Трансыльванія: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.7.2+) (робат зьмяніў: uk:Трансільванія |
д Bot: Migrating 68 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q39473 (translate me) |
||
Радок 55: | Радок 55: | ||
[[Катэгорыя:Трансыльванія| ]] |
[[Катэгорыя:Трансыльванія| ]] |
||
[[ang:Seofonbyriȝ]] |
|||
[[ar:ترانسيلفانيا]] |
|||
[[an:Transilvania]] |
|||
[[ast:Transilvania]] |
|||
[[az:Transilvaniya]] |
|||
[[be:Трансільванія]] |
|||
[[bg:Трансилвания]] |
|||
[[bar:Simbiagn]] |
|||
[[bs:Transilvanija]] |
|||
[[br:Treuzsilvania]] |
|||
[[ca:Transsilvània]] |
|||
[[cs:Sedmihradsko]] |
|||
[[da:Transsylvanien]] |
|||
[[de:Siebenbürgen]] |
|||
[[et:Transilvaania]] |
|||
[[el:Τρανσυλβανία]] |
|||
[[en:Transylvania]] |
|||
[[es:Transilvania]] |
|||
[[eo:Transilvanio]] |
|||
[[eu:Transilvania]] |
|||
[[fa:ترانسیلوانی]] |
|||
[[fr:Transylvanie (région)]] |
|||
[[fy:Transsylvaanje]] |
|||
[[gl:Transilvania]] |
|||
[[ko:트란실바니아]] |
|||
[[hy:Տրանսիլվանիա]] |
|||
[[hr:Transilvanija]] |
|||
[[io:Transilvania]] |
|||
[[id:Transilvania]] |
|||
[[os:Трансильвани]] |
|||
[[is:Transylvanía]] |
|||
[[it:Transilvania]] |
|||
[[he:טרנסילבניה]] |
|||
[[ka:ტრანსილვანია]] |
|||
[[lad:Transilvania]] |
|||
[[la:Transsilvania]] |
|||
[[lv:Transilvānija]] |
|||
[[lt:Transilvanija]] |
|||
[[hu:Erdély]] |
|||
[[mk:Трансилванија]] |
|||
[[ml:ട്രാൻസിൽവേനിയ]] |
|||
[[mr:ट्रान्सिल्व्हेनिया]] |
|||
[[ms:Transylvania]] |
|||
[[nl:Transsylvanië]] |
|||
[[ja:トランシルヴァニア]] |
|||
[[no:Transilvania]] |
|||
[[nn:Transilvania]] |
|||
[[oc:Transilvània]] |
|||
[[pl:Siedmiogród]] |
|||
[[pt:Transilvânia]] |
|||
[[ro:Transilvania]] |
|||
[[rmy:Transilvaniya]] |
|||
[[ru:Трансильвания]] |
|||
[[scn:Transilvania]] |
|||
[[simple:Transylvania]] |
|||
[[sk:Sedmohradsko]] |
|||
[[sl:Transilvanija]] |
|||
[[sr:Трансилванија]] |
|||
[[sh:Transilvanija]] |
|||
[[fi:Transilvania]] |
|||
[[sv:Transsylvanien]] |
|||
[[th:ทรานซิลเวเนีย]] |
|||
[[tr:Erdel Prensliği]] |
|||
[[uk:Трансільванія]] |
|||
[[vi:Transylvania]] |
|||
[[wa:Zivenbork]] |
|||
[[yi:זיבנבערגן]] |
|||
[[zh:特兰西瓦尼亚]] |
Вэрсія ад 05:09, 9 сакавіка 2013
Трансыльванія, Сяміградзьдзе — гістарычная і геаграфічная вобласьць, якая ахоплівае паўночна-заходнюю частку сучаснай Румыніі. Назва вобласьці існуе з рымскіх часоў і паходзіць ад лацінскіх «trans silva» або «ultra silvas» (за лесам). У вобласьці пражываюць румыны, немцы, вугорцы і іншыя этнічныя групы.
Назва
Назва «Трансыльванія» ўвайшла ў старажытнарымскую геаграфію ў I—III ст. да н. э., як назва адной з абласьцей (Transilvania), якія складалі рымскую правінцыю Дакію. Назву «Сяміград» (па-нямецку: Siebenbürgen — Сямігорад) вобласьць атрымала ад немцаў, якія пачалі сяліцца тут у 12 стагодзьдзі.
Гісторыя
У антычнасьць Трансыльванію засялялі дакі, 106—271 Трансыльванія была рымскай правінцыяй (тады яна падвергнулася частковай раманізацыі), пасьля заваявана готамі, гетамі, аварамі і баўгарамі, з 6 ст. у Трансыльванію пачалі перасяляцца славяне. З канца 9 ст. Трансыльванія была заваявана вугорцамі, з пачатку 11 ст. стала часткай Вугорскага Каралеўства, у складзе якога мела шырокую аўтаномію. З 10 ст. у Трансыльваніі пачалі сяліцца вугорцы (з канца 11 ст. ва Ўсходняй Трансыльваніі вугорскія вольныя сяляне, так званыя сэкеі), з 12 ст. — немцы.
Пасьля распаду Вугорскага Каралеўства Трансыльванія аформілася, як аўтаномнае княства (1541—1687) пад пратэктаратам Асманскай імпэрыі. У 17 ст. Трансыльванія была аб’ектам змаганьня паміж Асманскай і Аўстрыйскай імпэрыямі. У 1699—1867 гадах Трансыльванія правінцыя Аўстрыі, пасьля Вугоршчыны, з 1918 Трансыльванія частка Румыніі (у 1940—1944 паўночная частка адышла да Вугоршчыны). Частка адышоўшая да Румыніі ня мае ніякага адміністрацыйна-палітычнага статуту, вобласьць падзелена на 16 акругаў.
Эканоміка
Трансыльванія багатая карыснымі выкапнямі, асабліва частыя жалеза, марганец, золата, медзь, прыродны газ, соль і сера.
Ёсьць цяжкая, хімічная і тэкстыльныя галіны прамысловасьці. Сельская гаспадарка, вінная вытворчасьць і садаводзтва — важныя заняткі. Драўніна — іншы каштоўны рэсурс.
Трансыльванія складае прыблізна 35% валавога ўнутранага прадукта Румыніі і мае валавы ўнутраны прадукт на чалавека прыблізна $11 500, што прыблізна на 10% вышэй чым агульны румынскі лік.
Гарады
Самы вялікі горад Трансыльваніі — гэта Клуж-Напока (318 027). Астатнія: Сыгішаара (317 651), Брашаў (283 901), Арадзя (206 527), Арад (172 824), Сыбію (155 045), Тыргу-Мураш (149 577), Бая Марэ (137 976) і Сату-Марэ (115 630).
Насельніцтва
Па апошніх зьвестках перапісу ў Трансыльваніі пражываюць:
- румыны — 5 684 142 — 73,6%;
- вугорцы — 1 603 926 — 20,8%;
- цыгане — 202 665 — 2,6%;
- іншыя (украінцы, сэрбы, баўгары, харваты, чэхі, яўрэі і іншыя) — 123 563 — 1,6%.
Пераважная большасьць насельніцтва складаюць румыны, але ў акругах Харгіта (85%), Кавасна (74%) і Мураш значны лік складаюць сэкэі (вугорская этнічная група).
У пэрыяд з 1952—1968 ва Ўсходняй Трансыльваніі існавала — Вугорская аўтаномная вобласьць. Галоўным горадам вобласьці быў горад Тыргу-Мураш зь пераважна вугорскім насельніцтвам, сёньня асноўным насельніцтвам гораду зьяўляюцца румыны.
Цікавыя месцы
- Замак Бран, таксама вядомы як Замак Дракулы
- Сярэднявечныя гарады Алба-Юлія, Клуж-Напока, Сыбію і Сыгішаара (месца нар. Улада Дракулы)
- Царква Дэнсус, самая старая царква ў Румыніі
- Драўляныя цэрквы
- Саксонскія ўмацаваныя цэрквы
- Румынскія традыцыі і народная культура, Нацыянальны Комплекс Музэяў, Сыбію
- Вугорскія традыцыі і народная культура
Глядзіце таксама
Вонкавыя спасылкі
Трансыльванія — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў