Вугорская мова: розьніца паміж вэрсіямі

	Вугорская
	magyar
	Файл:Rozsireni madarstiny.PNG, Dist of hu lang europe.svg, Dist of hu lang europe-ca.svg
Ужываецца ў	Вугоршчына, Румынія, Славаччына, Украіна, Сэрбія, Харватыя, Аўстрыя, Славенія
Рэгіён	Цэнтральная Эўропа
Колькасьць карыстальнікаў	13-14 млн
Клясыфікацыя	Уральская сям'я Фіна-вугорская галіна Вугорская група Вугорская мова; ; ;
Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў	Вугоршчыне,; Эўрапейскі Зьвяз,; Сэрбіі (Ваяводзіна),; Аўстрыі (Бургенлянд)
Дапаможная мова ў	Румыніі,; ва Ўкраіне,; у Харватыі,; Славаччыне,; Славеніі,; Сэрбіі,; Аўстрыі,; Чэхіі
Рэгулюецца	Інстытутам лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук
Статус:	1 дзяржаўная[d]
Пісьмо	Hungarian alphabet[d], лацінскае пісьмо і Old Hungarian[d]
Коды мовы
ISO 639-1	hu
ISO 639-2(Б)	hun
ISO 639-2(Т)	hun
ISO 639-3	hun

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 20:38, 10 лютага 2014

Вугорская мова (саманазва: magyar, вымаўл. [ˈmɒɟɒr]) — адна з моваў вугорскае групы фіна-вугорскае галіны ўральскае сям'і моваў. У Эўропе роднаснымі мовамі зьяўляюцца фінская і эстонская, аднак гэтыя мовы маюць досыць далёкую роднасьць з вугорскай і носьбіты гэтых моваў разумець вугорцаў ня ў стане (да канца XIX ст. сам факт прыналежнасьці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Зь іншага боку, большая колькасьць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў комі і мары^{[Крыніца?]}, якія пражываюць на тэрыторыі Расеі.

Клясыфікацыя

Разам з хантыйскай і мансійскай мовамі, носьбіты якой пражываюць у Заходняй Сыбіры, утварае вугорскую групу ў складзе фіна-вугорскай галіны ўральскіх моваў.

Вугорская мова на падставе навуковых дасьледаваньняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, прадстаўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых эўрапейскіх моваў (як правіла, індаэўрапейскіх). Адна зь нямногіх жывых моваў Эўропы, якая не адносіцца да індаэўрапейскай сям'і.

Вугорская мова мае мінімальную колькасьць запазычаных і інтэрнацыянальных словаў, валодае ўнікальнай сыстэмай галосных. Акрамя Вугоршчыны, шырока распаўсюджаная ў Закарпацкай вобласьці Ўкраіны, а таксама ў месцах кампактнага пражываньня вугорскай нацыянальнай меншасьці ў Сэрбіі, Румыніі, Славаччыне.

Сынтаксіс

У вугорскай мове асобны назоўнік можа выступаць у ролі выказьніку, напр.: Apám tanító = (Бацька — настаўнік). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад Pista tanuló = Сьцяпан — вучань), адпадае зьвязка van = «ёсьць» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. У марфалягічным дачыненьні — парадак словаў паводле схемы SOV (дзейнік-дапаўненьне-выказьнік).

Пісьмовасьць

Пісьмовасьць на аснове лацінскага альфабэту. Моўны код — hu або hun (па ISO 639).

*Вугорскі альфабэт*
Літара
A
Á
B
C
Cs
D
Dz
Dzs
E
É
F
G
Gy
H
I
Í
J
K
L
Ly
M
N
Ny
O
Ó
Ö
Ő
P
(Q)
R
S
Sz
T
Ty
U
Ú
Ü
Ű
V
(W)
(X)
(Y)
Z
Zs

Фаналягічныя зьвесткі

У мове 14 галосных гукаў. Квантытатыўна яны падзяляюцца на кароткія: a, o, u, i, e, ö, ü; і доўгія: á, ó, ú, í, é, ő, ű. Паводле месца ўтварэньня падзяляюцца на галосныя пярэдняга раду: i, e, ö, ü, í, é, ő, ű; і задняга раду: a, o, u, á, ó, ú.

Крыніцы

^ Nationalencyklopedin. Världens 100 största språk 2007 // Nationalencyklopedin.
^ Tapani Salminen. Uralic (Finno-Ugrian) languages // Helsinki.fi.

Вонкавыя спасылкі

Вікіпэдыя мае вэрсію
вугорскай мовай

Вугорская мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link GA

[1] Nationalencyklopedin. Världens 100 största språk 2007 // Nationalencyklopedin.

[2] Tapani Salminen. Uralic (Finno-Ugrian) languages // Helsinki.fi.

[1]

[2]

@@ Радок 4: / Радок 4: @@
 |Краіны ўжываньня = [[Вугоршчына]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Украіна]], [[Сэрбія]], [[Харватыя]], [[Аўстрыя]], [[Славенія]]
 |Рэгіён = [[Цэнтральная Эўропа]]
+|Колькасьць карыстальнікаў = 13-14 млн<ref>{{артыкул|аўтар=Nationalencyklopedin.|загаловак=Världens 100 största språk 2007|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Nationalencyklopedin|тып=|месца=|выдавецтва=|год=|выпуск=|том=|нумар=|старонкі=|isbn=}}</ref><ref>{{артыкул|аўтар=Tapani Salminen.|загаловак=Uralic (Finno-Ugrian) languages|арыгінал=|спасылка=http://www.helsinki.fi/~tasalmin/fu.html|аўтар выданьня=|выданьне=Helsinki.fi|тып=|месца=|выдавецтва=|год=|выпуск=|том=|нумар=|старонкі=|isbn=}}</ref>
-|Колькасьць карыстальнікаў = 13 млн
-|Клясыфікацыя = [[Уральскія мовы]]<br />&nbsp;[[Фіна-вугорскія мовы]]<br />&nbsp;&nbsp;[[Вугорскія мовы]]
+|Клясыфікацыя = [[уральскія мовы|Уральская сям'я]]
+* [[фіна-вугорскія мовы|Фіна-вугорская галіна]]
-|Афіцыйная мова ў = [[Вугоршчына]], [[Эўрапейскі Зьвяз]]
+** [[вугорскія мовы|Вугорская група]]
-|Рэгулюецца = Інстытут лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук
+*** '''Вугорская мова'''
+|Афіцыйная мова ў = [[Вугоршчына|Вугоршчыне]],<br/>[[Эўрапейскі Зьвяз]],<br/>[[Сэрбія|Сэрбіі]] ([[Ваяводзіна]]),<br/>[[Аўстрыя|Аўстрыі]] ([[Бургенлянд]])
+|Дапаможная мова ў = [[Румынія|Румыніі]],<br/>ва [[Украіна|Ўкраіне]],<br/>у [[Харватыя|Харватыі]],<br/>[[Славаччына|Славаччыне]],<br/>[[Славенія|Славеніі]],<br/>[[Сэрбія|Сэрбіі]],<br/>[[Аўстрыя|Аўстрыі]],<br/>[[Чэхія|Чэхіі]]
+|Рэгулюецца = Інстытутам лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук
 |Код па ISO 639-1 = hu
 |Код па ISO 639-2(B) = hun
@@ Радок 13: / Радок 17: @@
 |Код па SIL =
 }}
-'''Вуго́рская мо́ва''' належыць да [[фіна-вугорскія мовы|фіна-вугорскай групы моваў]], у якой яна разам з [[мансійская мова|мансійскай]] і [[хантыйская мова|хантыйскай]] мовамі складае [[вугорскія мовы|вугорскую групу]]. У Эўропе роднаснымі мовамі зьяўляюцца [[фінская мова|фінская]] і [[эстонская мова|эстонская]], аднак носьбіты гэтых моваў разумець вугорцаў ня ў стане (да канца XIX стагодзьдзя сам факт прыналежнасьці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Зь іншага боку, большая колькасьць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў [[комі-зыране|комі]] і [[марыйцы|мары]], якія пражываюць на тэрыторыі Расеі.
+'''Вугорская мова''' (саманазва: ''magyar'', вымаўл. {{IPA|[ˈmɒɟɒr]}}) — адна з моваў [[вугорскія мовы|вугорскае]] групы [[фіна-вугорскія мовы|фіна-вугорскае]] галіны [[уральскія мовы|ўральскае]] сям'і моваў. У Эўропе роднаснымі мовамі зьяўляюцца [[фінская мова|фінская]] і [[эстонская мова|эстонская]], аднак гэтыя мовы маюць досыць далёкую роднасьць з вугорскай і носьбіты гэтых моваў разумець вугорцаў ня ў стане (да канца [[19 стагодзьдзе|XIX]] ст. сам факт прыналежнасьці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Зь іншага боку, большая колькасьць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў [[комі-зыране|комі]] і [[марыйцы|мары]]{{няма крыніцы}}, якія пражываюць на тэрыторыі Расеі.
+== Клясыфікацыя ==
+Разам з [[хантыйская мова|хантыйскай]] і [[мансійская мова|мансійскай]] мовамі, носьбіты якой пражываюць у Заходняй [[Сыбір]]ы, утварае вугорскую групу ў складзе фіна-вугорскай галіны ўральскіх моваў.
+Вугорская мова на падставе навуковых дасьледаваньняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, прадстаўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых эўрапейскіх моваў (як правіла, [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскіх]]). Адна зь нямногіх жывых моваў Эўропы, якая не адносіцца да [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскай]] сям'і.
 Вугорская мова мае мінімальную колькасьць запазычаных і інтэрнацыянальных словаў, валодае ўнікальнай сыстэмай галосных. Акрамя [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], шырока распаўсюджаная ў [[Закарпацкая вобласьць|Закарпацкай вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]], а таксама ў месцах кампактнага пражываньня вугорскай нацыянальнай меншасьці ў [[Сэрбія|Сэрбіі]], [[Румынія|Румыніі]], [[Славаччына|Славаччыне]].
 == Сынтаксіс ==
-У вугорскай мове асобны [[назоўнік]] можа выступаць у ролі [[выказьнік]]а, напр.: '''Apám tanító''' = (''Бацька — настаўнік''). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад '''Pista tanuló''' = ''Сцяпан — вучань''), адпадае зьвязка '''van''' = «''ёсьць''» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. Што датычыць парадку словаў, вугорская мова належыць да моваў «SOV» (дзейнік-прадмет-выказьнік).
+У вугорскай мове асобны [[назоўнік]] можа выступаць у ролі [[выказьнік]]у, напр.: '''Apám tanító''' = (''Бацька — настаўнік''). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад '''Pista tanuló''' = ''Сьцяпан — вучань''), адпадае зьвязка '''van''' = «''ёсьць''» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. У [[марфалёгія (лінгвістыка)|марфалягічным]] дачыненьні — парадак словаў паводле схемы [[SOV]] (дзейнік-дапаўненьне-выказьнік).
-Вугорская мова на падставе навуковых дасьледаваньняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, уяўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых эўрапейскіх моваў (як правіла, індаэўрапейскіх).
+== Пісьмовасьць ==
-== Пісьменнасьць ==
-Пісьменнасьць на аснове [[лацінскі альфабэт|лацінскага альфабэту]]. Моўны код — <code>hu</code> або <code>hun</code> (па [[ISO 639]]).
+Пісьмовасьць на аснове [[лацінскі альфабэт|лацінскага альфабэту]]. Моўны код — <code>hu</code> або <code>hun</code> (па [[ISO 639]]).
 {| class="wikitable"
@@ Радок 119: / Радок 126: @@
 === Фаналягічныя зьвесткі ===
-У мове 14 галосных гукаў. Квантытатыўная яны падзяляюцца на кароткія: ''a, o, u, i, e, ö, ü''; і доўгія: ''á, ó, ú, í, é, ő, ű''. Паводле месца ўтварэньня падзяляюцца на галосныя пярэдняга раду: i, e, ö, ü, í, é, ő, ű; і задняга раду: a, o, u, á, ó, ú.
+У мове 14 [[галосны]]х гукаў. Квантытатыўна яны падзяляюцца на кароткія: ''a, o, u, i, e, ö, ü''; і доўгія: ''á, ó, ú, í, é, ő, ű''. Паводле месца ўтварэньня падзяляюцца на галосныя пярэдняга раду: i, e, ö, ü, í, é, ő, ű; і задняга раду: a, o, u, á, ó, ú.
+== Крыніцы ==
+{{Крыніцы}}
 == Вонкавыя спасылкі ==
@@ Радок 128: / Радок 138: @@
 {{МовыЭЗ}}
-[[Катэгорыя:Вугоршчына]]
 [[Катэгорыя:Вугорская мова| ]]
-[[Катэгорыя:Уральскія мовы]]
 {{Link GA|de}}