Артэміда: розьніца паміж вэрсіямі

	Артэміда
	; Артэміда
	багіня паляваньня ды ўрадлівасьці
Сымбалі	лук са стрэламі
Бацька	Зэўс
Маці	Лета
Браты і сёстры	Апалён
Адпаведнік у Рымскай міталёгіі	Дыяна

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 00:20, 20 лістапада 2012

Артэміда (па-грэцку: Ἄρτεμις) — дачка Зэўса й Леты, сястра-блізьнятка Апалёна. Багіня паляваньня, заступніца як дзікай, так і дамашняй жывёлы, багіня ўрадлівасьці. Благаслаўляе народзіны і надае шчасьце ў шлюбе, лякуе ды насылае хваробы.

Сярод яе ахвяр — Аданіс, Актэон, Іфігенія, Каліста, Мелеагр, дачкі Ніёбы, Арэст, па некаторых вэрсіях міта — Арыён.

Міты

У сьпякотны дзень Актэон зь сябрамі быў на паляваньні ў лесе Кіфэрона, і стомленыя сябры прыселі на адпачынак, а Актэон пайшоў шукаць прахалоды. Так ён выйшаў на квітнеючую даліну Гаргафію, што належала Артэмідзе. У даліне, на склоне гары хлопец знайшоў скрыты зеленьню грот, але не ведаў няшчасны, што належаў ён лясной багіне, дзе яна любіла адпачываць. А ў гэты час Артэміда рыхтавалася да купаньня і ўжо аддала німфам свой лук ды стрэлы, яны зьнялі зь яе сандалі, косы зьвязалі вузлом - як раптам зьявіўся на парозе звычайны сьмертны хлапец Актэон. Гневам напоўніўся твар Артэміды ад таго, што яе пакой быў парушаны і ператварыла нечаканага госьця ў аленя, але захавала яму чалавечы розум. Ад спалоху зьбег Актэон зь гроту, раптам яго настыглі ягоныя ж паляўнічыя сабакі, якія не пазналі свайго гаспадара і пачалі яго разрываць, а бедны Актэон нічога не мог ім сказаць.

Культ

Клясычная Артэміда — нявіньніца і абаронца цноты. Перад вясельлем ёй прыносілася ахвяра. Ахвярныя жывёлы — кабан, алень, казёл і каза. Артэмідзе Таўрычнай прыносілі чалавечыя ахвяры. Пагібельныя функцыі Артэміды зьвязаныя зь яе архаічным мінулым — уладаркі зьвяроў на востраве Крыт. Ў раньняй міталёгіі Артэміда ўвасаблялася мядзьведзіцай. У Браўроне (Атыка) жрыцы Артэміды Браўроніі ў рытуальным танцы апраналі мядзьведжыя скуры і зваліся мядзьведзіцамі. Сьвяцілішчы Артэміды Лімнатыс («балотная») часта знаходзіліся зблізку крыніц і балот, сімвалізуючы ўрадлівасьць расьліннага бажаства.

Культ Артэміды быў распаўсюджаны паўсюдна, але асабліва славіўся яе храм у Эфесе, што ў Малой Азіі, дзе шанавалася выява Артэміды «мнагагрудай». Эфескі храм, дзе знаходзілася ўслаўленая мнагагрудая статуя багіні-заступніцы дзіцячага нараджэньня, быў адным зь сямі цудаў сьвету. Менавіта яго ў 356 да н. э. спаліў, жадаючы «ўславіцца», Герастрат. Артэміда Эфеская зьяўлялася заступніцай амазонак.

Адлюстроўвалася з залатымі лукам і калчанам за плечамі, зь дзідай у руках, часам з паўмесяцам на галаве (знак багіні Месяца). Традыцыйна багіню, якая сымбалізавала цноту, «апраналі» ў кароткую туніку. Пазьней, у XVI—XIX стагодзьдзях, сталі зьяўляцца выявы голай багіні, што ў той час прыводзіла да сапраўдных скандалаў (напрыклад Дыяна-паляўнічая, створаная ў 1790 годзе Jean-Antoine Houdon).

Літаратура

Кун, Н. А. Легенды и мифы древней Греции / Н. А. Кун. - М: Государственное учебно - педагогическое издательство министерства просвещения РСФСР, 1957. - 464с.
Тахо-Годи, А. А. Греческая мифилогия / А. А. Тахо-Годи. - М: Искусство, 1989. - 304с.

Вонкавыя спасылкі

Артэміда — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link FA Шаблён:Link FA Шаблён:Link GA Шаблён:Link GA

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+{{Старажытнагрэцкі бог
-'''Артэміда ''' ({{мова-el|Ἄρτεμις}}) — цнатлівая, заўсёды юная [[багіня]] [[паляваньне|паляваньня]], багіня [[урадлівасьць|ўрадлівасьці]], багіня жаночай [[цнота|цноты]], заступніца ўсяго жывога на Зямлі, якая дае шчасьце ў [[шлюб]]е і дапамогу пры [[роды|родах]], пазьней багіня [[Месяц (спадарожнік Зямлі)|Месяца]] (яе брат [[Апалён]] быў увасабленьнем Сонца). Дачка [[Зэўс]]а і багіні Леты, сястра-блізнюк Апалона, унучка тытанаў [[Кей|Кея]] і [[Феба|Фебы]]. Нарадзілася на востраве [[Дзелас]]. У [[Траянская вайна|Траянскай вайне]] разам з Апалёнам ваявалі на боку траянцаў.
+| Імя = Артэміда
+| Выява = Cametti Diana.jpg
+| Памер = 250пкс
+| Подпіс выявы = Артэміда
+| Бог = багіня паляваньня ды ўрадлівасьці
+| Месцазнаходжаньне =
+| Сымбаль =
+| Сымбалі = лук са стрэламі
+| Муж =
+| Жонка =
+| Бацька  = [[Зэўс]]
+| Маці = [[Лета]]
+| Браты і сёстры = [[Апалён]]
+| Дзеці =
+| Адпаведнік = [[Дыяна]]
+| Гара =
+}}
+'''Артэміда ''' ({{мова-el|Ἄρτεμις}}) — дачка [[Зэўс]]а й [[Лета|Леты]], сястра-блізьнятка Апалёна. Багіня [[паляваньне|паляваньня]], заступніца як дзікай, так і дамашняй жывёлы, багіня [[урадлівасьць|ўрадлівасьці]]. Благаслаўляе народзіны і надае шчасьце ў шлюбе, лякуе ды насылае хваробы.
-Этымалёгія імя — «мядзьведжая багіня», «забойца», «уладарка».
-Прыносіць натуральную сьмерць жанчынам (як Апалён мужчынам), але можа быць і крыважэрнай, часта карыстаючыся стрэламі як прыладай пакараньня. Сярод яе ахвяр — [[Аданіс]], [[Актэон]], [[Іфігенія]], [[Каліста]], [[Мелеагр]], дачкі [[Ніёба|Ніёбы]], [[Арэст]], па некаторых вэрсіях міта — [[Арыён]].
+Сярод яе ахвяр — [[Аданіс]], [[Актэон]], [[Іфігенія]], [[Каліста]], [[Мелеагр]], дачкі [[Ніёба|Ніёбы]], [[Арэст]], па некаторых вэрсіях міта — [[Арыён]].
+== Міты ==
-Клясычная Артэміда — нявіньніца і абаронца цноты. Перад вясельлем ёй прыносілася ахвяра. Ахвярныя жывёлы — [[кабан]], [[алень]], [[казёл]] і [[каза]]. Артэмідзе Таўрычнай прыносілі чалавечыя ахвяры. Пагібельныя функцыі Артэміды зьвязаныя зь яе архаічным мінулым — уладаркі зьвяроў на востраве [[Крыт]]. Найстаражытная Артэміда ня толькі паляўнічая, але і [[буры мядзьведзь|мядзьведзіца]]. У Браўроне (Атыка) жрыцы Артэміды Браўроніі ў рытуальным танцы апраналі мядзьведжыя шкуры і зваліся мядзьведзіцамі. Сьвяцілішчы Артэміды Лімнатыс («балотная») часта знаходзіліся зблізку крыніц і балот, сімвалізуючы ўрадлівасьць расьліннага бажаства.
+У сьпякотны дзень [[Актэон]] зь сябрамі быў на паляваньні ў лесе [[Кіфэрон]]а, і стомленыя сябры прыселі на адпачынак, а [[Актэон]] пайшоў шукаць прахалоды. Так ён выйшаў на квітнеючую даліну [[Гаргафія|Гаргафію]], што належала Артэмідзе. У даліне, на склоне гары хлопец знайшоў скрыты зеленьню грот, але не ведаў няшчасны, што належаў ён лясной багіне, дзе яна любіла адпачываць. А ў гэты час Артэміда рыхтавалася да купаньня і ўжо аддала німфам свой лук ды стрэлы, яны зьнялі зь яе сандалі, косы зьвязалі вузлом - як раптам зьявіўся на парозе звычайны сьмертны хлапец [[Актэон]]. Гневам напоўніўся твар Артэміды ад таго, што яе пакой быў парушаны і ператварыла нечаканага госьця ў аленя, але захавала яму чалавечы розум. Ад спалоху зьбег [[Актэон]] зь гроту, раптам яго настыглі ягоныя ж паляўнічыя сабакі, якія не пазналі свайго гаспадара і пачалі яго разрываць, а бедны [[Актэон]] нічога не мог ім сказаць.
+== Культ ==
-[[Файл:Boucher Diane sortant du bain Louvre 2712.jpg|міні|зьлева|400пкс|Купаньне Дыяны]]
+[[Файл:Boucher Diane sortant du bain Louvre 2712.jpg|міні|зьлева|285пкс|Купаньне Дыяны]]
-Культ Артэміды быў распаўсюджаны паўсюдна, але асабліва славіўся яе храм у [[Эфес]]е щ Малой Азіі, дзе пачыталася выява Артэміды «мнагагрудай». [[Эфескі храм]], дзе знаходзілася ўслаўленая мнагагрудая статуя багіні-заступніцы дзіцячага нараджэньня, быў адным зь сямі цудаў сьвету. Менавіта яго ў [[356 да н. э.]] спаліў, жадаючы «ўславіцца», [[Герастрат]]. Артэміда Эфеская зьяўлялася заступніцай [[амазонкі|амазонак]].
+Клясычная Артэміда — нявіньніца і абаронца цноты. Перад вясельлем ёй прыносілася ахвяра. Ахвярныя жывёлы — [[кабан]], [[алень]], [[казёл]] і [[каза]]. Артэмідзе Таўрычнай прыносілі чалавечыя ахвяры. Пагібельныя функцыі Артэміды зьвязаныя зь яе архаічным мінулым — уладаркі зьвяроў на востраве [[Крыт]]. Ў раньняй міталёгіі Артэміда ўвасаблялася [[буры мядзьведзь|мядзьведзіцай]]. У Браўроне (Атыка) жрыцы Артэміды Браўроніі ў рытуальным танцы апраналі мядзьведжыя скуры і зваліся мядзьведзіцамі. Сьвяцілішчы Артэміды Лімнатыс («балотная») часта знаходзіліся зблізку крыніц і балот, сімвалізуючы ўрадлівасьць расьліннага бажаства.
+Культ Артэміды быў распаўсюджаны паўсюдна, але асабліва славіўся яе храм у [[Эфес]]е, што ў Малой Азіі, дзе шанавалася выява Артэміды «мнагагрудай». [[Эфескі храм]], дзе знаходзілася ўслаўленая мнагагрудая статуя багіні-заступніцы дзіцячага нараджэньня, быў адным зь сямі цудаў сьвету. Менавіта яго ў [[356 да н. э.]] спаліў, жадаючы «ўславіцца», [[Герастрат]]. Артэміда Эфеская зьяўлялася заступніцай [[амазонкі|амазонак]].
-Адлюстроўвалася з залатым лукам і калчанам за плечамі, зь дзідай у руках, часам з паўмесяцам на галаве (знак багіні Месяца). Традыцыйна багіню, якая сымбалізавала цноту, «апраналі» ў кароткую туніку. Пазьней, у [[16 стагодзьдзе|XVI]]—[[19 стагодзьдзе|XIX]] стагодзьдзях, сталі зьяўляцца выявы голай багіні, што ў той час прыводзіла да сапраўдных скандалаў (напрыклад Дыяна-паляўнічая, створаная ў [[1790]] годзе Jean-Antoine Houdon).
+Адлюстроўвалася з залатымі лукам і калчанам за плечамі, зь дзідай у руках, часам з паўмесяцам на галаве (знак багіні Месяца). Традыцыйна багіню, якая сымбалізавала цноту, «апраналі» ў кароткую туніку. Пазьней, у [[16 стагодзьдзе|XVI]]—[[19 стагодзьдзе|XIX]] стагодзьдзях, сталі зьяўляцца выявы голай багіні, што ў той час прыводзіла да сапраўдных скандалаў (напрыклад Дыяна-паляўнічая, створаная ў [[1790]] годзе Jean-Antoine Houdon).
-Артэмідзе адпавядае рымская [[Дыяна (багіня)|Дыяна]].
+== Літаратура ==
+* Кун, Н. А. Легенды и мифы древней Греции / Н. А. Кун. - М: Государственное учебно - педагогическое издательство министерства просвещения РСФСР, 1957. - 464с.
+* Тахо-Годи, А. А. Греческая мифилогия / А. А. Тахо-Годи. - М: Искусство, 1989. - 304с.
 == Вонкавыя спасылкі ==
@@ Радок 20: / Радок 43: @@
 [[Катэгорыя:Старажытнагрэцкія багі]]
-[[Катэгорыя:Багі паляваньня]]
 {{Link FA|ar}}