Базыліка Сьвятога Пятра: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 16:15, 7 лістапада 2014

Каталіцкі сабор
Сабор Сьвятога Пятра Basilica di San Pietro

Краіна	Ватыкан
Плошча Сьвятога Пятра	Ватыкан^[1]
Адрас	плошча сьвятога Пятра^[d]
Каардынаты	41°54′8″ пн. ш. 12°27′12″ у. д. / 41.90222° пн. ш. 12.45333° у. д. / 41.90222; 12.45333Каардынаты: 41°54′8″ пн. ш. 12°27′12″ у. д. / 41.90222° пн. ш. 12.45333° у. д. / 41.90222; 12.45333
Канфэсія	Каталіцтва
Эпархія	Рымская дыяцэзія^[d]
Тып будынка	Катэдральны сабор
Архітэктурны стыль	Барока
Аўтар праекту	Данатэ Брамантэ, Антоніё Сангальлё Малодшы, Мікелянджэлё, Джакама да Ваньёля, Джакама дэльля Порта, Карлё Мадэрна, Джаваньні Лярэнца Бэрніні
Заснавальнік	Юліюс II
Дата заснаваньня	18 красавіка 1506
Будаваньне	18 красавіка 1506—18 лістапада 1626
Статус	частка аб’екту Сусьветнае спадчыны^[d]
Сайт	Афіцыйны сайт
Сабор Сьвятога Пятра на мапе Ватыкану Сабор Сьвятога Пятра
Сабор Сьвятога Пятра на Вікісховішчы

Сабо́р Сьвято́га Пятра́ (па-італьянску: Basilica di San Pietro) — каталіцкі сабор, які зьяўляецца найбуйнешым збудаваньнем Ватыкана й да апошняя часу лічыўся адным з найбольшых хрысьціянскіх храмаў у сьвеце. Сабор, таксама, — адзін з чатырох патрыяршых базылікаў Рыма й цырыманіяльны цэнтар каталіцкай царквы. Агульная вышыня сабору 136 мэтраў.

Гісторыя

Калісьці на тым месцы, дзе цяпер стаіць сабор сьвятога Пятра, разьмяшчаліся сады цырка Нэрону, дарэчы, ад яго застаўся абэліск з Геліёпалю, які да гэтага дня стаіць на плошчы ля сабору. Першая базыліка была пабудавана ў 324 годзе, падчас панаваньня першага хрысьціянскага імпэратара Канстантына. Алтар сабору быў разьмешчаны над магілай, у якой як лічыцца пахаваны сьвяты Пётра, які прыняў у 66 годзе пакутніцкую сьмерць у цырку Нэрону. У другім саборы ў 800 годзе папа Леў III каранаваў Карла Вялікага Імпэратарам Захаду. У XV стагодзьдзі базыліка, якая існавала ўжо адзінаццаць стагодзьдзяў, пагражала абрынуцца, і пры Мікалаю V яе пачалі пашыраць і перабудоўваць. Кардынальна вырашыў гэтае пытаньне папа Юліюс II, які загадаў пабудаваць на месцы старажытнай базылікі велізарны новы сабор, які павінен быў зацямніць сабой як паганскія храмы, так і існыя хрысьціянскія цэрквы, спрыяючы тым самым ўмацаваньню папскай дзяржавы й распаўсюджваньню ўплыву каталіцызму.

Амаль усе буйныя архітэктары Італіі па чарзе ўдзельнічалі ў праектаваньні й будаўніцтве сабора сьвятога Пятра. У 1506 годзе быў зацьверджаны праект архітэктара Даната Брамантэ, у адпаведнасьці зь якім пачалі ўзводзіць цэнтрычныя збудаваньні ў форме грэцкага крыжа, з роўнымі бакамі. Пасьля сьмерці Брамантэ будаўніцтва ўзначаліў Рафаэль, які вярнуўся да традыцыйнай формы лацінскага крыжа, з падоўжаным чацьвёртым бокам, затым Бальдасарэ Пэруццы, які спыніўся на цэнтрычным будынку, і Антоніё ды Сангальлё, выбраўшы базылікальную форму. Нарэшце, у 1546 годзе кіраўніцтва будаваньня было даручана Мікелянджэлё. Ён вярнуўся да ідэі цэнтральнакупальнага будынку, але ягоны праект прадугледжваў стварэньне шматкалённых уваходных портыкаў з усходняга боку. Усе апорныя канструкцыі Мікелянджэлё зрабіў больш масіўнымі й вылучыў галоўную прастору. Ён узьвёў барабан цэнтральнага купалу, але сам купал дабудоўвалі ўжо пасьля ягонай сьмерці ў 1564 годзе. Джакама дэльля Порта надаў яму больш выцягнутыя абрысы. З чатырох малых купалаў, прадугледжаных праектам Мікелянджэлё, архітэктар Джакама да Віньёля узьвёў толькі дзьве. У найбольшай ступені архітэктурныя формы менавіта ў тым выглядзе, як яны былі задуманы Мікелянджэлё, захаваліся з алтарнага заходняга боку.

На пачатку XVII стагодзьдзя па ўказаньні Павала V архітэктар Карлё Мадэрнай надтачыў ўсходнюю галіну крыжа — прыбудаваў да цэнтравога будынка трохнэфавую базылікальную частку, вярнуўшыся такім чынам да формы лацінскага крыжа, і пабудаваў фасад. У выніку купал апынуўся схаваным за фасадам, страціў сваё дамінуючае значэньне й ўспрымаецца толькі здалёк, з віа дэля Канчыльяцыёне. Патрабавалася плошча, якая зьмяшчала бы вялікую колькасьць вернікаў, якой сьцякала бы да сабору, каб атрымаць папскае бласлаўленьне альбо, каб прыняць удзел у рэлігійных сьвятах. Гэтую задачу выканаў Джаваньні Лярэнца Бэрніні, які стварыў ў 1656—1667 гадох плошчу перад саборам — адзін з самых выбітных твораў сусьветнай горадабудаўнічай практыкі.

Фасад

Вышыня фасаду, пабудаванага архітэктарам Мадэрна, складае 45 мэтраў, шырыня — 115 м. Атык фасаду ўвенчвае велічэзныя, вышынёй 5,65 мэтраў, статуі Хрыста, Яна Хрысьціцеля і адзінаццаці апосталаў (акрамя апостала Пятра). З портыку пяць парталаў вядуць у сабор. Створкі дзьвярэй цэнтральнага парталу былі выкананы ў сярэдзіне XV стагодзьдзя і паходзяць са старой базылікі. Насупраць гэтага парталу, над уваходам у портык, знаходзіцца ўслаўленая мазаіка Джота канца XIII стагодзьдзя «Навічэльля». Рэльефы ўскрайняга левага парталу, вядомай як «Брамы сьмерці», былі створаны ўжо ў 1949—1964 гадох вядомым скульптарам Джакама Манцу.

Вонкавыя спасылкі

Базыліка Сьвятога Пятра — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Афіцыйны сайт з выявамі і інфармацыяй пра Сабор Сьвятога Пятра
Сайт прасьвечаны да Сабору

Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link GA Шаблён:Link GA

^ ^а ^б ^в archINFORM (ням.) — 1994.

[_e8adddbbb33ed90c-1] а ^б ^в archINFORM (ням.) — 1994.

[1]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+{{Славутасьць
-[[Файл:Petersdom von Engelsburg gesehen.jpg|міні|250пкс|Сабор сьвятога Пятра]]
+|Тып                      = Каталіцкі сабор
-{{Бяз карткі|Славутасьць}}
+|Назва                    = Сабор Сьвятога Пятра
+|Арыгінальная назва       = Basilica di San Pietro
+|Выява                    = Petersdom von Engelsburg gesehen.jpg
+|Подпіс выявы             =
+|Шырыня выявы             = 220пкс
+|Краіна                   = Ватыкан
+|Назва месцазнаходжаньня  = плошча Сьвятога Пятра
+|Канфэсія                 = Каталіцтва
+|Тып будынка              = Катэдральны сабор
+|Архітэктурны стыль       = Барока
+|Аўтар праекту            = [[Данатэ Брамантэ]], [[Антоніё Сангальлё Малодшы]], [[Мікелянджэлё]], [[Джакама да Ваньёля]], [[Джакама дэльля Порта]], [[Карлё Мадэрна]], [[Джаваньні Лярэнца Бэрніні]]
+|Пачатак будаўніцтва      = [[18 красавіка]] [[1506]]
+|Канчатак будаўніцтва     = [[18 лістапада]] [[1626]]
+|Шырата паўшар’е          = паўночнае
+ |Шырата градусаў         = 41
+ |Шырата хвілінаў         = 54
+ |Шырата сэкундаў         = 8
+|Даўгата паўшар’е         = усходняе
+ |Даўгата градусаў        = 12
+ |Даўгата хвілінаў        = 27
+ |Даўгата сэкундаў        = 12
+|Назва мапы               =
+|Пазыцыя подпісу на мапе  =
+|Водступ подпісу на мапе  =
+|Сайт                     = http://www.vatican.va/various/basiliche/san_pietro/index_it.htm
+|Commons                  =
+}}
 '''Сабо́р Сьвято́га Пятра́''' ({{мова-it|Basilica di San Pietro}}) — [[каталіцызм|каталіцкі]] сабор, які зьяўляецца найбуйнешым збудаваньнем [[Ватыкан]]а й да апошняя часу лічыўся адным з найбольшых хрысьціянскіх храмаў у сьвеце. Сабор, таксама, — адзін з чатырох патрыяршых базылікаў [[Рым]]а й цырыманіяльны цэнтар каталіцкай царквы. Агульная вышыня сабору 136 мэтраў.
 == Гісторыя ==
-[[Файл:Basilique Saint-Pierre Vatican dome.jpg|міні|справа|150пкс|Купал базылікі]]
+[[Файл:Basilique Saint-Pierre Vatican dome.jpg|міні|зьлева|150пкс|Купал базылікі]]
-Калісьці на тым месцы, дзе цяпер стаіць сабор сьвятога Пятра, разьмяшчаліся сады цырка [[Нэрон]]у, дарэчы, ад яго застаўся абэліск з [[Геліёпаль|Геліёпалю]], які да гэтага дня стаіць на плошчы ля сабору. Першая [[базыліка]] была пабудавана ў [[324]] годзе, падчас панаваньня першага хрысьціянскага імпэратара [[Канстантын I Вялікі|Канстантына]]. Алтар сабору быў разьмешчаны над магілай, у якой як лічыцца пахаваны [[Апостал Пётар|сьвяты Пётра]], які прыняў у [[66]] годзе пакутніцкую сьмерць у цырку Нэрону. У другім саборы ў [[800]] годзе папа [[Леў III (папа рымскі)|Леў III]] каранаваў [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]] [[Імпэратар Захаду|Імпэратарам Захаду]]. У [[XV стагодзьдзе|XV стагодзьдзі]] базыліка, якая існавала ўжо адзінаццаць стагодзьдзяў, пагражала абрынуцца, і пры [[Мікалай V (папа рымскі)|Мікалаю V]] яе пачалі пашыраць і перабудоўваць. Кардынальна вырашыў гэтае пытаньне папа [[Юліюс II (папа рымскі)|Юліюс II]], які загадаў пабудаваць на месцы старажытнай базылікі велізарны новы сабор, які павінен быў зацямніць сабой як [[паганства|паганскія]] храмы, так і існыя хрысьціянскія цэрквы, спрыяючы тым самым ўмацаваньню папскай дзяржавы й распаўсюджваньню ўплыву [[каталіцызм]]у.
+Калісьці на тым месцы, дзе цяпер стаіць сабор сьвятога Пятра, разьмяшчаліся сады цырка [[Нэрон]]у, дарэчы, ад яго застаўся абэліск з [[Геліёпаль|Геліёпалю]], які да гэтага дня стаіць на плошчы ля сабору. Першая [[базыліка]] была пабудавана ў [[324]] годзе, падчас панаваньня першага хрысьціянскага імпэратара [[Канстантын I Вялікі|Канстантына]]. Алтар сабору быў разьмешчаны над магілай, у якой як лічыцца пахаваны [[Пётар (апостал)|сьвяты Пётра]], які прыняў у [[66]] годзе пакутніцкую сьмерць у цырку Нэрону. У другім саборы ў [[800]] годзе папа [[Леў III (папа рымскі)|Леў III]] каранаваў [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]] [[Імпэратар Захаду|Імпэратарам Захаду]]. У [[15 стагодзьдзе|XV стагодзьдзі]] базыліка, якая існавала ўжо адзінаццаць стагодзьдзяў, пагражала абрынуцца, і пры [[Мікалай V (папа рымскі)|Мікалаю V]] яе пачалі пашыраць і перабудоўваць. Кардынальна вырашыў гэтае пытаньне папа [[Юліюс II (папа рымскі)|Юліюс II]], які загадаў пабудаваць на месцы старажытнай базылікі велізарны новы сабор, які павінен быў зацямніць сабой як [[паганства|паганскія]] храмы, так і існыя хрысьціянскія цэрквы, спрыяючы тым самым ўмацаваньню папскай дзяржавы й распаўсюджваньню ўплыву [[каталіцызм]]у.
 [[Файл: Place-Saint-Pierre-foule.jpg|міні|зьлева|180пкс|Плошча сьвятога Пятра]]
-Амаль усе буйныя архітэктары [[Італія|Італіі]] па чарзе ўдзельнічалі ў праектаваньні й будаўніцтве сабора сьвятога Пятра. У [[1506]] годзе быў зацьверджаны праект архітэктара [[Даната Брамантэ]], у адпаведнасьці зь якім пачалі ўзводзіць цэнтрычныя збудаваньні ў форме [[грэцкі крыж|грэцкага крыжа]], з роўнымі бакамі. Пасьля сьмерці Брамантэ будаўніцтва ўзначаліў [[Рафаэль]], які вярнуўся да традыцыйнай формы [[лацінскі крыж|лацінскага крыжа]], з падоўжаным чацьвёртым бокам, затым [[Бальдасарэ Пэруццы]], які спыніўся на цэнтрычным будынку, і [[Антоніё ды Сангальлё]], выбраўшы базылікальную форму. Нарэшце, у [[1546]] годзе кіраўніцтва будаваньня было даручана [[Мікелянджэлё]]. Ён вярнуўся да ідэі цэнтральнакупальнага будынку, але ягоны праект прадугледжваў стварэньне шматкалённых уваходных [[портык]]аў з усходняга боку. Усе апорныя канструкцыі Мікелянджэлё зрабіў больш масіўнымі й вылучыў галоўную прастору. Ён узьвёў барабан цэнтральнага купалу, але сам купал дабудоўвалі ўжо пасьля ягонай сьмерці ў [[1564]] годзе. [[Джакома дэля Порта]] надаў яму больш выцягнутыя абрысы. З чатырох малых купалаў, прадугледжаных праектам Мікелянджэлё, архітэктар [[Джакома да Віньёла]] узьвёў толькі дзьве. У найбольшай ступені архітэктурныя формы менавіта ў тым выглядзе, як яны былі задуманы Мікелянджэлё, захаваліся з [[алтар]]нага заходняга боку.
+Амаль усе буйныя архітэктары [[Італія|Італіі]] па чарзе ўдзельнічалі ў праектаваньні й будаўніцтве сабора сьвятога Пятра. У [[1506]] годзе быў зацьверджаны праект архітэктара [[Даната Брамантэ]], у адпаведнасьці зь якім пачалі ўзводзіць цэнтрычныя збудаваньні ў форме [[грэцкі крыж|грэцкага крыжа]], з роўнымі бакамі. Пасьля сьмерці Брамантэ будаўніцтва ўзначаліў [[Рафаэль]], які вярнуўся да традыцыйнай формы [[лацінскі крыж|лацінскага крыжа]], з падоўжаным чацьвёртым бокам, затым [[Бальдасарэ Пэруццы]], які спыніўся на цэнтрычным будынку, і [[Антоніё Сангальлё Малодшы|Антоніё ды Сангальлё]], выбраўшы базылікальную форму. Нарэшце, у [[1546]] годзе кіраўніцтва будаваньня было даручана [[Мікелянджэлё]]. Ён вярнуўся да ідэі цэнтральнакупальнага будынку, але ягоны праект прадугледжваў стварэньне шматкалённых уваходных [[портык]]аў з усходняга боку. Усе апорныя канструкцыі Мікелянджэлё зрабіў больш масіўнымі й вылучыў галоўную прастору. Ён узьвёў барабан цэнтральнага купалу, але сам купал дабудоўвалі ўжо пасьля ягонай сьмерці ў [[1564]] годзе. [[Джакама дэльля Порта]] надаў яму больш выцягнутыя абрысы. З чатырох малых купалаў, прадугледжаных праектам Мікелянджэлё, архітэктар [[Джакама да Віньёля]] узьвёў толькі дзьве. У найбольшай ступені архітэктурныя формы менавіта ў тым выглядзе, як яны былі задуманы Мікелянджэлё, захаваліся з [[алтар]]нага заходняга боку.
-На пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII стагодзьдзя]] па ўказаньні [[Павал V (папа рымскі)|Павала V]] архітэктар [[Карлё Мадэрнай]] надтачыў ўсходнюю галіну крыжа — прыбудаваў да цэнтравога будынка [[нэф|трохнэфавую]] базылікальную частку, вярнуўшыся такім чынам да формы лацінскага крыжа, і пабудаваў фасад. У выніку купал апынуўся схаваным за фасадам, страціў сваё дамінуючае значэньне й ўспрымаецца толькі здалёк, з віа дэля Канчыльяцыёне. Патрабавалася плошча, якая зьмяшчала бы вялікую колькасьць вернікаў, якой сьцякала бы да сабору, каб атрымаць папскае бласлаўленьне альбо, каб прыняць удзел у рэлігійных сьвятах. Гэтую задачу выканаў [[Джавані Лярэнца Бэрніні]], які стварыў ў [[1656]]—[[1667]] гадох плошчу перад саборам — адзін з самых выбітных твораў сусьветнай горадабудаўнічай практыкі.
+На пачатку [[17 стагодзьдзе|XVII стагодзьдзя]] па ўказаньні [[Павал V (папа рымскі)|Павала V]] архітэктар [[Карлё Мадэрнай]] надтачыў ўсходнюю галіну крыжа — прыбудаваў да цэнтравога будынка [[нэф|трохнэфавую]] базылікальную частку, вярнуўшыся такім чынам да формы лацінскага крыжа, і пабудаваў фасад. У выніку купал апынуўся схаваным за фасадам, страціў сваё дамінуючае значэньне й ўспрымаецца толькі здалёк, з віа дэля Канчыльяцыёне. Патрабавалася плошча, якая зьмяшчала бы вялікую колькасьць вернікаў, якой сьцякала бы да сабору, каб атрымаць папскае бласлаўленьне альбо, каб прыняць удзел у рэлігійных сьвятах. Гэтую задачу выканаў [[Джаваньні Лярэнца Бэрніні]], які стварыў ў [[1656]]—[[1667]] гадох плошчу перад саборам — адзін з самых выбітных твораў сусьветнай горадабудаўнічай практыкі.
+== Фасад ==
+[[Файл:Facciata di San Pietro (febbraio 2005) resize.jpg|міні|150пкс|Фасад Мадэрна]]
+Вышыня фасаду, пабудаванага архітэктарам [[Карлё Мадэрна|Мадэрна]], складае 45 мэтраў, шырыня — 115 м. [[Атык (архітэктура)|Атык]] фасаду ўвенчвае велічэзныя, вышынёй 5,65 мэтраў, статуі Хрыста, [[Ян Хрысьціцель|Яна Хрысьціцеля]] і адзінаццаці [[апостал]]аў (акрамя апостала Пятра). З портыку пяць [[Партал|парталаў]] вядуць у сабор. Створкі дзьвярэй цэнтральнага парталу былі выкананы ў сярэдзіне [[15 стагодзьдзе|XV стагодзьдзя]] і паходзяць са старой базылікі. Насупраць гэтага парталу, над уваходам у портык, знаходзіцца ўслаўленая мазаіка [[Джота]] канца [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзя]] «''[[Навічэльля]]''». Рэльефы ўскрайняга левага парталу, вядомай як «''Брамы сьмерці''», былі створаны ўжо ў [[1949]]—[[1964]] гадох вядомым скульптарам [[Джакама Манцу]].
 == Вонкавыя спасылкі ==
-{{Commons|Category:St. Peter's Basilica}}
+{{Commons}}
+* [http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/monumenti/basilica-di-s-pietro.html# Афіцыйны сайт] з выявамі і інфармацыяй пра Сабор Сьвятога Пятра
+* [http://www.saintpetersbasilica.org/ Сайт] прасьвечаны да Сабору
 [[Катэгорыя:Базыліка сьвятога Пятра| ]]