчэ двое былі параненыя. Камандзір узводу Мялешка, паранены ў галаву, аддаў загад зьнішчыць партызанаў. Падчас перасьледу карнікі натыкнуліся на жыхароў вёскі Казыры, што працавалі на лесанарыхтоўцы, 26 зь якіх былі забітыя пры спробе ўцячы, а астатнія накіраваныя ў Плешчаніцы. Аб нападзе на карны батальён было дакладзена штурмбанфюрэру СС Оскару Дырлевангеру.
Дырлевангер, дазнаўшыся аб забойстве Ганса Вэльке, які быў чэмпіёнам Алімпійскіх гульняў 1936 году і быў асабіста знаёмы з Гітлерам, загадаў зьнішчыць Хатынь разам з жыхарамі. Паручэньне было даручанае 118-й шуцманшафт батальёну. У другой палове дня 22 сакавіка 1943 году карнікі атачылі вёску.
118-ы шуцманшафт батальён
- Асноўны артыкул: 118-ы шуцманшафт батальён
118-s шуцманшафт батальён быў сфармаваны у чэрвені 1942 году ў раёне Кіеву ў асноўным з ваеннапалонных Рабоча-Сялянскай Чырвонай Арміі (РСЧА), якія трапілі ў Кіеўскі кацёл, а таксама мясцовых жыхароў[1]. Камандаваў батальёнам ураджэнец Кубані, былы маёр Войска Польскага Канстантын Смоўскі, начальнік штабу — былы кадравы афіцэр, старшы лейтэнант Чырвонай Арміі Рыгор Васюра, камандзір узводу — былы лейтэнант Чырвонай Арміі Васіль Мялешка. Нямецкім "шэфам" 118-га ахоўнага батальёну быў маёр паліцыі Эрых Кернэр. У канцы 1942-га 118 батальён быў накіраваны на тэрыторыю Беларусі .
Дзеяньні ў Хатыні былі не адзінымі ў «паслужным» сьпісе батальёну. 13 траўня Васюра узначальваў баявыя дзеяньні супраць партызанаў у раёне сяла Дальковічы. 27 траўня батальён праводзіць карную апэрацыю ў сяле Осаві, дзе былі расстраляныя 78 чалавек. Далей карная апэрацыя «Котбус» на тэрыторыі Менскай і Віцебскай абласьцей — расправа над жыхарамі вёскі Вілейкі; зьнішчэньне жыхароў вёскі Макоўе і Ўборак, расстрэл 50 габрэяў ля сяла Камінская Слабада. За гэтыя «заслугі» гітлераўцы надалі Васюры званьне лейтэнанта і ўзнагародзілі двума мэдалямі.
У ліпені 1944 году ў выніку адступленьня нямецкіх войскаў зь Беларусі батальён быў перакінуты ў Францыю, дзе амаль у поўным складзе перайшоў на бок французкага Руху Супраціву «Макі». Пасьля вызваленьня тэрыторыі Францыі асабовы склад быў уключаны ў 13-ую паўбрыгаду францускага Замежнага легіёну, у складзе якога ваяваў да канца вайны. Пасьля вайны пэўныя з ацалелых працягнулі службу ў Замежным францускім легіёне.
Спаленьне вёскі і жыхароў
Жыхары вёскі нічога ня ведалі аб ранішнім інцыдэнце, у адказ на які быў ужыты прынцып калектыўнага пакараньня, які парушае правілы і звычаі вядзеньня вайны.
Па загадзе Кэрнэра і Смоўскага паліцаі пад кіраўніцтвам Васюры сагналі ўсех жыхароў Хатыні ў калгасны хлеў і замкнулі ў ім. Тых, хто спрабаваў уцячы, забівалі на месцы. Сярод жыхароў вёскі былі шматдзетныя сем’і: так, напрыклад, у сям’і Ёсіфа і Ганны Бараноўскіх было дзевяць дзяцей, у сям’і Аляксандра і Аляксандры Навіцкіх — сямёра. У хляве замкнулі таксама Антона Кункевіча зь вёскі Юркавічы і Хрысьціну Слонскую зь вёскі Камена, якія апынуліся ў гэты час у Хатыні. Хлеў аблажылі саломай, аблілі бэнзінам, перакладчык-паліцай Луковіч падпаліў яго. Дакладна вядома, што ў ачапленьні падчас карнай апэрацыі стаяў прынамсі і адзін зь мясцовых паліцаяў, нейкі Іван Петрычук зь Плешчаніц.
Драўляны хлеў хутка заняўся. Пад націскам дзясяткаў чалавечых целаў не вытрымалі і ўпалі дзьверы, людзі кінуліся бегчы, але тых, хто вырываўся з полымя, расстрэльвалі. Згарэлі ў вогнішчы і былі расстарляныя 149 жыхароў вёскі, зь іх 75 дзяцей маладзейшыя за 16 год. Сама вёска была зьнішчана цалкам.
Дзьве дзяўчыны — Марыя Федаровіч і Юлія Клімовіч — цудам змаглі выбрацца з палаючага хлява і дапаўзьці да лесу, дзе іх падабралі жыхары вёскі Хварасьцені Каменскага сельсавету. Пазьней і гэта вёска была спаленая, і абедзьве дзяўчыны загінулі.
Двое дзяцей, сямігадовы Віктар Жалабковіч і дванаццацігадовы Антон Бараноўскі, якія знаходзіліся ў падпаленым хляве засталіся ў жывых. Віця схаваўся пад целам сваёй маці, якая прыкрыла сына сабой. Дзіця, параненанае ў руку, праляжала пад трупам маці да адыходу карнікаў зь вёскі. Антон Бараноўскі быў паранены ў нагу куляй, і яго прынялі за мёртвага. Абгарэлых, параненых дзяцей падабралі і выхадзілі жыхары суседніх вёсак. Пасьля вайны дзеці выхоўваліся ў дзіцячым доме. Яшчэ траім — Валодзю Яскевічу, яго сястры Соні і Сашу Жалабковічу — таксама ўдалося схавацца.
З дарослых жыхароў вёскі выжыў толькі 56-гадовы вясковы каваль Ёсіф Ёсіфавіч Камінскі (1887-1973). Зь яго словаў, абгарэлы і паранены, ён прыйшоў у прытомнасьць толькі позна ўначы, калі атрады нацыстаў пакінулі вёску. Яму давялося перажыць яшчэ адзін цяжкі ўдар: сярод трупаў аднавяскоўцаў ён знайшоў свайго сына Адама. Хлопчык быў сьмяротна паранены ў жывот, атрымаў моцныя апёкі. Ён памёр на руках у бацькі. Ёсіф Камінскі з сынам Адамам паслужылі прататыпамі знакамітага помніка ў мэмарыяльным комплексе.
Аднаму з тых, хто выжыў, жыхару Хатыні Антону Бараноўскаму 22 сакавік 1943 году было 12 год. Ён ніколі не хаваў праўду пра падзеі ў Хатыні, адкрыта пра гэта казаў, ведаў імёны многіх паліцаяў, якія спальвалі людзей. У сьнежні 1969 году — праз 5 месяцаў пасьля адкрыцьця мэмарыяльнага комплексу — Антон загінуў пры нявысьветленых абставінах.
Вэрсію падзей з шэрагам адрозьненьняў апублікаваў у 2012 годзе ўкраінскі гісторык Іван Дэрэйко ў манаграфіі «Місьцеві формуваньня німецької армії та поліції у Райскомісаріаті „Україна“ (1941—1944 роки)». Ён піша, што 118-й паліцэйскі батальён пасьля нападу атрада «Народныя мсьціўцы» атакаваў вёску, дзе замест адыходу ў лес па невядомай прычыне вырашылі замацавацца партызаны. У выніку штурму вёскі было забіта 30 партызан і некаторая колькасьць мірных жыхароў, яшчэ каля 20 чалавек былі захопленыя ў палон. Сама ж вёска з астатнімі жыхарамі пасьля бою па загадзе обергрупэнфюрэр Курта фон Готбэрга была спалена батальёнам СС пад камандаваньнем Дырлевангера.
Сьпіс ахвяраў
У адпаведнасьці з Актам камісіі Лагойскага выканкаму райсавету народных дэпутатаў ад 26 траўня 1969 году ўстаноўлена дата і час спаленьня вёскі Хатынь 22 сакавіка 1943 году а другой дня, а таксама сьпіс спаленых мірных жыхароў:
Усяго 149 чалавек (зь іх 75 дзяцей), 26 двароў:
- I
- Жалабковіч Андрэй Іванавіч (1897 г.н.) — 46 гадоў
- Жалабковіч Ганна Вікенцеўна (1905 г.н.) — 38 гадоў
- Жалабковіч Сьцяпан (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Жалабковіч Ганна (1929 г.н.) — 14 гадоў
- Жалабковіч Сафія (1933 г.н.) — 10 гадоў
- II
- Жалабковіч Пётар Антонавіч (1898 г.н.) — 45 гадоў
- Жалабковіч Стэфаніда Аляксееўна (1903 г.н.) — 40 гадоў
- Жалабковіч Вольга (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Жалабковіч Станіслаў (1929 г.н.) — 14 гадоў
- Жалабковіч Раіса (1932 г.н.) — 11 гадоў
- Жалабковіч Лідзія (1934 г.н.) — 9 гадоў
- III
- Жалабковіч Раман Сьцяпанавіч (1881 г.н.) — 62 гады
- Жалабковіч Стэфаніда Іванаўна (1892 г.н.) — 51 год
- Жалабковіч Віктар (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Жалабковіч Галіна (1935 г.н.) — 8 гадоў
- IV
- Бараноўскі Ёсіф Іванавіч (1899 г.н.) — 44 гады
- Бараноўская Ганна Вікенцеўна (1906 г.н.) — 37 гадоў
- Бараноўскі Мікалай (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Бараноўскі Станіслаў (1929 г.н.) — 14 гадоў
- Бараноўскі Ўладзімер (1931 г.н.) — 12 гадоў
- Бараноўскі Генадзь (1932 г.н.) — 11 гадоў
- Бараноўская Леаніда (1932 г.н.) — 11 гадоў
- Бараноўская Марыя (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Бараноўская Сафія (1934 г.н.) — 9 гадоў
- Бараноўская Алена (1936 г.н.) — 7 гадоў
- V
- Навіцкі Аляксандар Раманавіч (1896 г.н.) — 47 гадоў
- Навіцкая Аляксандра (1901 г.н.) — 42 гады
- Навіцкі Леанід (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Навіцкі Яўген (1930 г.н.) — 13 гадоў
- Навіцкая Марыя (1932 г.н.) — 11 гадоў
- Навіцкая Ганна (1934 г.н.) — 9 гадоў
- Навіцкі Канстантын (1938 г.н.) — 5 гадоў
- Навіцкі Антон (1939 г.н.) — 4 гады
- Навіцкі Міхаіл (1941 г.н.) — 2 гады
- VI
- Бараноўская Сафія (1895 г.н.) — 48 гадоў
- Бараноўская Ванда (1918 г.н.) — 25 гадоў
- Бараноўская Ганна (1926 г.н.) — 17 гадоў
- Бараноўскі Мікалай (1937 г.н.) — 6 гадоў
- VII Дом згарэў без жыхароў
- VIII
- Жыдовіч Савелі Казімеравіч (1905 г.н.) — 38 гадоў
- Жыдовіч Алена Антонаўна (1908 г.н.) — 35 гадоў
- Жыдовіч Сьцяпан (1931 г.н.) — 12 гадоў
- Жыдовіч Казімер (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Жыдовіч Адам (1934 г.н.) — 9 гадоў
- Жыдовіч Мікалай (1935 г.н.) — 8 гадоў
- Жыдовіч Вячаслаў (1936 г.н.) — 7 гадоў
- Жыдовіч Міхаіл (1938 г.н.) — 5 гадоў
- Жыдовіч Марыя Антонаўна (1883 г.н.) — 60 гадоў
- IX
- Камінскі Іван Ёсіфавіч (1892 г.н.) — 51 год
- Камінская Вольга Антонаўна (1896 г.н.) — 47 гадоў
- Камінскі Вячаслаў (1924 г.н.) — 19 гадоў
- Камінская Марыя (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Камінскі Станіслаў (1932 г.н.) — 11 гадоў
- Камінская Ганна (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Камінская Юзэфа (1938 г.н.) — 5 гадоў
- X
- Камінская Адэля (1890 г.н.) — 53 гады
- Камінская Ядвіга (1922 г.н.) — 21 год
- Камінскі Адам (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Камінскі Міхаіл (1930 г.н.) — 13 гадоў
- Камінская віляць (1932 г.н.) — 11 гадоў
- Кункевіч Антон (1912 г.н.) — 31 год
- XI
- Жалабковіч Іван Іванавіч (1904 г.н.) — 39 гадоў
- Жалабковіч Сафія Антонаўна (1907 г.н.) — 36 гадоў
- Жалабковіч Уладзімер (1922 г.н.) — 21 год
- Жалабковіч Алена (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Жалабковіч Леаніда (1939 г.н.) — 4 гады
- Жалабковіч Міхаіл (1941 г.н.) — 2 гады
- Жалабковіч Марыя (1885 г.н.) — 58 гадоў
- Яскевіч Іван Антонавіч (1904 г.н.) — 39 гадоў
- Яскевіч Юлія Іванаўна (1913 г.н.) — 30 гадоў
- Яскевіч Сафія (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Яскевіч Алена (1935 г.н.) — 8 гадоў
- Яскевіч Ганна (1939 г.н.) — 4 гады
- Яскевіч Міхаіл (1941 г.н.) — 2 гады
- XII
- Іотка Казімер Феліксавіч (1896 г.н.) — 47 гадоў
- Іотка Алена Сьцяпанаўна (1898 г.н.) — 45 гадоў
- Іотка Марыя (1925 г.н.) — 18 гадоў
- Іотка Альберт (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Іотка Станіслава (1931 г.н.) — 12 гадоў
- Іотка Дамінік (1936 г.н.) — 7 гадоў
- Іотка Рэгіна (1937 г.н.) — 6 гадоў
- Іотка Сьцяпан (1939 г.н.) — 4 гады
- Іотка Юзэфа (1941 г.н.) — 2 гады
- XIII
- Жалабковіч Эўфрасіньня Іванаўна (1883 г.н.) — 60 гадоў
- Жалабковіч Ёсіф (1904 г.н.) — 39 гадоў
- Жалабковіч Вольга (1909 г.н.) — 34 гадоў
- XIV
- Іотка Іван Аляксандравіч (1904 г.н.) — 39 гадоў
- Іотка Анастасія Сьцяпанаўна (1908 г.н.) — 35 гадоў
- Іотка Казімер (1935 г.н.) — 8 гадоў
- Іотка Юзэфа (1939 г.н.) — 4 гады
- XV
- Рудак Марыя Іванаўна (1898 г.н.) — 45 гадоў
- Мірановіч Стэфаніда Кліменцеўна (1875 г.н.) — 68 гадоў
- XVI
- Дражынская Юзэфа Антонаўна (1911 г.н.) — 32 гады
- Дражынская Валянціна (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Дражынская Міхаліна (1938 г.н.) — 5 гадоў
- Доўгель Антон Антонавіч (1888 г.н.) — 55 гадоў
- Доўгель Барыс (1933 г.н.) — 10 гадоў
- XVII
- Мірановіч Ёсіф Ёсіфавіч (1899 г.н.) — 44 гады
- Мірановіч Фёкла Мікалаеўна (1901 г.н.) — 42 гады
- Мірановіч Ніна (1925 г.н.) — 18 гадоў
- Мірановіч Фёдар (1934 г.н.) — 9 гадоў
- Мірановіч Пётар (1937 г.н.) — 6 гадоў
- Мірановіч Васіль (1940 г.н.) — 3 гады
- Мірановіч Алена (1941 г.н.) — 2 гады
- XVIII
- Карабан Канстантын Усьцінавіч (1897 г.н.) — 46 гадоў
- Карабан Марыя (1900 г.н.) — 43 гады
- Карабан Леакадзія (1928 г.н.) — 15 гадоў
- Карабан Надзея (1933 г.н.) — 10 гадоў
- Карабан Канстантын (1939 г.н.) — 4 гады
- XIX
- Федаровіч Ганна Сідараўна (1892 г.н.) — 51 год
- XX
- Карабан Пётр Васілевіч (1914 г.н.) — 29 гадоў
- Карабан Алена Гаўрылаўна (1925 г.н.) — 18 гадоў
- XXI
- Карабан Юлія Амбросіеўна (1878 г.н.) — 65 гадоў
- Карабан Ёсіф (1918 г.н.) — 25 гадоў
- Карабан Марыя (1923 г.н.) — 20 гадоў
- Карабан Ганна (1923 г.н.) — 20 гадоў
- Карабан Віктар (1925 г.н.) — 18 гадоў
- Карабан Уладзімер (1941 г.н.) — 2 гады
- XXII
- Яскевіч Антон Антонавіч (1896 г.н.) — 47 гадоў
- Яскевіч Алена Сідараўна (1895 г.н.) — 48 гадоў
- Яскевіч Віктар (1922 г.н.) — 21 год
- Яскевіч Ванда (1923 г.н.) — 20 гадоў
- Яскевіч Вера (1924 г.н.) — 19 гадоў
- Яскевіч Надзея (1934 г.н.) — 9 гадоў
- Яскевіч Уладзіслаў (1936 г.н.) — 7 гадоў
- Яскевіч Толік (1943 г.н.) — 7 тыдняў
- XXIII
- Рудак Стэфаніда Антонаўна (1898 г.н.) — 45 гадоў
- Рудак Зінаіда (1925 г.н.) — 18 гадоў
- Рудак Аляксандар (1932 г.н.) — 11 гадоў
- Рудак Рэгіна (1934 г.н.) — 9 гадоў
- Рудак Антон (1938 г.н.) — 5 гадоў
- XXIV
- Рудак Ёсіф Іванавіч (1874 г.н.) — 69 гадоў
- Рудак Праскоўя Іванаўна (1877 г.н.) — 66 гадоў
- Рудак Міхаіл Ёсіфавіч (1905 г.н.) — 38 гадоў
- Рудак Хрысьціна (1912 г.н.) — 31 год
- Рудак Сафія (1938 г.н.) — 5 гадоў
- Рудак Хрысьціна (1940 г.н.) — 3 гады
- XXV
- Федаровіч Ёсіф Сідаровіч (1889 г.н.) — 54 гады
- Федаровіч Пятрунэля Амбросіеўна (1894 г.н.) — 49 гадоў
- Федаровіч Марыя (1922 г.н.) — 21 год
- Федаровіч Антон (1925 г.н.) — 18 гадоў
- Федаровіч Ёсіф Ёсіфавіч (1913 г.н.) — 30 гадоў
- Федаровіч Юлія Антонаўна (1913 г.н.) — 30 гадоў
- Федаровіч Кацярына (1938 г.н.) — 5 гадоў
- Федаровіч Ганна (1940 г.н.) — 3 гады
- XXVI
- Клімовіч Антон Максімавіч (1890 г.н.) — 53 гады
- Клімовіч Юлія (1922 г.н.) — 21 год
- Клімовіч Антон (1926 г.н.) — 17 гадоў
- Слонская Хрысьціна Максімаўна (1895 г.н.) — 48 гадоў
- Сакалоўскі Пётр Леановіч (1933 г.н.) — 10 гадоў
Мэмарыяльны комплекс «Хатынь»
У памяць беларускіх вёсак, зьнішчаных нацыстамі ў гады апошняй вайны, у студзені 1966 году было прынятае рашэньне аб стварэньні ў Лагойскім раёне мэмарыяльнага комплексу «Хатынь». У сакавіку 1967 быў аб'яўлены конкурс на стварэньне праекту мэмарыяла. У конкурсе перамог калектыў архітэктараў: ЮЮры Градаў, Валянцін Занковіч, Леанід Левін, скульптар народны мастак БССР С. Селіханаў
. Урачыстае адкрыцьцё мэмарыяльнага комплексу «Хатынь» адбылося 5 ліпеня 1969 году[2].
Мэмарыяльны архітэктурна-скульптурны комплекс плошчай 50 гектараў месьціцца на месцы Хатыні, паўтараючы пляніроўку былога селішча ўлучаўчы Могілкі вёсак, плошчу Памяці, Сьцяну Жалобы і Дрэва жыцьця. У цэнтры кампазыцыі мэмарыялу знаходзіцца шасьцімэтровая бронзавая скульптура «Няскораны чалавек» зь мёртвым дзіцём на руках. Побач злучаныя гранітныя пліты, што сымбалізуюць дах адрыны, у якім былі спаленыя жыхары вёскі. На брацкай магіле зь белага мармуру — Вянок памяці. На ім — наказ загінулых жывым:
Людзі добрыя, памятайце: Арыгінальны тэкст (рас.)
Люди добрые, помните: |
||
Галерэя
Крыніцы
- ^ http://khatyn.by/ru/genocide/expeditions/polic118/
- ^ Да 70-годзьдзя Хатынскай трагедыі // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 20 сакавіка 2013 г. Праверана 27 сакавіка 2013 г.
Вонкавыя спасылкі
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 611Д000279 |
Хатынь — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Афіцыйная бачынка мэмарыяльнага комплексу
- Хатынь. А што ж было насамрэч?
- Старыя фатаграфіі Хатыні на Віртуальным музэі горада Лагойска