Мовазнаўства: розьніца паміж вэрсіямі
Радок 35: | Радок 35: | ||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commonscat|Linguistics}} |
{{Commonscat|Linguistics}} |
||
{{Навука}} |
|||
[[Катэгорыя:Мовазнаўства| ]] |
[[Катэгорыя:Мовазнаўства| ]] |
Вэрсія ад 15:49, 23 сакавіка 2014
Мовазна́ўства, Лінгві́стыка — навука аб натуральнай чалавецкай мове наогул ды аб усіх мовах свету як аб яе прыватных прадстаўніках.
Разьдзелы
- Агульнае мовазнаўства займаецца вывучэньнем рыс, уласьцівых любой мове. Лінгвістычныя дасьледаваньні могуць праводзіцца як дэдуктыўна (эмпірычна, з дапамогай тыпалёгіі), так і дэдуктыўна (дасьледаваньне агульначалавецкіх заканамернасьцей функцыянаваньня мовы, вылучэньне унівэрсалій, асаблівасьцей любога маўленчага акта ды іншых).
- Прыватнае мовазнаўства займаецца вывучэньнем або асобнай мовы (русістыка, япаністыка ды іншыя), або групы роднасных моў (раманістыка, германістыка, цюркалёгія ды іншыя), або геаграфічныя зоны, у якіх групуюцца арэяльна і/ці тыпалягічна блізкія мовы (балканістыка, каўказазнаўства ды іншыя).
Часам па найбольш агульным аб’екце вывучэньня мовазнаўства падзяляюць на ўнутранае ды зьнешняе. Унутранае мовазнаўства вывучае, у першую чаргу, структуру пляна выражэньня і пляна зьместу, і менш цікавіцца экстралінгвістычнымі (пазамоўнымі) зьявамі, зьвязанымі з моўнымі знакамі, а зьнешняе мовазнаўства дасьледуе сувязь лінгвістычных і экстралінгвістычных зьяў. Зрэшты, падзел на ўнутраную і зьнешнюю лінгвістыку досыць умоўнае.
Як у агульным мовазнаўстве, так і ў прыватных галінах навукі вылучаюцца асобныя вобласьці, зьвязаныя найперш з узроўневай структурай пляна выражэньня моўных адзінак:
- фанэтыка ды фаналёгія арыентаваныя на гукавы ўзровень мовы. Прадмет фанэтыкі — гукі мовы ва ўсёй іх разнастайнасьці, а іменна акустычныя (фізычныя) ды артыкуляцыйныя (фізіялягічныя) адметнасьці тых ці іншых гукаў. Фаналёгія вывучае гукі з функцыянальнага ды сыстэмнага пункту гледжаньня. Прадметам фаналёгіі зьяўляюцца сэгмэнтныя фанэмы і/ці фаналягічныя дыферэнцыйныя прыкметы, радзей склады ці сілябэмы (напрыклад, у тыбэцкай мове), а таксама супрасэгмэнтны ўзровень (націск, інтанацыя, тон і г. д.).
- марфаналёгія, прадметам якой зьяўляецца вывучэньне фаналягічнага складу морф (частак славаформ) і разнастайныя граматычна абумоўленыя фанэмныя чаргаваньні.
- граматыка — разьдзел мовазнаўства, які дасьледуе марфэмы, морфы, марфалягічныя часткі словаў і іх спалучэньні. У граматыцы вылучаюць два вялікія падразьдзелы — гэта
- марфалёгія і яе падразьдзелы — словаўтварэньне і словазьмяненьне ды
- сынтаксіс.
- лексычная сэмантыка вывучае слоўны склад мовы. Яе падразьдзелы:
- фразэалёгія
- сэмантычны сынтаксіс
- лексікалёгія, якая дасьледуе «моцную сэмантыку» слоў
- лексікаграфія,
- стылістыка.
Глядзіце таксама
- Інтэрлінгвістыка
- Лінгвістыка унівэрсалій
- Псыхалінгвістыка
- Семіятычная канцэпцыя мовы
- Сынхранічнае і дыяхранічнае мовазнаўства
- Соцыялінгвістыка
- Тыпалёгія моў
- Тэарэтычнае і прыкладное мовазнаўства
Вонкавыя спасылкі
Мовазнаўства — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў