Галосныя: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 01:11, 7 сакавіка 2013

Гало́сныя — гукі, якія вымаўляюцца пры ўдзеле голасу. У беларускай мове іх шэсьць: [а], [о], [э], [у], [і], [ы].

Клясыфікацыя галосных гукаў

Паводле ступені пад'ёму языка

галосныя верхняга пад'ёму — [у], [і], [ы].
галосныя сярэдняга пад'ёму — [о], [э].
галосныя ніжняга пад'ёму — [а].

Паводле перамяшчэньня языка па гарызанталі

галосныя пярэдняга раду — [і], [э].
галосныя сярэдняга раду — [ы], [а].
галосныя задняга раду — [у], [о].

Паводле ўдзелу ў вымаўленьні губ

лабіялізаваныя (губныя) — [у], [о].
нелабіялізаваныя — [а], [о], [э], [і], [ы].

Пазыцыі гукаў

Гукі мовы як найдрабнейшыя гукавыя элемэнты, зь якіх складаюцца словы, звычайна выступаюць не ізалявана, адасоблена, а знаходзяцца ў акружэньні іншых гукаў. Суседнія гукі ўплываюць на вымаўленьне галосных, якое залежыць таксама ад іх націскнога або ненаціскнога становішча. Ненаціскныя галосныя вымаўляюцца карацей, чым галосныя пад націскам. У сувязі з гэтым адрозьніваюць дзьве асноўныя пазыцыі гукаў:

Моцная пазыцыя бывае тады, калі характэрныя прыметы гука не залежаць ад мейсца ў слове, ад суседніх гукаў. Для галосных моцная пазыцыя — пад націскам.
Слабая пазыцыя праяўляецца ў тым, што гук падпадае пад уплыў суседніх гукаў або зьмяняецца ў залежнасьці ад мейсца ў слове. Для галосных слабая пазыцыя — ненаціскное становішча.

Зьменамі галосных гукаў у ненаціскным становішчы зьяўляюцца аканьне і яканьне.

Літаратура

Беларуская мова. Вучэбны дапаможнік для пед. ВНУ/ Г. Ф. Андарала, В. А. Бекіш,. С. К. Берднік і інш. Пад рэд. Л. М. Грыгор’евай.-Мн. Выш. шк.1994.

@@ Радок 32: / Радок 32: @@
 [[als:Vokal]]
 [[ar:حرف مصوت]]
+[[roa-rup:Vocalu]]
 [[ast:Vocal]]
 [[be:Галосныя]]
 [[bg:Гласен звук]]
 [[bo:དབྱངས་ཡིག]]
+[[bs:Samoglasnik]]
 [[br:Vogalenn]]
-[[bs:Samoglasnik]]
 [[ca:Vocal]]
-[[ckb:بزوێن]]
-[[cs:Samohláska]]
 [[cv:Уçă сасăсем]]
+[[cs:Samohláska]]
 [[cy:Llafariad]]
 [[da:Vokal (sprog)]]
 [[de:Vokal]]
+[[et:Täishäälik]]
 [[el:Φωνήεν]]
 [[en:Vowel]]
-[[eo:Vokalo]]
 [[es:Vocal]]
-[[et:Täishäälik]]
+[[eo:Vokalo]]
-[[eu:Bokal]]
 [[ext:Vocal]]
+[[eu:Bokal]]
 [[fa:واکه]]
-[[fi:Vokaali]]
-[[fiu-vro:Vabahelü]]
 [[fr:Voyelle]]
 [[fy:Fokaal]]
 [[gd:Fuaimreag]]
 [[gl:Vogal]]
+[[ko:모음]]
-[[he:תנועה (פונולוגיה)]]
 [[hi:स्वर वर्ण]]
 [[hr:Samoglasnik]]
-[[ht:Vwayèl]]
+[[io:Vokalo]]
-[[hu:Magánhangzó]]
 [[id:Vokal (linguistik)]]
-[[io:Vokalo]]
 [[is:Sérhljóð]]
 [[it:Vocale]]
+[[he:תנועה (פונולוגיה)]]
-[[ja:母音]]
 [[jv:Vokal]]
+[[pam:Kakatni]]
 [[ka:ხმოვანი]]
 [[kk:Дауыстылар]]
-[[ko:모음]]
-[[ku:Dengdêr]]
 [[kw:Bogalen]]
+[[sw:Vokali]]
+[[ht:Vwayèl]]
+[[ku:Dengdêr]]
 [[la:Vocalis]]
+[[lv:Patskanis]]
 [[lb:Vokal]]
+[[lt:Balsis]]
 [[li:Kleenker]]
-[[lmo:Vucal]]
 [[ln:Moleli]]
-[[lt:Balsis]]
+[[lmo:Vucal]]
-[[lv:Patskanis]]
+[[hu:Magánhangzó]]
 [[mk:Самогласка]]
 [[ms:Vokal]]
 [[nah:Tzilīnitl]]
 [[nl:Klinker (klank)]]
-[[nn:Vokal]]
+[[ja:母音]]
 [[no:Vokal]]
-[[pam:Kakatni]]
+[[nn:Vokal]]
 [[pl:Samogłoska]]
 [[pt:Vogal]]
-[[qu:Hanllalli]]
 [[ro:Vocală]]
-[[roa-rup:Vocalu]]
+[[qu:Hanllalli]]
+[[ru:Гласные]]
 [[scn:Vocali]]
-[[sh:Samoglasnik]]
 [[simple:Vowel]]
 [[sk:Samohláska]]
 [[sl:Samoglasnik]]
+[[ckb:بزوێن]]
 [[sr:Самогласник]]
+[[sh:Samoglasnik]]
+[[fi:Vokaali]]
 [[sv:Vokal]]
-[[sw:Vokali]]
 [[ta:உயிரொலி]]
 [[th:สระ (สัทศาสตร์)]]
@@ Радок 107: / Радок 107: @@
 [[uk:Голосний звук]]
 [[vi:Nguyên âm]]
+[[fiu-vro:Vabahelü]]
 [[wa:Voyale]]
 [[war:Tiringgan]]
 [[yi:וואקאל]]
-[[zh:元音]]
 [[zh-yue:元音]]
+[[zh:元音]]