Дацкая Эстонія: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 21:16, 29 кастрычніка 2012

Ге́рцагства Эстля́ндыя (па-дацку: Hertugdømmet Estland‎, па-лацінску: Ducatus Estonie) або «Дацкая Эстляндыя» — валоданьне каралеўства Данія, якое існавала 127 гадоў з 1219 па 1346 гады са сталіцай у Рэвэлі, якое атрымала сваю назву менавіта ў гэты пэрыяд. Да таго часу горад быў вядомы пад рускім назовам Калыванаў і зьяўляўся перавалачным пунктам на гандлёвым шляху рускіх купцоў. Калянізацыю Прыбалтыкі зьдзяйсьнялі ў асноўным нямецкія найміты з Вэстфаліі. Крызіс дацкай манархіі ў 1346 годзе й смута ў Даніі сярэдзіны XIV стагодзьдзя пагоршыліся сялянскай вайной 1343—1345 гадоў, калі эстонскія сяляне пры дапамозе пскавічоў падняліся на барацьбу з дацка-нямецкімі фэадаламі.

З-за таго, што дацкая ўлада была нетрывалай ў сілу адноснай аддаленасьці Даніі й ейнага невялікага дэмаграфічнага патэнцыялу, пад ціскам нямецкіх рыцараў дацкія тэрыторыі ў Эстляндыі былі прададзеныя ў 1346—1561 гадох Лівонскаму Ордэну. Пасьля сваёй працяглай адсутнасьці ў Прыбалтыцы, у 1559—1645 гадох датчане здолелі вярнуць пад свой кантроль астравы Саарэмаа й Муху, а таксама Курляндзкае эпіскапства з цэнтрам у Пільтэнэ на паўночным захадзе сучаснай Латвіі. Але ўжо ў 1645 годзе ўсе дацкія землі захапіла Швэцыя. У ходзе Паўночнай вайны 1700—1721 гадоў Расея авалодала ўсімі землямі ў Прыбалтыцы.

Вонкавыя спасылкі

Дацкае панаваньне ў Эстоніі

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Файл:Medieval Livonia 1260.svg|міні|200пкс|справа|Сярэднявечная Лівонія з Герцагствам Эстляндыя ў паўночнай частцы]]
-'''Герцагства Эстляндыя''' ({{мова-da|Hertugdømmet Estland}}, {{мова-la|Ducatus Estonie}}) або «'''Дацкая Эстляндыя'''» — валоданьне каралеўства [[Данія]], якое існавала 127 гадоў з [[1219]] па [[1346]] гады са сталіцай у [[Талін|Рэвэлі]], якое атрымаа сваю назву менавіта ў гэты пэрыяд. Да таго часу горад быў вядомы пад рускім назовам Калыванаў і зьяўляўся перавалачным пунктам на гандлёвым шляху рускіх купцоў. Калянізацыю [[Прыбалтыка|Прыбалтыкі]] зьдзяйсьнялі ў асноўным нямецкія найміты з [[Вэстфалія|Вэстфаліі]]. Крызіс дацкай манархіі ў [[1346]] годзе й смута ў Даніі сярэдзіны [[XIV стагодзьдзе|XIV стагодзьдзя]] пагоршыліся [[Паўстаньне Юр’евай ночы|сялянскай вайной 1343—1345 гадоў]], калі эстонскія сяляне пры дапамозе [[Пскоў|пскавічоў]] падняліся на барацьбу з дацка-нямецкімі фэадаламі.
+'''Ге́рцагства Эстля́ндыя''' ({{мова-da|Hertugdømmet Estland}}, {{мова-la|Ducatus Estonie}}) або «'''Дацкая Эстляндыя'''» — валоданьне каралеўства [[Данія]], якое існавала 127 гадоў з [[1219]] па [[1346]] гады са сталіцай у [[Талін|Рэвэлі]], якое атрымала сваю назву менавіта ў гэты пэрыяд. Да таго часу горад быў вядомы пад рускім назовам Калыванаў і зьяўляўся перавалачным пунктам на гандлёвым шляху рускіх купцоў. Калянізацыю [[Прыбалтыка|Прыбалтыкі]] зьдзяйсьнялі ў асноўным нямецкія найміты з [[Вэстфалія|Вэстфаліі]]. Крызіс дацкай манархіі ў [[1346]] годзе й смута ў Даніі сярэдзіны [[XIV стагодзьдзе|XIV стагодзьдзя]] пагоршыліся [[Паўстаньне Юр’евай ночы|сялянскай вайной 1343—1345 гадоў]], калі эстонскія сяляне пры дапамозе [[Пскоў|пскавічоў]] падняліся на барацьбу з дацка-нямецкімі фэадаламі.
-З-за таго, што дацкая ўлада была нетрывалай ў сілу адноснай аддаленасьці Даніі й ейнага невялікага дэмаграфічнага патэнцыялу, пад ціскам нямецкіх рыцараў дацкія тэрыторыі ў [[Эстляндыя|Эстляндыі]] былі прададзеныя ў [[1346]]—[[1561]] гадох [[Лівонскі Ордэн|Лівонскаму Ордэну]]. Пасьля сваёй працяглагай адсутнасьцю ў Прыбалтыцы, у [[1559]]—[[1645]] гадох датчане здолелі вярнуць пад свой кантроль астравы [[Саарэмаа (выспа)|Саарэмаа]] й [[Муху]], а таксама [[Курляндзкае эпіскапства]] з цэнтрам у [[Пільтэнэ]] на паўночным захадзе сучаснай [[Латвія|Латвіі]]. Але ўжо ў [[1645]] годзе ўсе дацкія землі захапіла [[Швэцыя]]. У ходзе [[Паўночная вайна|Паўночнай вайны]] [[1700]]—[[1721]] гадоў [[Расейская імпэрыя|Расея]] авалодала ўсімі землямі ў Прыбалтыцы.
+З-за таго, што дацкая ўлада была нетрывалай ў сілу адноснай аддаленасьці Даніі й ейнага невялікага дэмаграфічнага патэнцыялу, пад ціскам нямецкіх рыцараў дацкія тэрыторыі ў [[Эстляндыя|Эстляндыі]] былі прададзеныя ў [[1346]]—[[1561]] гадох [[Лівонскі Ордэн|Лівонскаму Ордэну]]. Пасьля сваёй працяглай адсутнасьці ў Прыбалтыцы, у [[1559]]—[[1645]] гадох датчане здолелі вярнуць пад свой кантроль астравы [[Саарэмаа (выспа)|Саарэмаа]] й [[Муху]], а таксама [[Курляндзкае эпіскапства]] з цэнтрам у [[Пільтэнэ]] на паўночным захадзе сучаснай [[Латвія|Латвіі]]. Але ўжо ў [[1645]] годзе ўсе дацкія землі захапіла [[Швэцыя]]. У ходзе [[Паўночная вайна|Паўночнай вайны]] [[1700]]—[[1721]] гадоў [[Расейская імпэрыя|Расея]] авалодала ўсімі землямі ў Прыбалтыцы.
 == Вонкавыя спасылкі ==