Земнаводныя: розьніца паміж вэрсіямі
дапаўненьне крыніца — http://ru.wikipedia.org/wiki/Земноводные?oldid=43344615 |
д →Літаратура: стыль |
||
Радок 78: | Радок 78: | ||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* Земнаводныя. Паўзуны: Энцыклапедычны даведнік. — Мн., БелЭн, 1996. ISBN 985-11-0067-6 |
* Земнаводныя. Паўзуны: Энцыклапедычны даведнік. — Мн., БелЭн, 1996. ISBN 985-11-0067-6 |
||
* Пікулік М. М. Навошта нам амфібіі? — Мн.: Навука і тэхніка, 1992. ISBN 5-343-00383-4 |
* Пікулік М. М. Навошта нам амфібіі? — Мн.: Навука і тэхніка, 1992. ISBN 5-343-00383-4 |
||
* Жизнь животных. Т. 4, ч. 2. Земноводные, пресмыкающиеся. — М.: Просвещение, 1969. |
* Жизнь животных. Т. 4, ч. 2. Земноводные, пресмыкающиеся. — М.: Просвещение, 1969. |
||
== Вонкавыя спасылкі == |
|||
* [http://animalika.ru/publ/tip_khordovye/klass_zemnovodnye/43 Дзіўныя факты з жыцця земнаводных]. animalika.ru |
|||
* [http://www.savethefrogs.com/ Save the Frogs!] |
|||
{{Накід:Біялёгія}} |
{{Накід:Біялёгія}} |
||
[[Катэгорыя:Амфібіі| |
[[Катэгорыя:Амфібіі|*]] |
||
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]] |
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]] |
||
Вэрсія ад 13:26, 7 красавіка 2012
Земнаводныя | |
Рапуха Bufo periglenes | |
Клясыфікацыя | |
---|---|
Надцарства | Эўкарыёты |
Царства | Жывёлы |
Тып | Хордавыя |
Падтып | Хрыбетныя |
Надкляса | Чатырохногія |
Кляса | Земнаводныя |
Бінамінальная намэнклятура | |
Amphibia | |
Земнаводныя або амфібіі[1] (па-лацінску: Amphibia) — адна з клясаў хрыбетных жывёлаў. Налічвае прыкладна 5 тысяч відаў. Гэта фактычна першыя наземныя хрыбетнікі, якія, праўда, яшчэ не зусім парвалі з вадзяным асяродзьдзем, падчас індывідуальнага разьвіцьця яны праходзяць вадзяную стадыю, на якой маюць жабры і жывуць у вадзе, а сталыя асобіны, як дадатковы орган дыханьня выкарыстоўваюць пакрытую сьлізам скуру і жывуць на сушы.
Самыя раннія земнаводныя эвалюцыянавалі ў дэвонскі пэрыяд ад лопасьцепёрых рыбаў, якія выкарыстоўвалі свае моцныя, кастлявыя рэбры як сродак перамяшчэньня на сушы[2]. Земнаводныя былі галоўнымі драпежнікамі ў каменнавугальны й пэрмскі пэрыяды[3], але пазьней яны сутыкнуліся з канкурэнцыяй з боку іхных нашчадкаў, рэптылій, якія былі лепш прыстасаваныя да жыцьця на сушы. Шматлікія віды земнаводныя вымерлі падчас масавага пэрмскага выміраньня.
Апісаньне
Земнаводнымі былі першыя наземныя хрыбетныя, якія захоўваюць цесную сувязь з водным асяродзьдзем. Размнажаюцца ў вадзе, у частцы відаў, у прыватнасьці, распаўсюджанай у Карпатах саламандры, вядома яйкажыванараджэньне. У працэсе індывідуальнага разьвіцьця земнаводныя праходзяць стадыю воднай лічынкі, што дыхае жабрамі. У дарослых, акрамя лёгкіх, у якасьці дадатковага воргана дыханьня выкарыстоўваецца скура, пакрытая сьлізьзю, што таксама сьведчыць пра іхную цесную сувязь зь вільготнымі біятопамі.
Усе земнаводныя праходзяць стадыю мэтамарфозу, гэта значыць, працэс пераўтварэньня воднай лічынкі ў дарослую наземную жывёлу. Гэтак жа як рыбы й рэптыліі, яны працягваюць расьці на працягу ўсяго жыцьця, і не могуць падтрымліваць тэмпэратуру цела адрознай ад тэмпэратуры навакольнага асяродзьдзя.
Земнаводныя паўсталі ня менш за 300 млн гадоў таму й за часы існаваньня сталі досыць распаўсюджанымі — месцы іхнага пражываньня надзвычай разнастайныя, а дыяпазон прыстасаваньня вельмі шырокі.
Сучасныя земнаводныя групуюцца на тры групы:
Усе земнаводныя зьяўляюцца важнымі кампанэнтамі экасыстэм і індыкатарамі стану асяродзьдзя. Многія зь іх зьяўляюцца аб'ектам промыслу. Рапухі шырока выкарыстоўваюцца ва ўсіх лябараторыях сьвету. Удзячныя дасьледнікі паставілі ім помнікі ў Парыжы й Токіё. Першымі касманаўтамі сярод хрыбетных таксама былі рапухі.
Характарыстыка
Скурныя пакровы
Усе земнаводныя маюць гладкую тонкую скуру, параўнальна лёгка пранікальную для вадкасьцяў і газаў. Будова скуры характэрна для хрыбетных жывёлаў: вылучаецца шматслаёвы эпідэрміс і ўласна скура (корыюм). Скура багатая скурнымі залозамі, якія вылучаюць сьлізь. У некаторых сьлізь можа быць атрутнай або той, якая палягчаць газаабмен. Скура зьяўляецца дадатковым ворганам газаабмену, таму яна забясьпечаная густой сеткай капіляраў.
Рагавыя ўтварэньні вельмі рэдкія, таксама рэдкія й акасьцяненьні скуры: у Ephippiger aurantiacus і рагатай рапухі віду Ceratophrys dorsata маецца косткавая плястынка ў скуры сьпіны, у бязногіх земнаводных — лускавінкі; ў рапухі часам пад старасьць адкладваецца вапна ў скуры[4].
Крыніцы
- ^ Амфібіі, або земнаводныя // Земнаводныя. Паўзуны: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 1996. — ISBN 985-11-0067-6
- ^ Waikato - Evolution of amphibians. sci.waikato.ac.nz
- ^ Прэгістарычныя амфібіі // Prehistoric amphibians. About.com
- ^ Земноводные // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Літаратура
- Земнаводныя. Паўзуны: Энцыклапедычны даведнік. — Мн., БелЭн, 1996. ISBN 985-11-0067-6
- Пікулік М. М. Навошта нам амфібіі? — Мн.: Навука і тэхніка, 1992. ISBN 5-343-00383-4
- Жизнь животных. Т. 4, ч. 2. Земноводные, пресмыкающиеся. — М.: Просвещение, 1969.
Вонкавыя спасылкі
- Дзіўныя факты з жыцця земнаводных. animalika.ru
- Save the Frogs!
Гэта — накід артыкула па біялёгіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |