Генуя: розьніца паміж вэрсіямі

	Гэнуя
	Genova
	; Новая біржа Гэнуі
	Сьцяг Гэнуі
Гістарычная вобласьць:	Лігурыя
Правніцыя:	Гэнуя
Плошча:	243 км²
Вышыня:	20 м н. у. м.
Насельніцтва (2004); • колькасьць:; • шчыльнасьць:	; 605 084; 2571
Часавы пас:	UTC+1
Тэлефонны код:	010
Паштовы індэкс:	16100
Геаграфічныя каардынаты:	44°25′ пн. ш. 8°56′ у. д. / 44.417° пн. ш. 8.933° у. д.Каардынаты: 44°25′ пн. ш. 8°56′ у. д. / 44.417° пн. ш. 8.933° у. д.
	Гэнуя на мапе Італіі Гэнуя
	Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons
	http://www.comune.genova.it/

Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 16:56, 19 лютага 2012

Гэнуя (па-італьянску: Genova [dʒɛːnova]- партовы горад на поўначы Італіі, сталіца правінцыі Гэнуя і гістарычнай вобласьці Лігурыя. Размешчаны на беразе Гэнуэзскай бухты ў Лігурыйскам моры (частка Міжземнага мора), у 120 км на поўдзень ад Мілана. З поўначы да горада ушчыльную падыходзяць Апэніны. Насельніцтва - каля 600 000 чалавек.

Гісторыя

Антычны перыяд

У перыяд антычнасьці на тэрыторыі цяперашняга горада размяшчалася маленечкая грэцкая калёнія - тут знойдзены рэшткі грэцкіх пахаваньняў. Падчас Пунічных войнаў Лігурыя выступала на баку Рыма. У 209 г. да н. э. рыбацкае паселішча Лігурыя было разбурана войскамі Карфагена.

Ранняе сярэднявечча

Пасля падзеньня Рымскай імпэрыі мясцовасьць была захоплена спачатку остготамі, у VI ст. - Бізантыйцамі, потым лангабардамі. У VIII ст. гэтая тэрыторыя была заваявана франкамі.

Умацаваны порт

Ператварэнне Гэнуі ў адзін з найбуйнейшых партоў Міжземнамор'я пачалося ў Х ст., асабліва пасьля набегу Фацімідаў ў 934 г., пасьля якога гараджане пад кіраўніцтвам біскупа і мясцовага фэўдальнага валадара (віконта) пабудавалі новыя гарадскія ўмацаваньні і пачалі ўмацоўваць сувязі зь іншымі хрысьціянскімі цэнтрамі. З тых часоў гэнуэзскія караблі сталі рэгулярна заходзіць у парты Гішпаніі і Палестыны.

Горад-дзяржава і росквіт рэспублікі

Да пачатку ХІІ ст. Гэнуя становіцца незалежным горадам-дзяржавай. Фармальна прызнаючы ўладу імпэратара Сьвяшчэннай Рымскай імпэрыі і біскупа, Гэнуя фактычна кіравалася саветам выбарных консулаў. Асаблівасьць гэнуэзскай талассакратыі складалася ў тым, што найбольш ўплывовыя сем'і - Фіескі, Спінола, Дарыяна, Грымальды - прадстаўлялі гандлёвыя інтарэсы розных гільдый і тым самым ўраўнаважвалі адзін аднаго. Горадам кіравалі як гандлёвай кампаніяй, аднак пастаянныя палітычныя разлады доўгі час ніколькі не перашкаджалі яго развіцьцю. У часы крыжовых паходаў па сваім багацьці і ўплыву Гэнуя пераўзыходзіла многія каралеўства Эўропы. Нараўне з Пізай, Вэнэцыяй, Гаэтой і Амальфі гэта была марская рэспубліка з 100 000 жыхароў (сярод якіх шмат выхадцаў з іншых зямель), развітым гандлем, суднабудаўнічай прамысловасьцю і нават банкаўскай сістэмай.

Эканамічны дабрабыт Гэнуі залежаў ад разгалінаванай сеткі калоній. Часам гэта былі асобныя будынкі (гандлёвыя факторыі), месцамі - гарадскія прадмесьця (напр., Галатаў пад Канстантынопалем), а часам гэнуэзцы завалодвалі цэлымі выспамі і ўзбярэжжамі (напр ., Корсыкай і паўночнай часткай Сардыніі). Пранікненьне гэнуэзцаў ва ўсходнія моры ажыццяўлялася як пры дапамозе дыпляматычных дамоўленасцей, так і шляхам прамога ваеннага ўварваньня. Дзякуючы саюзу з бізантыйскім імпэратарам (1261) і манголамі, у гэнуэзцаў атрымалася ўладкавацца ў Кафе, Тамані, Тані і іншых ключавых пунктаў Паўночнага Прычарнамор'я. Перамогі над пізанскім флётам пры Мелёрыі (1284) і над вэнэцыянцамі пры Курцоле (1298) адзначылі пачатак кароткага часу гэнуэзскага панаваньня ва ўсім Міжземнамор'і.

Паступовы заняпад рэспублікі

Прыкметы палітычнага і эканамічнага крызісу выявіліся ў Гэнуі ў сярэдзіне XIV ст. Спробы пакласьці канец унутраным спрэчкам выліліся ў 1339 г. у ўвядзеньне інстытута выбарных дожаў на вэнэцыянскі манер. У 1394-1409 гг. Гэнуя апынулася ў палітычнай залежнасьці ад французаў, у 1421-35 гг. - Ад міланцаў. Да сярэдзіны XVст. рэспубліка канчаткова страціла статус вялікай дзяржавы: Корсіка бунтавала, Сардыніяй завалодалі арагонцы, калёніі ў Левантэ паддаліся набегам турак і мамелюкаў. Гішпанцы, французы і міланцы то і справа ўрываліся нават у рэспубліканскую мэтраполію - Лігурыю.

У 1528 г. адмірал Андрэа Дарыяна пераканаў гараджан прыняць новы парадак кіраваньня, па якім дожы абіраліся на два гады, але вырашальнае слова захоўвалася за купецкай алігархіяй. У 1470 г. быў заснаваны Гэнуэзскі унівэрсытэт, а 20 гадоў праз самы знакаміты выхадзец Гэнуі Хрыстафор Калюмб адкрыў Амэрыку. (Нягледзячы на тое, што пераканаўчых доказаў яго гэнуэзскага паходжаньня не існуе, турыстам нават паказваюць хатку, дзе нібыта нарадзіўся вялікі мараплавец). Дарыяна зрабіў стаўку на саюз з Гішпаніяй, які дазволіў гэнуэзцам «здымаць вяршкі" з гішпанскай калёнізацыі Амэрыкі, пускаючы ў гандлёвы абарот здабытае там золата. Дзякуючы гэтай стратэгіі ў канцы XVI і пачатку XVII стст. Гэнуя заставалася адной з найбольш паспяховых зямель у Італіі і вяла вялікае будаўніцтва.

Да XVIII ст. залежная ад амэрыканскага золата эканоміка Гэнуі, як і Гішпаніі, прыйшла ў поўны заняпад, а ў 1768 г. рэспубліка была вымушана саступіць французам сваё апошняе «заморскае валоданьне» - Корсыку.

Французскі пратэктарат

У 1797 г. Напалеон ператварыў слабую Гэнуэзскую рэспубліку ў французскі пратэктарат пад назвай Лігурыйская рэспубліка, а праз восем гадоў і ўвогуле далучыў яе да Францыі.

П'емонт і Сардынскае каралеўства

Па ўмовах Венскага кангрэса горад адышоў да П'емонту, пасьля чаго пачалося яго хуткае развіцьцё ў якасьці галоўнага порта Сардынскага каралеўства, а потым і ўсёй Італіі.

У складзе аб'яднанай Італіі

Да пачатку XX стагодьдзя Гэнуя ўжо змагла аспрэчыць у Марсэля званьне самага ажыўленага порта ва ўсім Міжземнамор'і.

У 2001 г. у Гэнуі прайшоў саміт «Вялікай васьмёркі», які суправаджаўся найбуйнейшымі пратэстамі антыглабалістаў (адзін чалавек загінуў).

Клімат

У горадзе субтрапічны клімат з прахалоднай зімой і гарачым летам.

Выбітнасьці

Цэнтрам жыцьця Гэнуэзскай рэспублікі была плошча Банкі, упрыгожваньнем якой зьяўляецца лоджыя-Дэі-Мерканці - месца, дзе была адкрыта першая ў Італіі таварная біржа. Цэнтральнай плошчай сучаснага горада зьяўляецца плошча Ферары. Вуліца Сан-Ларэнца выводзіць да сабора сьв. Лаўрэнція, асвячонаму ў 1118 г. Папам Гэласіем II; асноўныя пераробкі яго аблічча ставяцца да пачатку XIV і да сярэдзіны XVI стст. Саборная капэла Сан-Джавані (1450-65) задумвалася як ёмішча хрысьціянскіх рэліквій Гэнуі, пераважна звязаных з імем Іаана Хрысціцеля. Найбольш каларытным напамінам аб сярэднявечным магутнасьці Генуі з'яўляюцца высокія вароты Порта-Сапрана - ацалелы фрагмэнт гарадской сьцяны XII ст.

Палац Дожаў будаваўся за некалькі заходаў і адлюстроўвае густы розных эпох; агульная плошча збудаваньняў, якія адносяцца да яго перавышае 35 тыс. кв. м. У горадзе захаваліся Палацо-Дэі-Рол - палацы, якія некалі належалі вядучым родам рэспублікі; ў 2006 г. яны быў аб'яўлены помнікамі Сусьветнай спадчыны і знаходзяцца пад абаронай ЮНЭСКА. Палац сардынскіх каралёў адносіцца да больш позьняй эпохі, ён вытрыманы ў стылі барока. Галоўны гарадскі тэатр Карла Феліча (1828) цалкам выгарэў падчас Другой сусьветнай вайны, але пасьля быў адноўлены. Цікавая этнаграфічная калекцыя прадстаўлена ў музеі культур сьвету.

Транспарт

Гэнуэзскі порт
Міжнародны аэрапорт імя Хрыстафора Калюмба знаходзіцца ў заходняй частцы горада, прыкладна ў 10 км ад цэнтра.
Ад Гэнуі разыходзяцца 5 асноўных чыгуначных шляхоў - Гэнуя - Вэнтымілья, Спецыі - Піза - Рым, Авадыя, Мілан і Турын.
Вялікая частка аўтатрас была пабудавана ў 30-я гады ХХ ст., аднак яны шмат разоў перабудоўваліся і абнаўляліся.
Гэнуэзскі мэтрапалітэн

Гарады-пабрацімы

Генуя — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Спасылкі

[1]
[2]