Фэадалізм: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.7.2) (робат зьмяніў: tl:Feudalismo |
д Bot: Migrating 77 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q37739 (translate me) |
||
Радок 23: | Радок 23: | ||
{{Link GA|no}} |
{{Link GA|no}} |
||
[[af:Feodalisme]] |
|||
[[als:Feudalismus]] |
|||
[[ar:إقطاعية]] |
|||
[[an:Feudalismo]] |
|||
[[ast:Feudalismu]] |
|||
[[az:Feodalizm]] |
|||
[[be:Феадалізм]] |
|||
[[bg:Феодализъм]] |
|||
[[bs:Feudalizam]] |
|||
[[br:Gladdalc'helezh]] |
|||
[[ca:Feudalisme]] |
|||
[[cv:Феодалисăм]] |
|||
[[ceb:Piyudalismo]] |
|||
[[cs:Feudalismus]] |
|||
[[da:Feudalisme]] |
|||
[[de:Feudalismus]] |
|||
[[et:Feodalism]] |
|||
[[el:Φεουδαλισμός]] |
|||
[[en:Feudalism]] |
|||
[[es:Feudalismo]] |
|||
[[eo:Feŭdismo]] |
|||
[[eu:Feudalismo]] |
|||
[[fa:نظام ارباب رعیت]] |
|||
[[fr:Féodalité]] |
|||
[[fy:Feodalisme]] |
|||
[[ga:Feodachas]] |
|||
[[gl:Feudalismo]] |
|||
[[ko:봉건 제도]] |
|||
[[hi:सामंतवाद]] |
|||
[[hr:Feudalizam]] |
|||
[[io:Feudismo]] |
|||
[[id:Feodalisme]] |
|||
[[is:Lénsskipulag]] |
|||
[[it:Feudalesimo]] |
|||
[[he:פיאודליזם]] |
|||
[[jv:Feodalisme]] |
|||
[[kn:ಊಳಿಗಮಾನ ಪದ್ಧತಿ]] |
|||
[[ka:ფეოდალიზმი]] |
|||
[[kk:Феодализм]] |
|||
[[la:Feudum]] |
|||
[[lv:Feodālisms]] |
|||
[[lb:Feudalismus]] |
|||
[[lt:Feodalizmas]] |
|||
[[li:Liènsjtèlsel]] |
|||
[[hu:Feudalizmus]] |
|||
[[mk:Феудализам]] |
|||
[[ml:നാടുവാഴിത്തം]] |
|||
[[xmf:ჭკორპატჷნობა]] |
|||
[[ms:Feudalisme]] |
|||
[[nl:Feodalisme]] |
|||
[[nds-nl:Feodalisme]] |
|||
[[ja:封建制]] |
|||
[[no:Føydalisme]] |
|||
[[nn:Føydalisme]] |
|||
[[pl:Feudalizm]] |
|||
[[pt:Feudalismo]] |
|||
[[ro:Feudalism]] |
|||
[[ru:Феодализм]] |
|||
[[scn:Feudalesimu]] |
|||
[[simple:Feudalism]] |
|||
[[sk:Feudalizmus]] |
|||
[[sl:Fevdalizem]] |
|||
[[sr:Феудализам]] |
|||
[[su:Féodalisme]] |
|||
[[fi:Feodalismi]] |
|||
[[sv:Feodalism]] |
|||
[[tl:Feudalismo]] |
|||
[[ta:நிலமானிய முறைமை]] |
|||
[[te:భూస్వామ్య విధానం]] |
|||
[[th:ระบบเจ้าขุนมูลนาย]] |
|||
[[tr:Feodalizm]] |
|||
[[uk:Феодалізм]] |
|||
[[ur:جاگیردارانہ نظام]] |
|||
[[vec:Feudałesemo]] |
|||
[[vi:Phong kiến]] |
|||
[[war:Feudalismo]] |
|||
[[zh:封建制度 (歐洲)]] |
Вэрсія ад 04:52, 9 сакавіка 2013
Фэадалізм або фэўдалізм (ад анг. feudum) — эканамічная і грамадзкая мадэль, пры якой асноўныя сацыяльныя клясы людзей — фэадалы (землеўладальнікі) і эканамічна залежнае ад іх сялянства; фэадалы пры гэтым зьвязаныя адзін з адным спэцыфічным тыпам прававых абавязаньняў, вядомых як фэадальныя ўсходы.
Слова «фэадалізм» выкарыстоўвалася ангельскімі юрыстамі XVII ст. для пазначэньне тыпу ўласнасьці; як грамадзка-палітычны тэрмін яно ўжываецца ў Мантэск’е. Паданьне пра фэадалізм як пра этап сацыяльна-эканамічнай гісторыі чалавецтва, які адпавядаў у Эўропе Сярэднявеччу, разьвіваецца ў францускай гістарыяграфіі пачатку XIX ст., першым чынам у Гізо. У афіцыйным савецкім марксізьме фэадалізм разглядаўся ў якасьці адной зь пяці грамадзка-гістарычных фармацыяў, больш высокай у параўнаньні з рабаўладаньнем. У XX ст. розныя гістарычныя школы высоўвалі розныя канцэпцыі фэадалізму; некаторыя наогул не выкарыстоўвалі гэты тэрмін.
У сучаснай навуцы часта выкарыстоўваюцца тэрміны традыцыйнае грамадзтв, аграрнае грамадзтв. Панавальны тып эканомікі пры фэадальным ладзе — натуральная гаспадарка, уклад — традыцыйны.
Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў (фэадалы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу (васал) атрымлівае за службу зямельны надзел (фэод або ф'еф) і прыгонных у вышэйстаялага (сэньёра). На чале фэадальных усходаў стаяў манарх, але яго улада звычайна значна слабейшая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, якія стаяць ніжэй за іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — ня мой васал», які дзейнічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). Сяляне працуюць на землях, належных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім паншчынай або чыншам.
Фэадалізм у заходняй Эўропе, паводле шэрагу канцэпцыяў, пачаў усталёўвацца яшчэ ў V ст. нашай эры ў позьняй Рымскай імпэрыі. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага гораду як цэнтру рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структураў, публічнага прыватнага права. Затым, у сярэднія стагодзьдзі, ён пачаў панаваць у Эўропе аж да буржуазных рэвалюцыяў. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў капіталістычны.
У антычным сьвеце найбольш падобную да фэадалізму сыстэму мела Пэрсыдзкая імпэрыя, у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел, падобны да фэадальнага фэоду.
Глядзіце таксама
Вонкавыя спасылкі
Фэадалізм — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў