Нэаклясыцызм: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 09:51, 23 верасьня 2014

Нэаклясыцызм — тэрмін, які ўжываецца ў расейскім мастацтвазнаўстве для абазначэньня мастацкіх зьяваў апошняй трэці 19 і першай чвэрці 20 стагодзьдзяў, якім уласьцівы зварот да традыцыяў мастацтва антычнасьці, эпохі Адраджэньня ды клясыцызму (у музыцы — таксама і эпохі барока). У замежным мастацтвазнаўстве неаклясыцызмам называюць клясыцызм у архітэктуры ды выяўленчым мастацтве другой паловы 18 — першай трэці 19 стагодзьдзяў, у адрозьненьне ад клясыцызму больш раньняга пэрыяду^[1].

Нэаклясыцызм у архітэктуры

У Францыі клясыцызмам называюць стыль 17 стагодзьдзя, стыль Людовіка XIV. Пад неаклясыцызмам жа разумеюць стыль другой паловы 18 стагодзьдзя, стыль Людовіка XVI — тое, што ў Расеі (як і ў Нямеччыне) традыцыйна называюць клясыцызмам, пэрыяд (1762—1840). Нэаклясыцызмам жа ў Расеі ды Нямеччыне называюць рэтраспэктыўны стыль пачатку 20 стагодзьдзя, якія «адрозьніваюцца ад „старога добрага“ расейскага клясыцызму ды матэрыяламі (ня белыя адштукатураныя калёны, а натуральны камень), і подкрэсьлена адрознай прамалёўкай клясычных формаў ды дэталяў, а часам скарачэньнем дэталяў ды зьмяшэньнем клясычных ды рэнесансных матываў».^[2]

Аналягі нэаклясыцызму ў замежнай практыцы — амэрыканскі рэнэсанс ды каляніяльнае адраджэньне ў ЗША (1876—1914).

Крызыс стылю мадэрн

Пры канцы 19 стагодзьдзя сфармаваўся новы архітэктурны стыль, які ў Расеі завецца «мадэрн». Але ён ня змог спаталіць патрэбу ў вялікім манумэнтальным стылі, якая назрэла. Нэаклясыцызм зьявіўся ў пачатку стагодзьдзя як антытэза залішняй дэкаратыўнасьці модэрну. Апора на клясыку, ордэрную сыстему, якая адпавядае клясычным прапорцыям. Імкненьне да уюту, гармоніі. Характэрныя ўпрыгажэньні: лісьце, ракавіны, архітэктурныя франтоны, антычныя фігуры. Мэбля лёгкая, вытанчаная, прамыя лініі.

Паралельна з наватарскімі тэндэнцыямі ў архітэктуры пачатку 20 ст. набіралі сілу рэтраспэктыўныя цячэньні. Імкненьне да навізны хутка зьмянілася марамі пра мінуўшчыну. «Адкрыцьцё» зноўку каштоўнасьцяў клясыцыстычнага стылю паскорыла расчараваньне ў архітэктурных навацыях ды заняпад «мімалётнага» стылю. Нэаклясыцызм і «нэарасейскі стыль» спачатку паўплывалі на лексыкон мадэрну, а пасьля 1910 г. адцясьнілі яго на далейшы плян.

Новы погляд на архітэктуру старога Санкт-Пецярбургу

Яшчэ напачатку 1900-х гг. мастак ды крытык Аляксандар Бэнуа адным зь першых загаварыў пра непаўторную прыгажосьць старога Санкт-Пецярбургу. Яго артыкулы быццам адкрыллі вочы сучасьнікам, якія змаглі годна ацаніць клясычную спадчыну, якая зьведала забыцьцë. Ад гэтага моманту і пачаў свой росквіт нэаклясыцызм.

Гэты рух ахопліваў абедзьве расейскія сталіцы, а потым і правінцыю. Натуральна, нэаклясыцызм меў блізкія паралелі ў эўрапейскай архітэктуры таго часу. І ўсё ж гэтая зьява была спэцыфічна ўласьцівай Санкт-Пецярбургу. Прыхільнікі яго прытрымліваліся уласных традыцыяў, зьвяртаючыся да «залатога веку» архітэктуры неўскай сталіцы. У адрозьненьне ад мадэрну ды большасьці нэастыляў 19 ст., гэта было вяртаньне да сваіх каранёў. Таму нэаклясыцызм можна назваць пецярбурскім адраджэньнем, якое ўвасабляе гістарычную прыналежнасьць гораду да агульнаэўрапейскай клясычнай культуры.

Рэтраспэктывісты

Рэтраспэктыўны напрамак абапіраўся перш за ўсё на расейскі клясыцызм ды ампір, часткова — барока. Спачатку ëн арыентаваўся на канкрэтны кантэкст клясыцыстычных ансамбляў (будынкі В. Ф. Свіньніна ды Е. С. Варацілава). Юбілейныя ўрачыстасьці да 200-годзьдзя Пецярбургу абудзілі інтарэс да яго раньняй гісторыі ды садзейнічалі зьяўленьню незвычайнага цячэньня (А. І. Дзьмітрыеў, Л. А. Ільлін, М. Я. Лансэрэ). Лідэрам нэаклясыцызму стаў І. А. Фамін — адданы прыхільнік расейсскай архітэктуры канца 18 — пачатку 19 стст. Потым прыхільнікі традыцыйнага шляху сталі ўсё больш зьвяртацца да першакрыніц расейскага клясыцызму — італьянскаага рэнэсансу і ў асаблівасьці — палядыянства. Вядучымі прадстаўнікамі неабмежаванага напрамку выступалі У. А. Шчуко, А. Я. Белагруд, М. М. Перацятковіч, М. С. Лялевіч.

У ідэале рэтраспэктывісты імкнуліся да поўнай рэканструкцыі гістарычнага стылю, нават да ілюзіяў старыны. На практыцы матывы рэтрастыляў, як правіла, спалучаліся з сучаснымі функцыянальна-пляніровачнымі структурамі, і набылі яўнае адценьне мадэрнізацыі. Аднымі зь першых на шлях мадэрнізаванай нэаклясыкі ўступілі Ф. І. Лідваль ды Р. Ф. Мэльцэр. Наватарскім прыкладам трансфармацыі і спрашчэньня клясыцыстычных форм стала Нямецкая амбасада нямецкага архітэктара Пэтэра Бэрэнса.

Крыніцы

^ Неоклассицизм — Большая Советская Энциклопедия
^ Костылев Р.П., Пересторонина Г.Ф. Модернизированные ретростили // Петербургские архитектурные стили. (XVIII — начало XX века). — Доп. тираж. — СПб.: Паритет, 2007. — С. 210—219. — 4000 ас. — ISBN 978-5-93437-127-3

[1] Неоклассицизм — Большая Советская Энциклопедия

[2] Костылев Р.П., Пересторонина Г.Ф. Модернизированные ретростили // Петербургские архитектурные стили. (XVIII — начало XX века). — Доп. тираж. — СПб.: Паритет, 2007. — С. 210—219. — 4000 ас. — ISBN 978-5-93437-127-3

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Нэаклясыцызм''' — тэрмін, які ўжываецца ў расейскім мастацтвазнаўстве для абазначэньня мастацкіх зьяваў апошняй трэці 19 і першай чвэрці 20 стагодзьдзяў, якім уласьцівы зварот да традыцый мастацтва [[Антычнасьць|антычнасьці]], [[Эпоха Адраджэньня|эпохі Адраджэньня]] ды [[Клясыцызм|клясыцызму]] (у музыце — таксама і эпохі [[барока]]). У замежным мастацтвазнаўстве неаклясыцызмам называюць клясыцызм у архітэктуры ды выяўленчым мастацтве другой паловы 18 — першай трэці 19 стагодзьдзяў, у адрозьненьне ад клясыцызму больш раньняга пэрыяду<ref>[http://bse.sci-lib.com/article081125.html Неоклассицизм] — Большая Советская Энциклопедия</ref>.
+'''Нэаклясыцызм''' — тэрмін, які ўжываецца ў расейскім мастацтвазнаўстве для абазначэньня мастацкіх зьяваў апошняй трэці 19 і першай чвэрці 20 стагодзьдзяў, якім уласьцівы зварот да традыцыяў мастацтва [[Антычнасьць|антычнасьці]], [[Эпоха Адраджэньня|эпохі Адраджэньня]] ды [[Клясыцызм|клясыцызму]] (у музыцы — таксама і эпохі [[барока]]). У замежным мастацтвазнаўстве неаклясыцызмам называюць клясыцызм у архітэктуры ды выяўленчым мастацтве другой паловы 18 — першай трэці 19 стагодзьдзяў, у адрозьненьне ад клясыцызму больш раньняга пэрыяду<ref>[http://bse.sci-lib.com/article081125.html Неоклассицизм] — Большая Советская Энциклопедия</ref>.
 == Нэаклясыцызм у архітэктуры ==
-У Францыі клясыцызмам называюць стыль 17 стагодзьдзя, стыль Людовіка XIV. Пад неаклясыцызмам жа разумеюць стыль другой паловы 18 стагодзьдзя, стыль Людовіка XVI — тое, што ў Расеі (как і ў Нямеччыне) традыцыйна называюць ''[[клясыцызм]]ам'', пэрыяд (1762—1840). ''Нэаклясыцызмам'' жа у Расеі ды Нямеччыне называюць рэтраспэктыўны стыль пачатку 20 стагодзьдзя, якія «адрозьніваюцца ад „старога добрага“ расейскага клясыцызму ды матэрыяламі (не белыя адштукатураные калёны, а натуральны камень), і подкрэслена выбітнай прамалёўкай клясычных формаў ды дэталяў, а часам скараэньнем дэталяў ды зьмяшаньнем клясычных ды рэнесансных матываў».<ref>{{Кніга|аўтар =Костылев Р.П., Пересторонина Г.Ф. |частка =Модернизированные ретростили |загаловак =Петербургские архитектурные стили. (XVIII — начало XX века) |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне =Доп. тираж |месца =СПб. |выдавецтва =Паритет |год =2007 |том = |старонкі =210—219 |старонак = |сэрыя = |isbn =978-5-93437-127-3 |наклад =4000 }}</ref>
+У Францыі клясыцызмам называюць стыль 17 стагодзьдзя, стыль Людовіка XIV. Пад неаклясыцызмам жа разумеюць стыль другой паловы 18 стагодзьдзя, стыль Людовіка XVI — тое, што ў Расеі (як і ў Нямеччыне) традыцыйна называюць ''[[клясыцызм]]ам'', пэрыяд (1762—1840). ''Нэаклясыцызмам'' жа ў Расеі ды Нямеччыне называюць рэтраспэктыўны стыль пачатку 20 стагодзьдзя, якія «адрозьніваюцца ад „старога добрага“ расейскага клясыцызму ды матэрыяламі (ня белыя адштукатураныя калёны, а натуральны камень), і подкрэсьлена адрознай прамалёўкай клясычных формаў ды дэталяў, а часам скарачэньнем дэталяў ды зьмяшэньнем клясычных ды рэнесансных матываў».<ref>{{Кніга|аўтар =Костылев Р.П., Пересторонина Г.Ф. |частка =Модернизированные ретростили |загаловак =Петербургские архитектурные стили. (XVIII — начало XX века) |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне =Доп. тираж |месца =СПб. |выдавецтва =Паритет |год =2007 |том = |старонкі =210—219 |старонак = |сэрыя = |isbn =978-5-93437-127-3 |наклад =4000 }}</ref>
-Аналягі нэаклясыцызму ў замежной практыцы — амэрыканскі рэнэсанс ды каляніяльнае адраджэньне ў ЗША (1876—1914).
+Аналягі нэаклясыцызму ў замежнай практыцы — амэрыканскі рэнэсанс ды каляніяльнае адраджэньне ў ЗША (1876—1914).
 === Крызыс стылю мадэрн ===
-Напрыканцы 19 стагодзьдзя сфармаваўся новы архітэктурны стыль, які ў Расеі зывецца «мадэрн». Але ён не змог спаталіць патрэбу ў вялікім манумэнтальным стылі, якая назрэла. Нэаклясыцызм зьяіўся ў пачатку стагодзьдзя як антытэза залішняй дэкаратыўнасьці модэрну. Апора на клясыку, ордэрную сыстему, якая адпавядае клясычным прапорцыям. Імкненьне да уюту, гармоніі. Характэрныя ўпрыгажэньні: лісьце, ракавіны, архітэктурныя франтоны, антычныя фігуры. Мэбля лёгкая, вытанчаная, прамыя лініі.
+Пры канцы 19 стагодзьдзя сфармаваўся новы архітэктурны стыль, які ў Расеі завецца «мадэрн». Але ён ня змог спаталіць патрэбу ў вялікім манумэнтальным стылі, якая назрэла. Нэаклясыцызм зьявіўся ў пачатку стагодзьдзя як антытэза залішняй дэкаратыўнасьці модэрну. Апора на клясыку, ордэрную сыстему, якая адпавядае клясычным прапорцыям. Імкненьне да уюту, гармоніі. Характэрныя ўпрыгажэньні: лісьце, ракавіны, архітэктурныя франтоны, антычныя фігуры. Мэбля лёгкая, вытанчаная, прамыя лініі.
-Паралельна з наватарскімі тэндэнцыямі ў архітэктуры пачатку 20 ст. набіралі сілу рэтраспэктыўныя цячэньні. Імкненьне да навізны хутка зьмянілася мроямі пра мінуўшчыну. «Адкрыцьцё» зноўку каштоўнасьцяў клясыцыстычнага стылю паскорыла расчараваньне ў архітэктурных навацыях ды заняпад «мімалётнага» стылю. Нэаклясыцызм і «неарускі стыль» спачатку паўплывалі на лексікон мадэрна, а пасьле 1910 г. адцяснілі яго на далейшы плян.
+Паралельна з наватарскімі тэндэнцыямі ў архітэктуры пачатку 20 ст. набіралі сілу рэтраспэктыўныя цячэньні. Імкненьне да навізны хутка зьмянілася марамі пра мінуўшчыну. «Адкрыцьцё» зноўку каштоўнасьцяў клясыцыстычнага стылю паскорыла расчараваньне ў архітэктурных навацыях ды заняпад «мімалётнага» стылю. Нэаклясыцызм і «нэарасейскі стыль» спачатку паўплывалі на лексыкон мадэрну, а пасьля 1910 г. адцясьнілі яго на далейшы плян.
-== Новы погляд на архітэктуру старога Санкт-Пэцярбурга ==
+== Новы погляд на архітэктуру старога Санкт-Пецярбургу ==
 [[Файл:Dom Antonovoi.jpg|thumb|220px|«Дом Антонавай» Вялікі праспэкт Петраградзкага боку, 74. 1912—1913, '''нэаклясыцызм''', арх. В. В. Шауб.]]
-Яшчэ напачатку 1900-х гг. мастак ды крытык Аляксандар Бэнуа адным зь першых загаварыў непаўторную прыгажосьць прыгажосьці старога Санкт-Пэцярбурга. Яго артыкулы быццам адчынілі вочы сучасьнікам, якія змаглі годна ацаніць клясычную спадчыну, якое было перададзена забыцьцю. Ад гэтага моманту і пачаў свой роськвіт нэаклясыцызм.
+Яшчэ напачатку 1900-х гг. мастак ды крытык Аляксандар Бэнуа адным зь першых загаварыў пра непаўторную прыгажосьць старога Санкт-Пецярбургу. Яго артыкулы быццам адкрыллі вочы сучасьнікам, якія змаглі годна ацаніць клясычную спадчыну, якая зьведала забыцьцë. Ад гэтага моманту і пачаў свой росквіт нэаклясыцызм.
-Гэты рух ахоплівала абедзьве расейскіе сталіцы, а потым і правінцыю. Натуральна, нэаклясыцызм меў блізкія паралелі ў эўрапейскай аріхтэктуры таго часу. І ўсё ж гэтая зьява была спэцыфічна ўласьцівым Санкт-Пэцярбургу. Прыхільнікі яго прытрымліваліся уласных традыцый, зьвяртаючыся да «залатога веку» архітэктуры неўскай сталіцы. У адрозьненьне ад мадэрна ды большасьці нэастыляў 19 в., гэта было вяртаньне да сваіх каранёў. Таму нэаклясыцызм можна назваць пецярбурскім адраджэньнем, якое ўвасабляе гістарычную прыналежнасьць горада да агульнаэўрапейскай клясычнай культуры.
+Гэты рух ахопліваў абедзьве расейскія сталіцы, а потым і правінцыю. Натуральна, нэаклясыцызм меў блізкія паралелі ў эўрапейскай архітэктуры таго часу. І ўсё ж гэтая зьява была спэцыфічна ўласьцівай Санкт-Пецярбургу. Прыхільнікі яго прытрымліваліся уласных традыцыяў, зьвяртаючыся да «залатога веку» архітэктуры неўскай сталіцы. У адрозьненьне ад мадэрну ды большасьці нэастыляў 19 ст., гэта было вяртаньне да сваіх каранёў. Таму нэаклясыцызм можна назваць пецярбурскім адраджэньнем, якое ўвасабляе гістарычную прыналежнасьць гораду да агульнаэўрапейскай клясычнай культуры.
 === Рэтраспэктывісты ===
-[[Файл:Dom s bashnyami.jpg|thumb|220px|«Дом зь вежамі» на плошчы Льва Талстога ў Санкт-Пэцярбургу (Каменнаастроўскі праспэкт, 35 / Вялікі праспэкт Петраградзкага боку, 75): 1913—1915, рэтраспэктывізм, арх. К. І. Разэнштэйн ды А. Я. Белогруд.]]
+[[Файл:Dom s bashnyami.jpg|thumb|220px|«Дом зь вежамі» на плошчы Льва Талстога ў Санкт-Пецярбургу (Каменнаастроўскі праспэкт, 35 / Вялікі праспэкт Петраградзкага боку, 75): 1913—1915, рэтраспэктывізм, арх. К. І. Разэнштэйн ды А. Я. Белагруд.]]
-Рэтраспэктыўны напрамак абапіраўся перш за ўсё на расейскі клясыцызм ды ампір, часткова — барока. Спачатку яно арыентавалася на конкрэтны кантэкст клясыцыстычных ансамбляў (будынкі В. Ф. Свіньіна ды Е. С. Варацілава). Юбілейныя ўрачыстасьці да 200-годзьдзя Пецярбурга абудзілі інтарэс да яго раньняй гісторыі ды судзейнічалі зьяўленьню незвычайнага цячэньня (А. І. Дзьмітрыеў, Л. А. Ільлін, М. Я. Лансэрэ). Лідарам нэаклясыцызму стаў І. А. Фамін — адданы прыхільнік рускай архітэктура канца 18 — пачатку 19 в. Потым прыхільнікі традыцыйнага шляху сталі ўсё больш зьвяртацца да першакрыніц рускага клясыцызму — італьянскаму рэнэсансу і ў асаблівасьці — паладыянству. Вядучымі прадстаўнікамі неабмежаванага напрамку выступалі У. А. Шчуко, А. Я. Белагруд, М. М. Перацятковіч, М. С. Лялевіч.
+Рэтраспэктыўны напрамак абапіраўся перш за ўсё на расейскі клясыцызм ды ампір, часткова — барока. Спачатку ëн арыентаваўся на канкрэтны кантэкст клясыцыстычных ансамбляў (будынкі В. Ф. Свіньніна ды Е. С. Варацілава). Юбілейныя ўрачыстасьці да 200-годзьдзя Пецярбургу абудзілі інтарэс да яго раньняй гісторыі ды садзейнічалі зьяўленьню незвычайнага цячэньня (А. І. Дзьмітрыеў, Л. А. Ільлін, М. Я. Лансэрэ). Лідэрам нэаклясыцызму стаў І. А. Фамін — адданы прыхільнік расейсскай архітэктуры канца 18 — пачатку 19 стст. Потым прыхільнікі традыцыйнага шляху сталі ўсё больш зьвяртацца да першакрыніц расейскага клясыцызму — італьянскаага рэнэсансу і ў асаблівасьці — палядыянства. Вядучымі прадстаўнікамі неабмежаванага напрамку выступалі У. А. Шчуко, А. Я. Белагруд, М. М. Перацятковіч, М. С. Лялевіч.
-В ідэале рэтраспэктывісты імкнуліся да поўнай рэканструкцыі гістарычнага стылю, нават да ілюзій старыны. На практыцы матывы рэтрастыляў, як правіла, спалучаліся з сучасныя функцыянальна-пляніровачныя структуры, і набылі яўнае адценьне модэрнізацыі. Аднымі з першых на пуць мадэрнізаванай нэаклясыкі ўступілі Ф. І. Лідваль ды Р. Ф. Мельцэр. Наватарскім прыкладам трансфармацыі і спрашчэньня клясыцыстычных форм стала Нямецкая амбасада нямецкага архітэктара Петэра Берэнса.
+У ідэале рэтраспэктывісты імкнуліся да поўнай рэканструкцыі гістарычнага стылю, нават да ілюзіяў старыны. На практыцы матывы рэтрастыляў, як правіла, спалучаліся з сучаснымі функцыянальна-пляніровачнымі структурамі, і набылі яўнае адценьне мадэрнізацыі. Аднымі зь першых на шлях мадэрнізаванай нэаклясыкі ўступілі Ф. І. Лідваль ды Р. Ф. Мэльцэр. Наватарскім прыкладам трансфармацыі і спрашчэньня клясыцыстычных форм стала Нямецкая амбасада нямецкага архітэктара Пэтэра Бэрэнса.
 == Крыніцы ==