Мова: розьніца паміж вэрсіямі

Правіць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Dymitr (гутаркі | унёсак)
61 359 правак
дапаўненьне крыніца — http://ru.wikipedia.org/wiki/Язык?oldid=34704675
д стыль, артаграфія
Радок 6: Радок 6:
з сярэдняй хуткасьцю адна мова ў два тыдні<ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0, 2144,1912041,00.html Амаль палове моваў сьвету пагражае зьнікненьне]</ref>. На 40 найбольш распаўсюджаных мовах размаўляе прыкладна 2/3 насельніцтва [[Зямля|Зямлі]]. Больш за ўсё людзей размаўляюць на [[кітайская мова|кітайскай]], [[гіндзі]], [[ангельская мова|ангельскай]], [[гішпанская мова|гішпанскай]], [[арабская мова|арабскай]], [[расейская мова|расейскай]] і [[партугальская мова|партугальскай]]. Значна распаўсюджана й [[француская мова]], аднак колькасьць тых, хто лічыць яе [[родная мова|роднай]], параўнальна невялікая.
з сярэдняй хуткасьцю адна мова ў два тыдні<ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0, 2144,1912041,00.html Амаль палове моваў сьвету пагражае зьнікненьне]</ref>. На 40 найбольш распаўсюджаных мовах размаўляе прыкладна 2/3 насельніцтва [[Зямля|Зямлі]]. Больш за ўсё людзей размаўляюць на [[кітайская мова|кітайскай]], [[гіндзі]], [[ангельская мова|ангельскай]], [[гішпанская мова|гішпанскай]], [[арабская мова|арабскай]], [[расейская мова|расейскай]] і [[партугальская мова|партугальскай]]. Значна распаўсюджана й [[француская мова]], аднак колькасьць тых, хто лічыць яе [[родная мова|роднай]], параўнальна невялікая.


Для таго каб мова захоўваўся, патрабуецца каля 100 тысячаў ейных носьбітаў. У цяперашні час налічваецца крыху больш за 400 моваў, якія лічацца зьнікаючымі<ref>[http://teach-learn.narod.ru/languages.htm Мовы сьвету]</ref>. Мовы выміраюць разам з апошнім носьбітам, і таму небясьпека пагражае, перш за ўсё, народам, якія не выкарыстоўваюць [[пісьменнасьць]]<ref>[http://www.bigbook.ru/litnews/detail.php?ID=3315 «Калі памірае мова»]</ref>. У той жа час варта адзначыць, што адрозьненьні ў разьвіцьці, а таксама ўплыў суседзяў прыводзяць да зьмены [[арэал]]у выкарыстаньня мовы й ейнай зьмене. Так, напрыклад, Кірылу й Мяфодзію, калі яны стваралі [[кірыліца|славянскую азбуку]], пры іхных падарожжах не патрэбны быў перакладчык, бо ў [[9 стагодзьдзе|IX стагодзьдзі]] ад [[Балтыйскае мора|Балтыкі]] да [[Міжземнамор’е|Міжземнамор’я]] й ад [[Вэлтава|Вэлтавы]] да [[Дняпро|Дняпр]]а ўсе [[славяне]] размаўлялі на адзінай [[праславянская мова|праславянскай мове]]<ref>Балязін В. Н. «Неафіцыйная гісторыя Расеі» 2007 ISBN 978-5-373-01229</ref>.
Для таго каб мова захоўвалася, патрабуецца каля 100 тысячаў ейных носьбітаў. У цяперашні час налічваецца крыху больш за 400 моваў, якія лічацца зьнікаючымі<ref>[http://teach-learn.narod.ru/languages.htm Мовы сьвету]</ref>. Мовы выміраюць разам з апошнім носьбітам, і таму небясьпека пагражае, перш за ўсё, народам, якія не выкарыстоўваюць [[пісьменнасьць]]<ref>[http://www.bigbook.ru/litnews/detail.php?ID=3315 «Калі памірае мова»]</ref>. У той жа час варта адзначыць, што адрозьненьні ў разьвіцьці, а таксама ўплыў суседзяў прыводзяць да зьмены [[арэал]]у выкарыстаньня мовы й ейнай зьмене. Так, напрыклад, Кірылу й Мяфодзію, калі яны стваралі [[кірыліца|славянскую азбуку]], пры іхных падарожжах не патрэбны быў перакладчык, бо ў [[9 стагодзьдзе|IX стагодзьдзі]] ад [[Балтыйскае мора|Балтыкі]] да [[Міжземнамор’е|Міжземнамор’я]] й ад [[Вэлтава|Вэлтавы]] да [[Дняпро|Дняпр]]а ўсе [[славяне]] размаўлялі на адзінай [[праславянская мова|праславянскай мове]]<ref>Балязін В. Н. «Неафіцыйная гісторыя Расеі» 2007 ISBN 978-5-373-01229</ref>.


Адзін з чыньнікаў гібелі моваў ёсьць нераўнамернае разьмеркаваньне іх па ліку носьбітаў. Так, 80% насельніцтва плянэты ведае толькі 80 мовамі. Пры гэтым 3,5 тыс. моў прыходзяцца на 0,2% жыхароў Зямлі. Асноўны чыньнік працэсу зьнікненьня моваў лічыцца [[глябалізацыя]] й [[міграцыя]]. Людзі зьязджаюць зь вёсак у гарады й губляюць мову свайго народу <ref>[http://www.akzia.ru/news/26-09-2007/655.html Сьвет губляе мовы]</ref>. Каля паловы зараз існых моваў выйдуць з ужытку ўжо да сярэдзіны [[21 стагодзьдзе|XXI стагодзьдзя]]. Шматлікія мовы зьнікаюць з-за таго, што іхныя носьбіты ўступаюць у кантакт з больш моцным моўным асяродзьдзем, таму пад пагрозай зьнікненьня ў першую чаргу знаходзяцца мовы малых народнасьцяў і мовы народаў, якія ня маюць дзяржаўнасьці. Калі мову вывучаюць менш за 70% дзяцей на тэрыторыі ейнага выкарыстаньня, яна лічыцца зьнікаючай. Па дадзеных «Атляса сусьветных моваў, якія знаходзяцца пад пагрозай зьнікненьня» [[ЮНЭСКА]], у цяперашні час у [[Эўропа|Эўропе]] зьнікненьне пагражае прыкладна 50 мовам.
Адзін з чыньнікаў гібелі моваў ёсьць нераўнамернае разьмеркаваньне іх па ліку носьбітаў. Так, 80% насельніцтва плянэты ведае толькі 80 мовамі. Пры гэтым 3,5 тыс. моў прыходзяцца на 0,2% жыхароў Зямлі. Асноўны чыньнік працэсу зьнікненьня моваў лічыцца [[глябалізацыя]] й [[міграцыя]]. Людзі зьязджаюць зь вёсак у гарады й губляюць мову свайго народу <ref>[http://www.akzia.ru/news/26-09-2007/655.html Сьвет губляе мовы]</ref>. Каля паловы зараз існых моваў выйдуць з ужытку ўжо да сярэдзіны [[21 стагодзьдзе|XXI стагодзьдзя]]. Шматлікія мовы зьнікаюць з-за таго, што іхныя носьбіты ўступаюць у кантакт з больш моцным моўным асяродзьдзем, таму пад пагрозай зьнікненьня ў першую чаргу знаходзяцца мовы малых народнасьцяў і мовы народаў, якія ня маюць дзяржаўнасьці. Калі мову вывучаюць менш за 70% дзяцей на тэрыторыі ейнага выкарыстаньня, яна лічыцца зьнікаючай. Па дадзеных «Атляса сусьветных моваў, якія знаходзяцца пад пагрозай зьнікненьня» [[ЮНЭСКА]], у цяперашні час у [[Эўропа|Эўропе]] зьнікненьне пагражае прыкладна 50 мовам.
Радок 17: Радок 17:


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Language|выгляд=міні}}
{{Commonscat|Language}}
{{накід:Мова}}
{{накід:Мова}}


Вэрсія ад 20:29, 6 чэрвеня 2011

Мова — мноства тэкстаў, для якіх існуе альфабэт, сынтаксіс і сэмантыка. Мовы падзяляюць на фармальныя й натуральныя. Уплыў структуры мовы на чалавечае мысьленьне й паводзіны вывучаецца псыхалінгвістыкай.

Моўная дынаміка ў сьвеце

Асноўны артыкул: Мовы сьвету

На Зямлі налічваецца каля 5—6 тысяч моваў. З разьвіцьцём камунікацыяў колькасьць жывых моваў скарачаецца з сярэдняй хуткасьцю адна мова ў два тыдні[1]. На 40 найбольш распаўсюджаных мовах размаўляе прыкладна 2/3 насельніцтва Зямлі. Больш за ўсё людзей размаўляюць на кітайскай, гіндзі, ангельскай, гішпанскай, арабскай, расейскай і партугальскай. Значна распаўсюджана й француская мова, аднак колькасьць тых, хто лічыць яе роднай, параўнальна невялікая.

Для таго каб мова захоўвалася, патрабуецца каля 100 тысячаў ейных носьбітаў. У цяперашні час налічваецца крыху больш за 400 моваў, якія лічацца зьнікаючымі[2]. Мовы выміраюць разам з апошнім носьбітам, і таму небясьпека пагражае, перш за ўсё, народам, якія не выкарыстоўваюць пісьменнасьць[3]. У той жа час варта адзначыць, што адрозьненьні ў разьвіцьці, а таксама ўплыў суседзяў прыводзяць да зьмены арэалу выкарыстаньня мовы й ейнай зьмене. Так, напрыклад, Кірылу й Мяфодзію, калі яны стваралі славянскую азбуку, пры іхных падарожжах не патрэбны быў перакладчык, бо ў IX стагодзьдзі ад Балтыкі да Міжземнамор’я й ад Вэлтавы да Дняпра ўсе славяне размаўлялі на адзінай праславянскай мове[4].

Адзін з чыньнікаў гібелі моваў ёсьць нераўнамернае разьмеркаваньне іх па ліку носьбітаў. Так, 80% насельніцтва плянэты ведае толькі 80 мовамі. Пры гэтым 3,5 тыс. моў прыходзяцца на 0,2% жыхароў Зямлі. Асноўны чыньнік працэсу зьнікненьня моваў лічыцца глябалізацыя й міграцыя. Людзі зьязджаюць зь вёсак у гарады й губляюць мову свайго народу [5]. Каля паловы зараз існых моваў выйдуць з ужытку ўжо да сярэдзіны XXI стагодзьдзя. Шматлікія мовы зьнікаюць з-за таго, што іхныя носьбіты ўступаюць у кантакт з больш моцным моўным асяродзьдзем, таму пад пагрозай зьнікненьня ў першую чаргу знаходзяцца мовы малых народнасьцяў і мовы народаў, якія ня маюць дзяржаўнасьці. Калі мову вывучаюць менш за 70% дзяцей на тэрыторыі ейнага выкарыстаньня, яна лічыцца зьнікаючай. Па дадзеных «Атляса сусьветных моваў, якія знаходзяцца пад пагрозай зьнікненьня» ЮНЭСКА, у цяперашні час у Эўропе зьнікненьне пагражае прыкладна 50 мовам.

Глядзіце таксама

Крыніцы

  1. ^ 2144,1912041,00.html Амаль палове моваў сьвету пагражае зьнікненьне
  2. ^ Мовы сьвету
  3. ^ «Калі памірае мова»
  4. ^ Балязін В. Н. «Неафіцыйная гісторыя Расеі» 2007 ISBN 978-5-373-01229
  5. ^ Сьвет губляе мовы

Вонкавыя спасылкі

Мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Зямны шар моваў Гэта — накід артыкула пра адну з моваў сьвету. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Мова&oldid=1019310»