Аляксандар Тарасевіч: розьніца паміж вэрсіямі
д Mr. Sрock перанёс старонку Аляксандр Тарасевіч у Аляксандар Тарасевіч |
д Аўтазьмены пры дапамозе АВБ, replaced: Казімір → Казімер (2), філасоф → філязоф (2), Павел → Павал, На Укра → Ва Ўкра, Аляксандр → using AWB |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
''' |
'''Аляксандар Тарасевіч''' (у чарнецтве — ''Антоній''; аўтогр. ''Alexander Tarasowicz''; укр. ''Олександр Тарасевич''; каля 1650, {{МН|Глуск||}} — паміж 12.06 і 15.08 {{ДС|||1727}}, {{МС|Кіеў||}}) — беларускі, літоўскі і ўкраінскі графік; працаваў у тэхніцы [[медзярыт]]у (афорту). |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
Радок 6: | Радок 6: | ||
Месцам атрыманьня мастацкай адукацыі дасьледчыкі лічаць нямецкі [[Аўгсбург]], дзе вучыўся ў гравёраў Кіліянаў. Аб гэтым яшчэ ў 1858 выказаў меркаваньне нямецкі мастацтвазнаўца Г. Наглер, адзначаючы падабенства графічнай манеры Тарасевіча да школы Кіліянаў, акрамя таго, у асабістай бібліятэцы майстра было шмат аўгсбурскіх выданьняў.<ref name="В. Шматаў 1984">В. Шматаў (1984)</ref> |
Месцам атрыманьня мастацкай адукацыі дасьледчыкі лічаць нямецкі [[Аўгсбург]], дзе вучыўся ў гравёраў Кіліянаў. Аб гэтым яшчэ ў 1858 выказаў меркаваньне нямецкі мастацтвазнаўца Г. Наглер, адзначаючы падабенства графічнай манеры Тарасевіча да школы Кіліянаў, акрамя таго, у асабістай бібліятэцы майстра было шмат аўгсбурскіх выданьняў.<ref name="В. Шматаў 1984">В. Шматаў (1984)</ref> |
||
Раньні пэрыяд творчасьці гравёра праходзіў у Глуску, што вынікае з подпісу майстра на тытуле кнігі «Rosarium et Officium B. Mariae Virginis…» («Малітвы і службы Маці Боскай Марыі…»): «Alexander Tarasowicz scuipsit anno 1672 w Hlusku» (« |
Раньні пэрыяд творчасьці гравёра праходзіў у Глуску, што вынікае з подпісу майстра на тытуле кнігі «Rosarium et Officium B. Mariae Virginis…» («Малітвы і службы Маці Боскай Марыі…»): «Alexander Tarasowicz scuipsit anno 1672 w Hlusku» («Аляксандар Тарасовіч гравіраваў году 1672 у Глуску»).<ref name="В. Шматаў 1984"/> У 1680-я гады мастак пераехаў з Глуска ў [[Вільня|Вільню]], дзе супрацоўнічаў у друкарні Віленскай езуіцкай акадэміі.<ref>Б. Лазука (2007)</ref> |
||
Каля 1688 г. Тарасевіч пакідае Беларусь і Літву і пераезджае ў [[Кіеў]], які толькі што адышоў да Маскоўскай дзяржавы. У [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]] ён прыняў чарнецтва і ўзяў новае імя Антоній. |
Каля 1688 г. Тарасевіч пакідае Беларусь і Літву і пераезджае ў [[Кіеў]], які толькі што адышоў да Маскоўскай дзяржавы. У [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]] ён прыняў чарнецтва і ўзяў новае імя Антоній. Ва Ўкраіне ён стаў пачынальнікам школы медзярыту, але ўласных гравюр стварыў усяго некалькі: партрэты палітычнага дзеяча Васілія Галіцына (1690), Мялеція Анціахійскага (1693), чарнігаўскага архіепіскапа Лазара Барановіча (1693). З 1705 году Антоній вядомы як намесьнік Сьвенскага манастыра (каля Бранска). |
||
Закончыў А.Тарасевіч свой жыцьцевы шлях ігуменам Кіева-Пячэрскай лаўры. Пасьля яго сьмерці ва ўласнасьць Кіева-Пячэрскай лаўры перайшла бібліятэка, якую, відавочна, мастак прывёз з сабою ў Кіеў з Беларусі (рэестр бібліятэкі быў апублікаваны ў 1901). |
Закончыў А.Тарасевіч свой жыцьцевы шлях ігуменам Кіева-Пячэрскай лаўры. Пасьля яго сьмерці ва ўласнасьць Кіева-Пячэрскай лаўры перайшла бібліятэка, якую, відавочна, мастак прывёз з сабою ў Кіеў з Беларусі (рэестр бібліятэкі быў апублікаваны ў 1901). |
||
== Творчасьць == |
== Творчасьць == |
||
Найбольш раньнімі зь вядомых твораў А. Тарасевіча зьяўляюцца 40 медзярытаў да кнігі «Rosarium…», якія былі створаны, відаць, у [[Глуск]]у. Над гэтым цыклам мастак працаваў, верагодна з 1672 да 1677. Кніга выдавалася двойчы — у [[Аўгсбург]]у і [[Вільня|Вільні]]. 40 ілюстрацый дзеляцца на дзьве групы: каляндарны цыкл (12 медзярытаў, 6,3 х 9,7 см) і гравюры на |
Найбольш раньнімі зь вядомых твораў А. Тарасевіча зьяўляюцца 40 медзярытаў да кнігі «Rosarium…», якія былі створаны, відаць, у [[Глуск]]у. Над гэтым цыклам мастак працаваў, верагодна з 1672 да 1677. Кніга выдавалася двойчы — у [[Аўгсбург]]у і [[Вільня|Вільні]]. 40 ілюстрацый дзеляцца на дзьве групы: каляндарны цыкл (12 медзярытаў, 6,3 х 9,7 см) і гравюры на эвангельскія сюжэты (27 медзярытаў, памеры ў большасьці — 16 х 13 см), якія па зьместу, стылю і манеры выкананьня між сабой адрозьніваюцца. Калі каляндарны цыкл блізкі да прац [[П. Брэйгель|П. Брэйгеля]] і выўначаецца асабістымі назіраньнямі народнага жыцьця, то ў ілюстрацыях на эвангельскі сюжэт адчуваецца веданьне рэнэсанснага і сучаснага мастаку заходнеэўрапейскага жывапісу і графікі.<ref name="В. Шматаў 1984"/> |
||
Кампазыцыя тытульнага ліста заснавана на матыве брамы. Але тут дамінуюць не архітэктурныя формы, а выяўленыя фігуры Маці Боскай, апосталаў, сьвятых, асобных біблейскіх пэрсанажаў і істот. Нягледзячы на даволі значную іх колькасьць, аркуш не выглядае перагружаным. Мастак дасягнуў гарманічнага суаднясеньня плянаў і прапорцый форм. Па краях брамы паказаны апосталы: зьлева (зьверху ўніз) — Матвей, |
Кампазыцыя тытульнага ліста заснавана на матыве брамы. Але тут дамінуюць не архітэктурныя формы, а выяўленыя фігуры Маці Боскай, апосталаў, сьвятых, асобных біблейскіх пэрсанажаў і істот. Нягледзячы на даволі значную іх колькасьць, аркуш не выглядае перагружаным. Мастак дасягнуў гарманічнага суаднясеньня плянаў і прапорцый форм. Па краях брамы паказаны апосталы: зьлева (зьверху ўніз) — Матвей, Пётар, Лука, справа — Марк, Павал, Ян Эвангеліст. У іх руках ці побач выяўлены кананічныя для гэтых асоб прадметы і істоты — анёл, леў, цялец, ключы, меч. У самым версе тытульнага ліста ў авальным картушы прадстае Сьвяты Казімер. Цэнтральную частку аркуша займае фігура Маці Боскай, паказаная ў промнях зьзяньня мандорлы, ля яе ног — укленчаныя сьвятыя Францыск і Дамінік.<ref name="Б. Лазука">Б. Лазука</ref> |
||
[[Файл:Тарасевіч Пакланенне вешчуноў.jpg|thumb|Пакланеньне вешчуноў (з кнігі «Rosarium…»), 1672-77]] |
[[Файл:Тарасевіч Пакланенне вешчуноў.jpg|thumb|Пакланеньне вешчуноў (з кнігі «Rosarium…»), 1672-77]] |
||
Радок 25: | Радок 25: | ||
Другую частку складаюць каляндарныя выявы: 12 невялікіх па памеры кампазыцый, у кожнай зь якіх паказаны месяцы году ў адпаведнасьці з традыцыйнымі сялянскімі работамі. Практычна ўсе гравюры заснаваны на выкарыстаньні ілюстрацый заходнеэўрапейскіх выданьняў. Гэта пацьвярджаюць, напрыклад, характэрныя паўднёванямецкія пэйзажы, выгляд тутэйшых утульных гарадкоў, адметнасьць некаторых сэзонных работ. Нягледзячы на гэта, у многіх выяўленых сцэнах, у абліччы іх удзельнікаў заўважаюцца трапныя мясцовыя назіраньні, блізкія да беларускага быту: напрыклад, у кампазыцыях «Чэрвень», дзе сяляне стрыгуць авечак і мыюць воўну, «Кастрычнік», дзе паказаны земляробчыя работы, «Лістапад» са сцэнай нарыхтоўкі дроў. У кожную сцэну мастак уключае сымбалічныя выявы сузор’яў, адпаведныя месяцам, суправаджае іх подпісамі.<ref name="Б. Лазука"/> |
Другую частку складаюць каляндарныя выявы: 12 невялікіх па памеры кампазыцый, у кожнай зь якіх паказаны месяцы году ў адпаведнасьці з традыцыйнымі сялянскімі работамі. Практычна ўсе гравюры заснаваны на выкарыстаньні ілюстрацый заходнеэўрапейскіх выданьняў. Гэта пацьвярджаюць, напрыклад, характэрныя паўднёванямецкія пэйзажы, выгляд тутэйшых утульных гарадкоў, адметнасьць некаторых сэзонных работ. Нягледзячы на гэта, у многіх выяўленых сцэнах, у абліччы іх удзельнікаў заўважаюцца трапныя мясцовыя назіраньні, блізкія да беларускага быту: напрыклад, у кампазыцыях «Чэрвень», дзе сяляне стрыгуць авечак і мыюць воўну, «Кастрычнік», дзе паказаны земляробчыя работы, «Лістапад» са сцэнай нарыхтоўкі дроў. У кожную сцэну мастак уключае сымбалічныя выявы сузор’яў, адпаведныя месяцам, суправаджае іх подпісамі.<ref name="Б. Лазука"/> |
||
Верагодна, ілюстрацыі да «Rosarium…» прынесьлі мастаку шырокую вядомасьць, паколькі кнігі зь яго малюнкамі неўзабаве выходзяць у Вільні, Кракаве, Слуцку, Замосьці. Акрамя кніжнай ілюстрацыі А. Тарасевіч шмат працаваў у партрэтным жанры. Вядома, што мэцэнатам мастака выступаў маршалак |
Верагодна, ілюстрацыі да «Rosarium…» прынесьлі мастаку шырокую вядомасьць, паколькі кнігі зь яго малюнкамі неўзабаве выходзяць у Вільні, Кракаве, Слуцку, Замосьці. Акрамя кніжнай ілюстрацыі А. Тарасевіч шмат працаваў у партрэтным жанры. Вядома, што мэцэнатам мастака выступаў маршалак Аляксандар-Гілярый Палубінскі, для якога А. Тарасевіч у 1675 у Глуску выканаў медзярыт «Радаслоўнае дрэва…».<ref name="В. Шматаў 1984"/> |
||
У друкарні Віленскай акадэміі зафіксавана пяць выданьняў зь яго гравюрамі. Вылучаюцца тытульныя лісты да выданьняў «Тры |
У друкарні Віленскай акадэміі зафіксавана пяць выданьняў зь яго гравюрамі. Вылучаюцца тытульныя лісты да выданьняў «Тры філязофіі…» (1675), «Рацыянальная філязофія…» (1683) і інш. Кніга «Скарбніца сьвятога жыцьця…» (1682) утрымлівая 42 медзярыты з адлюстраваньнем касьцёльнай службы — другі па колькасьці цыкл медзярытаў Тарасевіча пасьля кнігі «Rosarium…».<ref name="В. Шматаў 1984"/> |
||
А. Тарасевіч супрацоўнічаў таксама са слуцкай друкарняй. Для аднаго зь яе выданьняў у 1685 ён выканаў медзярытны партрэт |
А. Тарасевіч супрацоўнічаў таксама са слуцкай друкарняй. Для аднаго зь яе выданьняў у 1685 ён выканаў медзярытны партрэт менскага харунжага Казімера Клакоцкага.<ref name="В. Шматаў 1984"/> |
||
Лічыцца, што А. Тарасевіч стварыў на Беларусі і Літве асобную школу гравюры. Аднак мастак не пакінуў пасьля сябе непасрэдных пераймальнікаў. Як і дрэварыты [[Ф. Скарына|Ф. Скарыны]], яго працы для пасьлядоўнікаў засталіся недасягальныя<ref name="В. Шматаў 1984"/>. |
Лічыцца, што А. Тарасевіч стварыў на Беларусі і Літве асобную школу гравюры. Аднак мастак не пакінуў пасьля сябе непасрэдных пераймальнікаў. Як і дрэварыты [[Ф. Скарына|Ф. Скарыны]], яго працы для пасьлядоўнікаў засталіся недасягальныя<ref name="В. Шматаў 1984"/>. |
||
Радок 39: | Радок 39: | ||
* Шматаў В. Беларуская кніжная гравюра XVI—XVIII стагодзьдзяў — Мн.: Навука і тэхніка, 1984. |
* Шматаў В. Беларуская кніжная гравюра XVI—XVIII стагодзьдзяў — Мн.: Навука і тэхніка, 1984. |
||
== Вонкавыя спасылкі == |
|||
== Спасылкі == |
|||
{{Commonscat|Aliaksandr Tarasievič}} |
{{Commonscat|Aliaksandr Tarasievič}} |
||
* [http://spadczyna.com/art/b_g_tarasievicz_a.htm# Аляксандр Тарасевіч на spadczyna.com] |
* [http://spadczyna.com/art/b_g_tarasievicz_a.htm# Аляксандр Тарасевіч на spadczyna.com] |
||
{{DEFAULTSORT:Тарасевіч |
{{DEFAULTSORT:Тарасевіч Аляксандар}} |
||
[[Катэгорыя:Асобы]] |
[[Катэгорыя:Асобы]] |
||
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]] |
[[Катэгорыя:Мастакі Беларусі]] |
Вэрсія ад 11:30, 24 чэрвеня 2013
Аляксандар Тарасевіч (у чарнецтве — Антоній; аўтогр. Alexander Tarasowicz; укр. Олександр Тарасевич; каля 1650, Шаблён:МН — паміж 12.06 і 15.08 1727, Шаблён:МС) — беларускі, літоўскі і ўкраінскі графік; працаваў у тэхніцы медзярыту (афорту).
Біяграфія
Мяркуецца, што будучы гравёр нарадзіўся ў Глуску (зараз у Магілёўскай вобл.). Падставай служыць факт, што мастак у раньні пэрыяд творчасьці там працаваў, аб чым сьведчаць надпісы на гравюрах. Верагодна, брат Лявонція Тарасевіча.
Месцам атрыманьня мастацкай адукацыі дасьледчыкі лічаць нямецкі Аўгсбург, дзе вучыўся ў гравёраў Кіліянаў. Аб гэтым яшчэ ў 1858 выказаў меркаваньне нямецкі мастацтвазнаўца Г. Наглер, адзначаючы падабенства графічнай манеры Тарасевіча да школы Кіліянаў, акрамя таго, у асабістай бібліятэцы майстра было шмат аўгсбурскіх выданьняў.[1]
Раньні пэрыяд творчасьці гравёра праходзіў у Глуску, што вынікае з подпісу майстра на тытуле кнігі «Rosarium et Officium B. Mariae Virginis…» («Малітвы і службы Маці Боскай Марыі…»): «Alexander Tarasowicz scuipsit anno 1672 w Hlusku» («Аляксандар Тарасовіч гравіраваў году 1672 у Глуску»).[1] У 1680-я гады мастак пераехаў з Глуска ў Вільню, дзе супрацоўнічаў у друкарні Віленскай езуіцкай акадэміі.[2]
Каля 1688 г. Тарасевіч пакідае Беларусь і Літву і пераезджае ў Кіеў, які толькі што адышоў да Маскоўскай дзяржавы. У Кіева-Пячэрскай лаўры ён прыняў чарнецтва і ўзяў новае імя Антоній. Ва Ўкраіне ён стаў пачынальнікам школы медзярыту, але ўласных гравюр стварыў усяго некалькі: партрэты палітычнага дзеяча Васілія Галіцына (1690), Мялеція Анціахійскага (1693), чарнігаўскага архіепіскапа Лазара Барановіча (1693). З 1705 году Антоній вядомы як намесьнік Сьвенскага манастыра (каля Бранска).
Закончыў А.Тарасевіч свой жыцьцевы шлях ігуменам Кіева-Пячэрскай лаўры. Пасьля яго сьмерці ва ўласнасьць Кіева-Пячэрскай лаўры перайшла бібліятэка, якую, відавочна, мастак прывёз з сабою ў Кіеў з Беларусі (рэестр бібліятэкі быў апублікаваны ў 1901).
Творчасьць
Найбольш раньнімі зь вядомых твораў А. Тарасевіча зьяўляюцца 40 медзярытаў да кнігі «Rosarium…», якія былі створаны, відаць, у Глуску. Над гэтым цыклам мастак працаваў, верагодна з 1672 да 1677. Кніга выдавалася двойчы — у Аўгсбургу і Вільні. 40 ілюстрацый дзеляцца на дзьве групы: каляндарны цыкл (12 медзярытаў, 6,3 х 9,7 см) і гравюры на эвангельскія сюжэты (27 медзярытаў, памеры ў большасьці — 16 х 13 см), якія па зьместу, стылю і манеры выкананьня між сабой адрозьніваюцца. Калі каляндарны цыкл блізкі да прац П. Брэйгеля і выўначаецца асабістымі назіраньнямі народнага жыцьця, то ў ілюстрацыях на эвангельскі сюжэт адчуваецца веданьне рэнэсанснага і сучаснага мастаку заходнеэўрапейскага жывапісу і графікі.[1]
Кампазыцыя тытульнага ліста заснавана на матыве брамы. Але тут дамінуюць не архітэктурныя формы, а выяўленыя фігуры Маці Боскай, апосталаў, сьвятых, асобных біблейскіх пэрсанажаў і істот. Нягледзячы на даволі значную іх колькасьць, аркуш не выглядае перагружаным. Мастак дасягнуў гарманічнага суаднясеньня плянаў і прапорцый форм. Па краях брамы паказаны апосталы: зьлева (зьверху ўніз) — Матвей, Пётар, Лука, справа — Марк, Павал, Ян Эвангеліст. У іх руках ці побач выяўлены кананічныя для гэтых асоб прадметы і істоты — анёл, леў, цялец, ключы, меч. У самым версе тытульнага ліста ў авальным картушы прадстае Сьвяты Казімер. Цэнтральную частку аркуша займае фігура Маці Боскай, паказаная ў промнях зьзяньня мандорлы, ля яе ног — укленчаныя сьвятыя Францыск і Дамінік.[3]
Біблейскія сюжэты трактуюцца ў адпаведнасьці з ужо прынятымі кананічнымі схемамі. Разам з тым мастак імкнецца да ўласнай трактоўкі сюжэтаў, вобразаў, бачаньня падзей, напаўняе іх калярытнымі дэталямі. Выразныя ракурсы, дынамічнасьць, багатыя і разнастайныя плястычныя рашэньні ў ласьцівы гэтым кампазыцыям.
Усе выявы невялікія па памерах. Адсюль амаль ювелірная прапрацоўка форм штрыхом пры захаваньні яснасьці ў суаднясеньні плянаў. Напрыклад, у сцэне «Пакланеньне вешчуноў» мастак падкрэсьлена супастаўляе, манумэнтальныя, урачыстыя вобразы вешчуноў і пазбаўленыя параднасьці фігуры Маці Божай і Сьвятога Іосіфа. Перад гледачом паўстаюць звычайныя людзі, якія крыху ўстрымана ўспрымаюць падзею, адносяцца да яе як да неабходнасьці. Асабліва ўражвае вобраз Сьвятога Іосіфа — адкрыты твар, адведзеная ў бок рука, у якой ён трымае зьняты капялюш, крыху нахілены рух фігуры, у якім нібыта прасочваецца жаданьне разгледзець усю падзею. Гэта сьвет простых людзей зь іх паўсядзённым жыцьцём і немудрагелістымі пачуцьцямі.[3]
Другую частку складаюць каляндарныя выявы: 12 невялікіх па памеры кампазыцый, у кожнай зь якіх паказаны месяцы году ў адпаведнасьці з традыцыйнымі сялянскімі работамі. Практычна ўсе гравюры заснаваны на выкарыстаньні ілюстрацый заходнеэўрапейскіх выданьняў. Гэта пацьвярджаюць, напрыклад, характэрныя паўднёванямецкія пэйзажы, выгляд тутэйшых утульных гарадкоў, адметнасьць некаторых сэзонных работ. Нягледзячы на гэта, у многіх выяўленых сцэнах, у абліччы іх удзельнікаў заўважаюцца трапныя мясцовыя назіраньні, блізкія да беларускага быту: напрыклад, у кампазыцыях «Чэрвень», дзе сяляне стрыгуць авечак і мыюць воўну, «Кастрычнік», дзе паказаны земляробчыя работы, «Лістапад» са сцэнай нарыхтоўкі дроў. У кожную сцэну мастак уключае сымбалічныя выявы сузор’яў, адпаведныя месяцам, суправаджае іх подпісамі.[3]
Верагодна, ілюстрацыі да «Rosarium…» прынесьлі мастаку шырокую вядомасьць, паколькі кнігі зь яго малюнкамі неўзабаве выходзяць у Вільні, Кракаве, Слуцку, Замосьці. Акрамя кніжнай ілюстрацыі А. Тарасевіч шмат працаваў у партрэтным жанры. Вядома, што мэцэнатам мастака выступаў маршалак Аляксандар-Гілярый Палубінскі, для якога А. Тарасевіч у 1675 у Глуску выканаў медзярыт «Радаслоўнае дрэва…».[1]
У друкарні Віленскай акадэміі зафіксавана пяць выданьняў зь яго гравюрамі. Вылучаюцца тытульныя лісты да выданьняў «Тры філязофіі…» (1675), «Рацыянальная філязофія…» (1683) і інш. Кніга «Скарбніца сьвятога жыцьця…» (1682) утрымлівая 42 медзярыты з адлюстраваньнем касьцёльнай службы — другі па колькасьці цыкл медзярытаў Тарасевіча пасьля кнігі «Rosarium…».[1]
А. Тарасевіч супрацоўнічаў таксама са слуцкай друкарняй. Для аднаго зь яе выданьняў у 1685 ён выканаў медзярытны партрэт менскага харунжага Казімера Клакоцкага.[1]
Лічыцца, што А. Тарасевіч стварыў на Беларусі і Літве асобную школу гравюры. Аднак мастак не пакінуў пасьля сябе непасрэдных пераймальнікаў. Як і дрэварыты Ф. Скарыны, яго працы для пасьлядоўнікаў засталіся недасягальныя[1].
Літаратура
- Лазука Б. Гісторыя беларускага мастацтва (у двух тамах). Том 1 — Мн.: Беларусь, 2007.
- Шматаў В. Беларуская кніжная гравюра XVI—XVIII стагодзьдзяў — Мн.: Навука і тэхніка, 1984.
Вонкавыя спасылкі
Аляксандар Тарасевіч — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў