Кіеўская Русь: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.1) (робат дадаў: als:Kiewer Rus
д →‎Гісторыя: выпраўленьне спасылак
Радок 7: Радок 7:


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Да сярэдзiны [[9 стагодзьдзе|IX ст.]] на ўсей тэрыторыi, заселенай усходнiмi славянамi, пачалi фармавацца раньнефэадальныя княствы. У канцы IX ст. тут узьнiкла палiтычнае ўтварэньне — [[Кiеўская Русь]] з цэнтрам у [[Кіеў|Кiеве]]. Землi [[Крывічы|крывiчоў]], [[Дрыгавiчы|дрыгавiчоў]], [[Радзiмiчы|радзiмiчаў]] увайшлi ў склад Кiеўскай Русі. Кiеўская Русь зьяўлялася раньнефэадальнаю дзяржаваю, на чале якой стаяў вялiкi кiеўскi князь. У склад дзяржавы ўваходзiлi асобныя землi на чале са сваiмi князямi. Мясцовыя князi знаходзiлiся ў васальнай залежнасьцi ад вялiкага кiеўскага князя. Яны павiнны былi зьяўляцца з дружынай па патрабаваньнi вялiкага князя з мэтай ажыцьцяўленьня ваенных паходаў. Падуладнае мясцовым князям насельнiцтва плацiла [[Данiна|данiну]] вялiкаму князю кiеўскаму. У той жа час мясцовыя князi карысталiся амаль неабмежаванай уладай у сваiх княствах.
Да сярэдзiны [[9 стагодзьдзе|IX ст.]] на ўсей тэрыторыi, заселенай усходнiмi славянамi, пачалi фармавацца раньнефэадальныя княствы. У канцы IX ст. тут узьнiкла палiтычнае ўтварэньне — [[Кіеўская Русь]] з цэнтрам у [[Кіеў|Кiеве]]. Землi [[Крывічы|крывiчоў]], [[Дрыгавiчы|дрыгавiчоў]], [[Радзiмiчы|радзiмiчаў]] увайшлi ў склад Кiеўскай Русі. Кiеўская Русь зьяўлялася раньнефэадальнаю дзяржаваю, на чале якой стаяў вялiкi кiеўскi князь. У склад дзяржавы ўваходзiлi асобныя землi на чале са сваiмi князямi. Мясцовыя князi знаходзiлiся ў васальнай залежнасьцi ад вялiкага кiеўскага князя. Яны павiнны былi зьяўляцца з дружынай па патрабаваньнi вялiкага князя з мэтай ажыцьцяўленьня ваенных паходаў. Падуладнае мясцовым князям насельнiцтва плацiла [[Данiна|данiну]] вялiкаму князю кiеўскаму. У той жа час мясцовыя князi карысталiся амаль неабмежаванай уладай у сваiх княствах.


На тэрыторыі Беларусi склалася два раньнефэадальныя княствы — [[Полацкае княства|Полацкае]] i [[Тураўскае княства|Тураўскае]], якiя ўваходзiлi ў склад Кiеўскай Русі. Геаграфiчнае становiшча Полацкага княства стварала спрыяльныя ўмовы для разьвiцьця эканомiкi, перш за ўсе гандлю, а таксама абумовiла значэньне княства як аднаго з ваенных фарпостаў Русi. У Полацку iснавала мясцовая княская дынастыя. Полацкiя князi iмкнулiся праводзiць незалежную ад Кiева палiтыку. У пачатку [[12 стагодзьдзе|XII ст.]] Полацкае княства ўступiла ў перыяд фэадальнае раздробленасьцi i распалася на шэраг удзельных княстваў: Полацкае, [[Менскае княства]], [[Вiцебскае княства]], [[Друцкае княства]], [[Iзяслаўскае княства]], [[Лагойскае княства]] i iнш. Другое раньнефэадальнае княства на тэрыторыі сучаснай Беларусi — Тураўскае — утварылася ў канцы IX ст. Тураўскае княства належала то Полацку, то Кiеву ў якасьцi часткi вялiкакняскiх уладаньняў. У другой палове [[12 стагодзьдзе|XII ст.]] тут усталявалася самастойная княская дынастыя, аднак ужо ў канцы XII — пачатку [[13 стагодзьдзе|XIII ст.]] на тэрыторыi Тураўскага княства ўтварыўся шэраг дробных фэадальных княстваў: Тураўскае, [[Пiнскае княства]], [[Слуцкае княства]], [[Клецкае княства]], [[Дубровiцкае княства]].
На тэрыторыі Беларусi склаліся два раньнефэадальныя княствы — [[Полацкае княства|Полацкае]] i [[Тураўскае княства|Тураўскае]], якiя ўваходзiлi ў склад Кiеўскай Русі. Геаграфiчнае становiшча Полацкага княства стварала спрыяльныя ўмовы для разьвiцьця эканомiкi, перш за ўсе гандлю, а таксама абумовiла значэньне княства як аднаго з ваенных фарпостаў Русi. У Полацку iснавала мясцовая княская дынастыя. Полацкiя князi iмкнулiся праводзiць незалежную ад Кiева палiтыку. У пачатку [[12 стагодзьдзе|XII ст.]] Полацкае княства ўступiла ў перыяд фэадальнае раздробленасьцi i распалася на шэраг удзельных княстваў: Полацкае, [[Менскае княства]], [[Вiцебскае княства]], [[Друцкае княства]], [[Iзяслаўскае княства]], [[Лагойскае княства]] i iнш. Другое раньнефэадальнае княства на тэрыторыі сучаснай Беларусi — Тураўскае — утварылася ў канцы IX ст. Тураўскае княства належала то Полацку, то Кiеву ў якасьцi часткi вялiкакняскiх уладаньняў. У другой палове [[12 стагодзьдзе|XII ст.]] тут усталявалася самастойная княская дынастыя, аднак ужо ў канцы XII — пачатку [[13 стагодзьдзе|XIII ст.]] на тэрыторыi Тураўскага княства ўтварыўся шэраг дробных фэадальных княстваў: Тураўскае, [[Пiнскае княства]], [[Слуцкае княства]], [[Клецкае княства]], [[Дубровiцкае княства]].


У пачатку [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзя]] пачынаецца экспансiя нямецкiх [[Крыжакі|рыцараў-крыжаносцаў]] у [[Прыбалтыка|Прыбалтыку]]. Рыцары захапiлi вусьце ракi [[Дзьвiна|Дзьвiны]] i такiм чынам паставiлi пад свой кантроль важны для Полацка гандлёвы шлях. Полацкае княства ўступiла ў барацьбу з крыжакамi, абапiраючыся на дапамогу лiтоўскiх плямёнаў i [[Ноўгарад]]а. У пачатку XIII ст. з усходу на рускiя землi накiравалiся татара-манголы. Беларускiя землi засталiся ў баку ад асноўнага напрамку руху татара-манголаў. Летапiсы ўзгадваюць пра разбурэньні [[Берасьце|Берасьця]], выкліканыя захопнiкамi (аднак горад імі ня быў захоплены), а таксама пра асобныя бiтвы з татара-манголамi ў Беларусi.
У пачатку [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзя]] пачынаецца экспансiя нямецкiх [[Крыжакі|рыцараў-крыжаносцаў]] у [[Прыбалтыка|Прыбалтыку]]. Рыцары захапiлi вусьце ракi [[Дзьвiна|Дзьвiны]] i такiм чынам паставiлi пад свой кантроль важны для Полацка гандлёвы шлях. Полацкае княства ўступiла ў барацьбу з крыжакамi, абапiраючыся на дапамогу лiтоўскiх плямёнаў i [[Ноўгарад]]а. У пачатку XIII ст. з усходу на рускiя землi накiравалiся татара-манголы. Беларускiя землi засталiся ў баку ад асноўнага напрамку руху татара-манголаў. Летапiсы ўзгадваюць пра разбурэньні [[Берасьце|Берасьця]], выкліканыя захопнiкамi (аднак горад імі ня быў захоплены), а таксама пра асобныя бiтвы з татара-манголамi ў Беларусi.

Вэрсія ад 13:12, 5 ліпеня 2012

Кіeўская Русь — паняцьце, уведзенае ва ўжытак пазьнейшымі гісторыкамі, якое абазначае пэрыяд існаваньня старажытнарускай (усходнеславянскай) дзяржавы Русь ва Ўсходняй Эўропе ад канца IX ст. у выніку пераносу сталіцы з Ладагі ў Кіеў882 годзе князем Алегам) і аб’яднаньня пад уладаю князёў дынастыі Рурыкавічаў большасьці ўсходніх славян, у тым ліку зямель, якія ляжалі на шляху з вараг у грэкі. Гэтая дзяржава праіснавала да падзеньня Кіева пад націскам войскаў манголаў.

У Сярэднявеччы Кіeўская Русь мела найбольшую плошчу сярод усіх дзяржаў у Эўропе.

Гісторыя

Да сярэдзiны IX ст. на ўсей тэрыторыi, заселенай усходнiмi славянамi, пачалi фармавацца раньнефэадальныя княствы. У канцы IX ст. тут узьнiкла палiтычнае ўтварэньне — Кіеўская Русь з цэнтрам у Кiеве. Землi крывiчоў, дрыгавiчоў, радзiмiчаў увайшлi ў склад Кiеўскай Русі. Кiеўская Русь зьяўлялася раньнефэадальнаю дзяржаваю, на чале якой стаяў вялiкi кiеўскi князь. У склад дзяржавы ўваходзiлi асобныя землi на чале са сваiмi князямi. Мясцовыя князi знаходзiлiся ў васальнай залежнасьцi ад вялiкага кiеўскага князя. Яны павiнны былi зьяўляцца з дружынай па патрабаваньнi вялiкага князя з мэтай ажыцьцяўленьня ваенных паходаў. Падуладнае мясцовым князям насельнiцтва плацiла данiну вялiкаму князю кiеўскаму. У той жа час мясцовыя князi карысталiся амаль неабмежаванай уладай у сваiх княствах.

На тэрыторыі Беларусi склаліся два раньнефэадальныя княствы — Полацкае i Тураўскае, якiя ўваходзiлi ў склад Кiеўскай Русі. Геаграфiчнае становiшча Полацкага княства стварала спрыяльныя ўмовы для разьвiцьця эканомiкi, перш за ўсе гандлю, а таксама абумовiла значэньне княства як аднаго з ваенных фарпостаў Русi. У Полацку iснавала мясцовая княская дынастыя. Полацкiя князi iмкнулiся праводзiць незалежную ад Кiева палiтыку. У пачатку XII ст. Полацкае княства ўступiла ў перыяд фэадальнае раздробленасьцi i распалася на шэраг удзельных княстваў: Полацкае, Менскае княства, Вiцебскае княства, Друцкае княства, Iзяслаўскае княства, Лагойскае княства i iнш. Другое раньнефэадальнае княства на тэрыторыі сучаснай Беларусi — Тураўскае — утварылася ў канцы IX ст. Тураўскае княства належала то Полацку, то Кiеву ў якасьцi часткi вялiкакняскiх уладаньняў. У другой палове XII ст. тут усталявалася самастойная княская дынастыя, аднак ужо ў канцы XII — пачатку XIII ст. на тэрыторыi Тураўскага княства ўтварыўся шэраг дробных фэадальных княстваў: Тураўскае, Пiнскае княства, Слуцкае княства, Клецкае княства, Дубровiцкае княства.

У пачатку XIII стагодзьдзя пачынаецца экспансiя нямецкiх рыцараў-крыжаносцаў у Прыбалтыку. Рыцары захапiлi вусьце ракi Дзьвiны i такiм чынам паставiлi пад свой кантроль важны для Полацка гандлёвы шлях. Полацкае княства ўступiла ў барацьбу з крыжакамi, абапiраючыся на дапамогу лiтоўскiх плямёнаў i Ноўгарада. У пачатку XIII ст. з усходу на рускiя землi накiравалiся татара-манголы. Беларускiя землi засталiся ў баку ад асноўнага напрамку руху татара-манголаў. Летапiсы ўзгадваюць пра разбурэньні Берасьця, выкліканыя захопнiкамi (аднак горад імі ня быў захоплены), а таксама пра асобныя бiтвы з татара-манголамi ў Беларусi.

Культура

Як мяркуюць сучасныя навукоўцы, адзінай этнакультуры на Русі ў XIXII стст. не было[1]. У этнічным пляне імпэрыя Рурыкавічаў была вельмі неаднароднай. Апрача ўсходніх славянаў, яе насялялі балты, фіна-вугры і народы цюркскага паходжаньня.

Агульная пісьмовая мова, ролю якой можна параўнаць з роляй лаціны ў каталіцкай Эўропе, не зьяўлялася этнакансалідуючым чыньнікам[2]. Простая мова жыхароў розных мясьцінаў адрозьнівалася. Напрыклад, як сьведчаць Берасьцяныя граматы, мова жыхароў Ноўгарада ў XI ст. істотна адрозьнівалася ад мовы кіяўлянаў[1].

У культурным сэнсе Кіеўская Русь улучала ў сябе вялікі комплекс лякальных культураў[1].

Крыніцы

  1. ^ а б в Гісторыя Беларусі (у кантэксце сусветных цывілізацый). — Менск, 2005. С. 57.
  2. ^ Генадзь Сагановіч. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя. — Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. С. 24.

Вонкавыя спасылкі

Кіеўская Русьсховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link FA