Плянэтарная туманнасьць: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выпраўленьне спасылак
Addbot (гутаркі | унёсак)
д Bot: Migrating 49 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q13632 (translate me)
Радок 36: Радок 36:
{{Link GA|cs}}
{{Link GA|cs}}


[[ar:سديم كوكبي]]
[[az:Planetar dumanlıq]]
[[bn:গ্রহ নীহারিকা]]
[[be:Планетарная туманнасць]]
[[bg:Планетарна мъглявина]]
[[ca:Nebulosa planetària]]
[[cs:Planetární mlhovina]]
[[da:Planetarisk tåge]]
[[de:Planetarischer Nebel]]
[[el:Πλανητικό νεφέλωμα]]
[[en:Planetary nebula]]
[[es:Nebulosa planetaria]]
[[eo:Planeduma nebulozo]]
[[fa:سحابی سیاره‌نما]]
[[fr:Nébuleuse planétaire]]
[[gl:Nebulosa planetaria]]
[[ko:행성상 성운]]
[[hi:ग्रहीय नीहारिका]]
[[hr:Planetna maglica]]
[[id:Nebula planet]]
[[it:Nebulosa planetaria]]
[[he:ערפילית פלנטרית]]
[[la:Planetaris nebula]]
[[lv:Planetārais miglājs]]
[[lb:Planetareschen Niwwel]]
[[lt:Planetiškasis ūkas]]
[[hu:Planetáris köd]]
[[ml:ഗ്രഹ നീഹാരിക]]
[[ms:Nebula planet]]
[[nl:Planetaire nevel]]
[[ja:惑星状星雲]]
[[no:Planetarisk tåke]]
[[nn:Planetarisk tåke]]
[[pnb:تارہ فزکس]]
[[pnb:تارہ فزکس]]
[[pl:Mgławica planetarna]]
[[pt:Nebulosa planetária]]
[[ro:Nebuloasă planetară]]
[[ru:Планетарная туманность]]
[[simple:Planetary nebula]]
[[sk:Planetárna hmlovina]]
[[sl:Planetarna meglica]]
[[sr:Планетарна маглина]]
[[sh:Planetarna maglica]]
[[fi:Planetaarinen sumu]]
[[sv:Planetarisk nebulosa]]
[[th:เนบิวลาดาวเคราะห์]]
[[tr:Gezegenimsi bulutsu]]
[[uk:Планетарна туманність]]
[[zh-yue:行星狀星雲]]
[[zh:行星状星云]]

Вэрсія ад 09:20, 15 красавіка 2013

Туманнасьць Катовае Вока (NGC 6543) — унутраная вобласьць, выява ў псэўдаколеры (чырвоны — Hα; сіні — нэўтральны тлен, 630 нм; зялёны — іянізаваны азот, 658,4 нм).

Плянэтарная туманнасьцьастранамічны аб’ект, які складаецца з іянізаванай газавай абалонкі і цэнтральнай зоркі, белага карліка. Плянэтарныя туманнасьці ўтвараюцца ў час выбрасу слаёў (абалонак) чырвоных гігантаў і звышгігантаў з масай 2,5—8 сонечных на завяршальнай стадыі іх эвалюцыі. Плянэтарная туманнасьць — хуткапрацякальная (па астранамічным меркам) зьява, якая цягнецца хіба некалькі дзясяткаў тысяч гадоў, параўноўваючы з працягласьцю жыцьця зоркі-продка ў некалькі мільярдаў гадоў. Цяпер вядома каля 1500 плянэтарных туманнасьцяў, якія знаходзяцца ў нашай галяктыцы.

Працэс утварэньня плянэтарных туманнасьцяў, нароўні з выбліскам звышновых, грае істотную ролю ў хімічнай эвалюцыі галяктык, выкідваючы ў міжзорнае асяродзьдзе матэрыял, узбагачаны цяжкімі элемэнтамі — прадуктамі зорнага нуклеасынтэзу (у астраноміі цяжкімі разглядаюцца ўсе элемэнты, акрамя прадуктаў першаснага нуклеасынтэзу Вялікага выбухувадароду і гелю — напрыклад, вуглярод, азот, тлен і вапень).

У апошнія гады з дапамогай здымкаў, атрыманых касьмічным тэлескопам «Габл», атрымалася выявіць, што многія плянэтарныя туманнасьці маюць вельмі складаную і своеасаблівую структуру. Нягледзячы на тое, што прыблізна пятая частка зь іх мае калясфэрычную форму, большасьць не валодае якой бы то ні было сфэрычнай сымэтрыяй. Мэханізмы, якія падтрымліваюць утварэньне такой разнастайнасьці формаў, застаюцца на сёняшні дзень ня выяўленымі. Мяркуецца, што істотную ролю ў гэтым могуць граць узаемадзеяньне зорнага ветру і падвойных зорак, магнітнага поля і міжзорнага асяродзьдзя.

Глядзіце таксама

Літаратура

  • Аллер Л., Лиллер У. Планетарные туманности. — М.: Мир, 1971.
  • Костякова Е. Б. Физика планетарных туманностей. — М.: Наука, 1982.
  • Потташ С. Р. Планетарные туманности. — М.: Мир, 1987.
  • Гурзадян Г. А. Планетарные туманности: Физика. Динамика / Рос. акад. наук. — М.: Наука, 1993. — 751 с. — ISBN 5-02-000293-3

Вонкавыя спасылкі

Плянэтарная туманнасьцьсховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link GA