Кітайская мова: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
MerlIwBot (гутаркі | унёсак)
д робат зьмяніў: vi:Tiếng Hoavi:Tiếng Trung Quốc
Xqbot (гутаркі | унёсак)
д r2.7.3) (робат дадаў: se:Kiinnágiella
Радок 146: Радок 146:
[[ru:Китайский язык]]
[[ru:Китайский язык]]
[[sah:Кытай тыла]]
[[sah:Кытай тыла]]
[[se:Kiinnágiella]]
[[sa:चीनी भाषा]]
[[sa:चीनी भाषा]]
[[sco:Cheenese leid]]
[[sco:Cheenese leid]]

Вэрсія ад 07:22, 19 студзеня 2013

Кітайская мова
中文
Файл:Map of sinitic languages full-en.svg, Map of sinitic languages-ca.svg
Ужываецца ў Кітай, Тайвань, Сынгапур, Малайзія, Філіпіны ды інш.
Рэгіён Усходняя Азія, Паўднёва-Усходняя Азія ды інш.
Колькасьць карыстальнікаў каля 1.176 мільярда
Клясыфікацыя Сына-тыбэцкія

 Кітайская

Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў Сьцяг Кітаю КНР, Сьцяг Ганконгу Ганконг, Сьцяг Макао Макао, Сьцяг Тайваня Тайвань, Сьцяг Сынгапуру Сынгапур, Сьцяг ААН ААН, рэгіянальны ў Сьцяг Маўрыкія Маўрыкіі
Пісьмо кітайскае пісьмо, традыцыйныя кітайскія герогліфы[d] і спрошчанае кітайскае пісьмо[d]
Коды мовы
ISO 639-1 zh
ISO 639-2(Б) chi
ISO 639-2(Т) zho
ISO 639-3 zho

Кіта́йская мо́ва (中文 - чжунвэнь, або 汉语/漢語 ханьюй) уваходзіць у кітайска-тыбэцкую (сына-тыбэцкую) сям'ю. Яна зьяўляецца афіцыйнай мовай КНР, Тайваня і Сынгапура. На ёй размаўляюць звыш 1 млрд чалавек. Для 900 млн зь іх кітайская мова зьяўляецца роднай.

Кітайская зьяўляецца адной з 6 афіцыйных і працоўных моваў ААН. Гістарычна гэта мова народнасьці хань, якая дамінуе ў нацыянальным складзе КНР (больш 90% насельніцтвы краіны). Акрамя таго, дзясяткі мільёнаў кітайцаў, якія захоўваюць сваю мову, жывуць практычна ва ўсіх краінах Паўднёва-Ўсходняй Азіі (на Сынгапуры складаючы больш 75% насельніцтва); значная кітайская дыяспара расьсеяна па ўсім сьвеце.

Гісторыя

Кітайская мова зьяўляецца адной з самых старажытных з цяпер існуючых моваў. Таксама яна валодае самой старажытнай з ужывальных у цяперашні час пісьменнасьцю. Падобную гіерагліфічную пісьменнасьць, адаптаваную з кітайскай мовы, выкарыстоўвае японская мова.

Дыялектныя групы

У кітайскай мове вылучаецца 7 дыялектных групаў: паўночная (北, самая шматлікая — звыш 800 млн носьбітаў), (吴), сян (湘), гань (贛/赣), хака (客家), юэ (粤), мінь (閩/闽 - у тым ліку тайваньская). Дыялекты адрозьніваюцца фанэтычна (што замінае міждыялектным зносінам, дарма што дыялекты зьвязаныя рэгулярнымі гукавымі адпаведнасьцямі), лексыкай, збольшага граматыкай, аднак асновы іх граматыкі і слоўнікавага складу адзіныя. Сродкам зносін носьбітаў розных дыялектаў служыць нарматыўная кітайская мова, якая ў Кітаі завецца путунхуа (普通话/普通話), у Сынгапуры хуаюй (华语/華語) у Ганконгу і Тайвані — гоюй (国语/國語), паміж імі існуюць малаважныя адрозьненьні ў фанэтыцы, на пісьме ў путунхуа і хуаюй выкарыстоўваюцца скарочаныя гіерогліфы, а ў гоюй - поўнае напісаньне гіерогліфаў. Пры крайняй неабходнасьці можна дамагчыся, каб цябе зразумелі, напісаўшы гіерогліфы на паперы або намаляваўшы іх рукой у паветры. Літаратурная мова абапіраецца на паўночныя дыялекты. Фанэтычная норма — пэкінскае вымаўленьне (аднак у эпоху дынастыі Тан, калі было створана большасьць клясычных кітайскіх тэкстаў, норма была блізкая хутчэй да цяперашняй дыялектнай групы хака).

Шаблён:Link FA Шаблён:Link GA Шаблён:Link GA