Дэўтэр: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 08:23, 2 чэрвеня 2005

Дэўтэр (таксама дэйтэрый, сымбаль ²H альбо D; ад грэцкага Δευτερον і лацінскага Deuterium) — стабільны ізатоп вадароду з атамнай масай, роўнай двум (2,01363). У прыродзе сустракаецца ў прапорцыі 0,0147% (прыблізна адзін атам дэўтэра на 7000 атамаў звычайнага вадароду).

Ядро дэўтэра складаецца з аднаго пратону і аднаго нэўтрону, тым часам як звычайны атам вадароду мае толькі адзін пратон. Такім чынам, ён мае ў два разы большую масу за прот (так часам называюць звычайны ізатоп вадароду, каб падкрэсьліць адрозьненьне ад дэўтэра і трыта), і з гэтай прычыны іхныя хімічныя ўласнасьці досыць моцна адрозьніваюцца. Хаця дэўтэр не зьяўляецца асобным хімічным элемэнтам, яго часам абазначаюць літарай D (замест ²H).

У прыродзе дэўтэр сустракаецца як газ D₂ (²H₂).

Дэўтэр быў упершыню выяўлены ў 1931 годзе Гаральдам Клэйтанам Урэем, хімікам з Калюмбійскага ўнівэрсытэту. Урэй атрымаў Нобэлеўскую прэмію ў хіміі за сваю працу ў 1934 годзе.

Дэўтэр, разам з трытам, ёсьць вельмі карысным для рэакцыі ядзернага сынтэзу, з-за вялікага выхаду энэргіі пры рэакцыі D-T:

D+T\rightarrow {}^{4}He+n+17,6MeV

Дэўтэр можа замяшчаць звычайны вадарод у малекулах вады і фармаваць цяжкую ваду (D₂O).

Наяўнасьць дэўтэра ў зорках ёсьць моцным аргумэнтам у падтрымку тэорыі Вялікага выбуху (а ня іншых тэорыяў узьнікненьня Сусьвету). Тэрмаядзерныя рэакцыі ўнутры зорак зьнішчаюць дэўтэр. І фізыкам пакуль невядомая натуральная рэакцыя або працэс, апрача самога Вялікага выбуху, які б у выніку ствараў дэўтэр.

Дэўтэр шырока ўжываецца ў тэхніцы і мэдыцыне. Канада зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам дэўтэра на плянэце, каб забясьпечваць функцыяваньне свайго рэактара CANDU.

Спасылкі

Цяжкая вада

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Дэўтэрый''' (таксама '''дэйтэрый''', сымбаль '''<sup>2</sup>H''' альбо '''D'''; ад [[грэцкая мова|грэцкага]] ''Δευτερον'' і [[лацінская мова|лацінскага]] ''Deuterium'') — стабільны [[ізатоп]] [[вадароду]] з атамнай масай, роўнай двум (2,01363). У прыродзе сустракаецца ў прапорцыі 0,0147% (прыблізна адзін атам дэўтэрыя на 7000 атамаў звычайнага вадароду).
+'''Дэўтэр''' (таксама '''дэйтэрый''', сымбаль '''<sup>2</sup>H''' альбо '''D'''; ад [[грэцкая мова|грэцкага]] ''Δευτερον'' і [[лацінская мова|лацінскага]] ''Deuterium'') — стабільны [[ізатоп]] [[вадароду]] з атамнай масай, роўнай двум (2,01363). У прыродзе сустракаецца ў прапорцыі 0,0147% (прыблізна адзін атам дэўтэра на 7000 атамаў звычайнага вадароду).
-Ядро дэўтэрыя складаецца з аднаго [[пратон|пратону]] і аднаго [[нэўтрон|нэўтрону]], тым часам як звычайны атам вадароду мае толькі адзін пратон. Такім чынам, ён мае ў два разы большую масу за [[протый]] (так часам называюць звычайны ізатоп вадароду, каб падкрэсьліць адрозьненьне ад дэўтэрыя і трытыя), і з гэтай прычыны іхныя хімічныя ўласнасьці досыць моцна адрозьніваюцца. Хаця дэўтэрый не зьяўляецца асобным хімічным элемэнтам яго часам абазначаюць літарай D (замест <sup>2</sup>H).
+Ядро дэўтэра складаецца з аднаго [[пратон|пратону]] і аднаго [[нэўтрон|нэўтрону]], тым часам як звычайны атам вадароду мае толькі адзін пратон. Такім чынам, ён мае ў два разы большую масу за [[прот]] (так часам называюць звычайны ізатоп вадароду, каб падкрэсьліць адрозьненьне ад дэўтэра і [[трыт]]а), і з гэтай прычыны іхныя хімічныя ўласнасьці досыць моцна адрозьніваюцца. Хаця дэўтэр не зьяўляецца асобным хімічным элемэнтам, яго часам абазначаюць літарай D (замест <sup>2</sup>H).
-У прыродзе дэўтэрый сустракаецца як [[газ]] D<sub>2</sub> (<sup>2</sup>H<sub>2</sub>).
+У прыродзе дэўтэр сустракаецца як [[газ]] D<sub>2</sub> (<sup>2</sup>H<sub>2</sub>).
-Дэўтэрый быў упершыню выяўлены ў [[1931]] годзе [[Гаральд Клэйтан Урэй|Гаральдам Клэйтанам Урэем]], хімікам з [[Калюмбійскі ўнівэрсытэт|Калюмбійскага ўнівэрсытэту]]. Урэй атрымаў [[Нобэлеўская прэмія|Нобэлеўскую прэмію]] ў хіміі за сваю працу ў [[1934]] годзе.
+Дэўтэр быў упершыню выяўлены ў [[1931]] годзе [[Гаральд Клэйтан Урэй|Гаральдам Клэйтанам Урэем]], хімікам з [[Калюмбійскі ўнівэрсытэт|Калюмбійскага ўнівэрсытэту]]. Урэй атрымаў [[Нобэлеўская прэмія|Нобэлеўскую прэмію]] ў хіміі за сваю працу ў [[1934]] годзе.
-Дэўтэрый, разам з [[трытый|трытыем]], ёсьць вельмі карысным для рэакцыі [[ядзерны сынтэз|ядзернага сынтэзу]], з-за вялікага выхаду энэргіі пры рэакцыі D-T:
+Дэўтэр, разам з [[трыт]]ам, ёсьць вельмі карысным для рэакцыі [[ядзерны сынтэз|ядзернага сынтэзу]], з-за вялікага выхаду энэргіі пры рэакцыі D-T:
 : <math>D + T \rightarrow {}^4He + n + 17,6MeV</math>
-Дэўтэрый можа замяшчаць звычайны вадарод у малекулах вады і фармаваць [[цяжкая вада|цяжкую ваду]] (D<sub>2</sub>O).
+Дэўтэр можа замяшчаць звычайны вадарод у малекулах вады і фармаваць [[цяжкая вада|цяжкую ваду]] (D<sub>2</sub>O).
-Наяўнасьць дэўтэрыя ў [[зоркі|зорках]] ёсьць моцным аргумэнтам у падтрымку тэорыі [[Вялікі выбух|Вялікага выбуху]] (а не іншых тэорыяў узьнікненьня [[Сусьвет|Сусьвету]]). [[Тэрмаядзерная рэакцыя|Тэрмаядзерныя рэакцыі]] ўнутры зорак зьнішчаюць дэўтэрый. І фізыкам пакуль невядомая натуральная рэакцыя або працэс, апрача самога Вялікага выбуху, які б у выніку ствараў дэўтэрый.
+Наяўнасьць дэўтэра ў [[зоркі|зорках]] ёсьць моцным аргумэнтам у падтрымку тэорыі [[Вялікі выбух|Вялікага выбуху]] (а ня іншых тэорыяў узьнікненьня [[Сусьвет|Сусьвету]]). [[Тэрмаядзерная рэакцыя|Тэрмаядзерныя рэакцыі]] ўнутры зорак зьнішчаюць дэўтэр. І фізыкам пакуль невядомая натуральная рэакцыя або працэс, апрача самога Вялікага выбуху, які б у выніку ствараў дэўтэр.
-Дэўтэрый шырока ўжываецца ў тэхніцы і мэдыцыне. [[Канада]] зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам дэўтэрыя на плянэце, каб забясьпечваць функцыяваньне свайго [[рэактар CANDU|рэактара CANDU]].
+Дэўтэр шырока ўжываецца ў тэхніцы і мэдыцыне. [[Канада]] зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам дэўтэра на плянэце, каб забясьпечваць функцыяваньне свайго [[рэактар CANDU|рэактара CANDU]].
 ==Спасылкі==