Ян Стафан Гедройц

Ян Стафан Гедройц
	Ян Стафан Гедройц; лац. Jan Stafan Giedrojc
	Ян Стэфан Гедройц
Род дзейнасьці	біскуп беларускі, вэрынопаліскі, інфлянцкі, жамойцкі
Дата нараджэньня	2 лютага 1730
Месца нараджэньня	Гедройцы, ВКЛ
Дата сьмерці	13 траўня 1802
Месца сьмерці	Альседжэй[d], Цельшаўскі павет[d], Віленская губэрня, Расейская імпэрыя;
Занятак	каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп
Сябра ў	Таргавіцкая канфэдэрацыя
Бацька	Бенедыкт Гедройц[d]
Узнагароды
	Ян Стафан Гедройц у Вікісховішчы

Ян Стафан Гедройц (польск. Jan Stefan Giedroyć; 2 лютага 1730, Гедройцы Віленскага ваяводзтва, цяпер Маляцкі раён Уцянскага павету Летувы — 13 траўня 1802) — рымска-каталіцкі й дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Біскуп інфлянцкі (з 1764) і жамойцкі (з 1778)^[1].

Кавалер Ордэна Белага Арла (1766).

Біяграфія

З княскага роду Гедройцаў, сын Бэнэдыкта. Высьвечаны на сьвятара 1 кастрычніка 1752 году. Ад 1755 году быў сябрам віленскае капітулы. Як пратэжэ віленскага біскупа Ігнація Масальскага, зрабіў у часе гаспадараньня Станіслава Аўгуста бліскучую палітычную й касьцёльную кар’еру. 22 жніўня 1763 году прызначаны тытулярным біскупам Вэрынопаліскім і дапаможным біскупам Віленскае дыяцэзіі — біскупам Беларускім. 22 красавіка 1765 году прызначаны Інфлянцкім біскупам.

На паседжаньні Сэнату востра асудзіў Барскую канфэдэрацыю. Данёс расейскім войскам, што знаходзіліся паблізу Вільні, пра намер віленскае шляхты далучыцца да паўстаньня. Але ж у 1773 годзе ў час Сойму, які зацьвердзіў першы падзел Рэчы Паспалітай, зьбіраўся публічна выступіць у абарону цэласьці Рэспублікі. Згадзіўся прыняць мучаніцкую сьмерць, але кароль зь цяжкасьцямі здолеў пераўпэўніць яго. Аднак неўзабаве стаўся гарачым прыхільнікам Расеі.

Дзякуючы апецы расейцаў і караля 30 сакавіка 1778 году быў прызначаны жамойцкім біскупам. Вінаваціўся ў прагным зьбіраньні бэнэфіцыяў і прасоўваньні сваіх сваякоў Гедройцаў на касьцельныя пасады. Дарадца Пастаяннае Рады ў 1778 і 1780 гадох, у 1784 годзе засядаў у ейным Скарбовым Дэпартамэнце.

Быў супраціўнікам Канстытуцыі 3 траўня 1791 году і гарачым прыхільнікам Таргавіцкае канфэдэрацыі. Фігураваў у сьпісе асобаў, на якіх маглі разьлічваць расейцы, пры скасаваньні канстытуцыі. Па здушэньні Касьцюшкаўскага паўстаньня загадаў арыштаваць ксяндза, які абразіў Кацярыну ІІ, за што атрымаў падзяку ад расейскага пасла Мікалая Рапніна.

Літва і Жамойць

У лісьце ад 29 кастрычніка 1794 году да расейскага дыплямата і вайсковага водцы Мікалая Рэпніна(ru) засьведчыў асобнасьць Жамойці ад Літвы: «Я некалькі разоў пісаў у Літву»^[2]^[3].

Галерэя

Іканаграфія Яна Стафана Гедройца
Невядомы мастак, XVIII ст.
Ф. Смуглевіч, XVIII ст.
Невядомы мастак, XIX ст.

Папярэднік Людавіку Альварэш дэ Фіґейрэду	Вэрынопаліскія біскупы 1763—1765	Наступнік Ігнацы Блажэй Францішак Красіцкі
Папярэднік Тамаш Ігнацы Зянковіч	Беларускія біскупы 1763—1765	Наступнік Фэлікс Тавянскі
Папярэднік Антоні Казімеж Астроўскі	Інфлянцкія біскупы 1765—1778	Наступнік Антоні Мацей Серакоўскі
Папярэднік Ян Дамінік Лапацінскі	Жамойцкія біскупы 1778—1802	Наступнік Юзаф Арнульф Гедройц

Крыніцы

^ Пазднякоў В. Гедройцы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 521.
^ Сборник Императорскаго русского исторического общества. Т. 16, 1875. С. 46.
^ Чаропка В. Гісторыя нашага імя: Гіст. даслед. — Менск, 1995. С. 68.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4

Вонкавыя спасылкі

Bishop Jan Stefan Giedroyc †

[1] Пазднякоў В. Гедройцы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 521.

[2] Сборник Императорскаго русского исторического общества. Т. 16, 1875. С. 46.

[3] Чаропка В. Гісторыя нашага імя: Гіст. даслед. — Менск, 1995. С. 68.

[1]

[2]

[3]