Падскарбі дворны літоўскі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 00:30, 24 студзеня 2012

Падскарбі дворны літоўскі (па-лацінску: Subthesaurarius Magni Ducis Lihuaniae, vicethesaurarius curiae nostrae, thesaurarius curie nostrae; па Люблінскай уніі — падскарбі надворны літоўскі) — адзін з цэнтральных ураднікаў у Вялікім Княстве Літоўскім. Сьпярша быў намесьнікам падскарбія земскага і відаць, адказваў за забесьпячэньне асабістых матэрыяльных патрэбаў вялікага князя.

З вылучэньнем сталовых маёнткаў, або эканоміяў (1588), быў іхным фінансавым і эканамічным кіраўніком^[1].

Падскарбіямі дворнымі (надворнымі) літоўскімі былі:

Іван (Івашка) Багданавіч Храптовіч-Літавор (дворны; 10.1486 — 1493)
Федзька Багданавіч Храптовіч (дворны; 9.1494 — 1501)
Марцін Багданавіч Храптовіч (дворны; 1501 — 1.1504 — ?)
Іван Андрэевіч (Солтан; дворны; ? — 7.1507 — 24.8.1554)
Станіслаў Захар'евіч Улошак (дворны; ? — 1557 — 1563 — ?)
Лаўрын Матвеевіч Война (дворны; 19.1.1569 — 30.7.1576)
Фёдар Тышкевіч-Скумін (дворны; 6.7.1576 — 1.6.1586)
Дзьмітры Халецкі (дворны; 3.2.1588 — 4.4.1590)
Пётар Весялоўскі (дворны; 28.3.1590 — 1599)
Геранім (Яраш) Валовіч (25.3.1600 — 28.2.1605)
Мацей Лаўрынавіч Война (1605 — 3.6.1606)
Астафей Ян Тышкевіч (23.6.1607 — 9.11.1611)

урад вакантны 1611 — 1615

Крыштап Нарушэвіч (15.4.1615 — 4.4.1618)
Павал Валовіч (4.2.1619 — 1630)
Стэфан Пац (26.4.1630 — 24.12.1630)
Ян Ракоўскі (1631 — 1635)
Пётар Пац (1635 — 3.10.1640)
Антоні Ян Тышкевіч (10.1640 — 11.3.1645)
Багуслаў Юры Слушка (14.3.1645 — 1657)
Тэадор Дэнгаф (15.2.1658 — 1661)
Ян Нарушэвіч (1661 — 1663)
Казімер Ян Сапега (1664 — 1670)
Бэнэдыкт Павал Сапега (1670 — 1776)

князь Дамінік Мікалай Радзівіл (1676; урад не прыняў)
Лявон Базыль Сапега (1676 — 1686)
Казімер Уладзіслаў Сапега (12.1686 — 1689)
Казімер Радзімінскі-Францкевіч (20.11.1689 — 1693)
Жыгімонт Віктар Дэнгаф (1693 — 10.1694)
князь Мікалай Францішак Агінскі (1695; пазбаўлены ўраду; вернуты зноў 3.1.1699 — 21.4.1711)
князь Павал Караль Сангушка (1711 — 10.4.1713)
Юзэф Францішак Сапега (10.4.1713 — 14.4.1744)
Ігнаці Сапега (18.9.1744 — 30.9.1750)
Аляксандар Міхал Сапега (30.9.1750 — 16.7.1754)
князь Юзэф Адрыян Масальскі (7.1754 — 6.6.1765)
Антоні Тызэнгаўз (15.6.1765 — 31.3.1785)
Антоні Дзяконскі (31.3.1785 — 1791)
Тамаш Ваўжэцкі (25.2.1791; урад не прыняў з-за Таргавіцкай канфэдэрацыі)

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ Аляксандр Груша. Падскарбі // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 387.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
Boniecki А. Poczet rodów w Wielkim Księstwie Litewskim w XV i XVI wieku. Warszawa: 1883.
Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. Kraków, 1885.
Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej, Poznań, T.1-31, 1879—1908.

[1] Аляксандр Груша. Падскарбі // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 387.

[1]

@@ Радок 5: / Радок 5: @@
 З вылучэньнем сталовых маёнткаў, або [[эканомія]]ў ([[1588]]), быў іхным фінансавым і эканамічным кіраўніком<ref>[[Аляксандар Груша|Аляксандр Груша]]. Падскарбі // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 387.</ref>.
-Падскарбіямі дворнымі літоўскімі былі:
+Падскарбіямі дворнымі (надворнымі) літоўскімі былі:
 [[Файл:Lavon Bazyl Sapieha. Лявон Базыль Сапега.jpg|145пкс|міні|[[Лявон Базыль Сапега]]]]
-* [[Іван Храптовіч]]
+* [[Іван Храптовіч|Іван (Івашка) Багданавіч Храптовіч-Літавор]] (дворны; 10.[[1486]] — [[1493]])
-* [[Тэадор Храптовіч]]
+* [[Тэадор Храптовіч|Федзька Багданавіч Храптовіч]] (дворны; 9.[[1494]] — [[1501]])
-* [[Марцін Храптовіч]]
+* [[Марцін Храптовіч|Марцін Багданавіч Храптовіч]] (дворны; [[1501]] — 1.[[1504]] — ?)
-* [[Іван Андрэевіч]]
+* [[Іван Андрэевіч]] (Солтан; дворны; ? — 7.[[1507]] — 24.8.[[1554]])
-* [[Станіслаў Улошак]]
+* [[Станіслаў Захар'евіч Улошак]] (дворны; ? — [[1557]] — [[1563]] — ?)
-* [[Лаўрын Война]]
+* [[Лаўрын Война|Лаўрын Матвеевіч Война]] (дворны; 19.1.[[1569]] — 30.7.[[1576]])
-* [[Тэадор Тышкевіч]] ([[1576]]—[[1586]])
+* [[Тэадор Тышкевіч|Фёдар Тышкевіч-Скумін]] (дворны; 6.7.[[1576]] — 1.6.[[1586]])
-* [[Дзьмітры Халецкі]] ([[1588]]—[[1590]])
+* [[Дзьмітры Халецкі]] (дворны; 3.2.[[1588]] — 4.4.[[1590]])
-* [[Пётар Весялоўскі]]
+* [[Пётар Весялоўскі]] (дворны; 28.3.[[1590]] — [[1599]])
-* [[Геранім Валовіч]] ([[1600]]—[[1605]])
+* [[Геранім Валовіч|Геранім (Яраш) Валовіч]] (25.3.[[1600]] — 28.2.[[1605]])
-* [[Мацей Война]]
+* [[Мацей Война|Мацей Лаўрынавіч Война]] ([[1605]] — 3.6.[[1606]])
-* [[Яўстах Тышкевіч]]
+* [[Астафей Ян Тышкевіч]] (23.6.[[1607]] — 9.11.[[1611]])
+урад вакантны [[1611]] — [[1615]]
 [[Файл:Pavlo karl sangushko.jpg|145пкс|міні|[[Павал Караль Сангушка]]]]
-* [[Крыштап Нарушэвіч]] ([[1615]]—[[1618]])
+* [[Крыштап Нарушэвіч]] (15.4.[[1615]] — 4.4.[[1618]])
-* [[Павал Валовіч]]
+* [[Павал Валовіч]] (4.2.[[1619]] — [[1630]])
-* [[Стэфан Пац]] ([[1630]])
+* [[Стэфан Пац]] (26.4.[[1630]] — 24.12.[[1630]])
-* [[Ян Ракоўскі]]
+* [[Ян Ракоўскі]] ([[1631]] — [[1635]])
-* [[Пётар Пац]] ([[1635]]—[[1640]])
+* [[Пётар Пац]] ([[1635]] — 3.10.[[1640]])
-* [[Антоні Ян Тызэнгаўз]] ([[1640]]—[[1645]])
+* [[Антоні Ян Тышкевіч]] (10.[[1640]] — 11.3.[[1645]])
-* [[Багуслаў Слушка]]
+* [[Багуслаў Юры Слушка]] (14.3.[[1645]] — [[1657]])
-* [[Тэадор Дэнгаф]] ([[1658]]—[[1661]])
+* [[Тэадор Дэнгаф]] (15.2.[[1658]] — [[1661]])
-* [[Казімер Ян Сапега]] ([[1663]]—[[1670]])
+* [[Ян Нарушэвіч]] ([[1661]] — [[1663]])
-* [[Бэнэдыкт Павал Сапега]] ([[1670]]—[[1776]])
+* [[Казімер Ян Сапега]] ([[1664]] — [[1670]])
+* [[Бэнэдыкт Павал Сапега]] ([[1670]] — [[1776]])
 [[Файл:Antoni Tyzenhaus. Антоні Тызэнгаўз.jpeg|145пкс|міні|[[Антоні Тызэнгаўз]]]]
+* князь [[Дамінік Мікалай Радзівіл]] ([[1676]]; урад не прыняў)
-* [[Лявон Базыль Сапега]] ([[1681]]—[[1686]])
-* [[Казімер Уладзіслаў Сапега]]
+* [[Лявон Базыль Сапега]] ([[1676]] — [[1686]])
-* [[Казімер Радзімінскі]] ([[1689]]—[[1693]])
+* [[Казімер Уладзіслаў Сапега]] (12.[[1686]] — [[1689]])
-* [[Жыгімонт Віктар Дэнгаф]] ([[1693]]—[[1694]])
+* [[Казімер Радзімінскі-Францкевіч]] (20.11.[[1689]] — [[1693]])
+* [[Жыгімонт Віктар Дэнгаф]] ([[1693]] — 10.[[1694]])
-* [[Мікалай Францішак Агінскі]]
+* князь [[Мікалай Францішак Агінскі]] ([[1695]]; пазбаўлены ўраду; вернуты зноў 3.1.[[1699]] — 21.4.[[1711]])
-* [[Павал Караль Сангушка]] ([[1711]]—[[1713]])
-* [[Юзэф Францішак Сапега]] ([[1713]]—[[1744]])
+* князь [[Павал Караль Сангушка]] ([[1711]] — 10.4.[[1713]])
-* [[Ігнаці Сапега]] ([[1752]]—[[1753]])
+* [[Юзэф Францішак Сапега]] (10.4.[[1713]] — 14.4.[[1744]])
-* [[Аляксандар Юзэф Сапега]]
+* [[Ігнаці Сапега]] (18.9.[[1744]] — 30.9.[[1750]])
-* [[Юзэф Адрыян Масальскі]] ([[1754]]—[[1765]])
+* [[Аляксандар Міхал Сапега]] (30.9.[[1750]] — 16.7.[[1754]])
-* [[Антоні Тызэнгаўз]] ([[1765]]—[[1780]])
+* князь [[Юзэф Адрыян Масальскі]] (7.[[1754]] — 6.6.[[1765]])
+* [[Антоні Тызэнгаўз]] (15.6.[[1765]] — 31.3.[[1785]])
-* [[Аляксандар Міхал Сапега]]
-* [[Антоні Дзяконскі]] (з [[1785]])
+* [[Антоні Дзяконскі]] (31.3.[[1785]] — [[1791]])
+* [[Тамаш Ваўжэцкі]] (25.2.[[1791]]; урад не прыняў з-за [[Таргавіцкая канфэдэрацыя|Таргавіцкай канфэдэрацыі]])
 == Глядзіце таксама ==
@@ Радок 61: / Радок 63: @@
 * {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
 * {{Літаратура/ЭГБ|5}}
+* Boniecki А. Poczet rodów w Wielkim Księstwie Litewskim w XV i XVI wieku. Warszawa: 1883.
+* Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. Kraków, 1885.
+* Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej, Poznań, T.1-31, 1879—1908.
 {{Падскарбіі дворныя літоўскія}}

п а р Сэнатары Вялікага Княства Літоўскага
Асноўныя	Біскупы Ваяводы Кашталяны
Міністры	Маршалак вялікі Канцлер Падканцлер Падскарбі вялікі Маршалак надворны Гетман вялікі¹ Гетман польны¹ Падскарбі надворны²
¹ У 1768 залічаныя да міністраў і ўвайшлі ў склад Сэнату ² У 1775 залічаныя да міністраў і ўвайшлі ў склад Сэнату