Яанэ Шаўтэлі
| Яанэ Шаўтэлі | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 1150 |
| Памёр | 1215 |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | паэт |
Яанэ Шаўтэлі (па-грузінску: იოანე შავთელი) — грузінскі паэт канца XII і пачатку XIII стагодзьдзяў, вядомы панэгірычнымі паэмамі, а таксама Абдулмэсіані (აბდულმესიანი), т. б. "Раб Мэсіі" (ад арабскага عبد المسيح, Абдул Мэсіх).
Згадка пра Шаўтэлі і ягоны твор прыведзены ў пастскрыптуме «Рыцара ў тыгрынай скуры» (ვეფხისტყაოსანი) Шаты Руставэлі, адкуль і вядомая недарэчная назва паэмы. Шаўтэлева ода фактычна зьяўляецца ўслаўленьнем двух найвялікшых манархаў сярэднявечнай Грузіі, Давіда «Будаўніка» (1089—1125) і сучасьніцы паэта Царыцы Тамары (1184—1213). Пра жыцьцё самаго паэта вядома мала. «Шаўтэлі» падобна да тэрытарыяльнай мянушкі, што азначае "ад/з Шаўшэці (цяпер Шаўшат, Турэччына). Шаўтэлеў стыль уключае моцныя патрыятычныя словы, а мова ягоных твораў даволі штучная і архаічна кніжная. Ён мог быць клерыкам, у сярэднявечных хроніках яго называюць славутым паэтам і філёзафам, які спадарожнічаў Тамары ў некаторых ейных прыгодах ды вайсковых кампаніях.
Шаўтэлеў панэгірык засяроджваецца на ўсхваленьні хрысьціянскіх цнотаў Давіда і Тамары, аднак ня згадвае іхнія імёны. Намёкі на Тамару зашыфраваныя ўсхваленьнем яе прыгажосьці, любові да «рабленьня дабра ў таямніцы», падобныя фразы выкарыстоўваў і царскі храніст, а таксама два паэты-сучасьнікі — Руставэлі і Чахрухадзэ. Давіда можна апазнаць з алюзыяў на ягонага біблійнага цёзку (ад якога сьцьвярджала паходжаньне грузінская дынастыя Багратыёні), а таксама з упляценьня словаў і фразаў рэлігійнай лірыкі самога цара, «Гімнаў каяцьця» (გალობანი სინანულისანი).
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Kveselava, M. (2002), Anthology of Georgian Poetry, pp. 16-17. The Minerva Group, Inc., ISBN 0-89875-672-3.
- Rayfield, Donald (2000), The Literature of Georgia: A History, pp. 84-86. Routledge, ISBN 0-7007-1163-5.