Эрнст Мах

Эрнст Мах
па-нямецку: Ernst Mach
Дата нараджэньня	18 лютага 1838 (187 гадоў)
Месца нараджэньня	Brno-Chrlice[d], Брно, землі багемскай Кароны[d], Аўстрыйская імпэрыя
Дата сьмерці	19 лютага 1916
Месца сьмерці	Фатэрштэтэн[d], Эберсберг[d], Верхняя Баварыя[d], Каралеўства Баварыя[d], Нямецкі райх
Прычына сьмерці	рак тоўстай кішкі
Месца пахаваньня	Нордфрыдгоф[d]
Месца вучобы	convent Gymnasium in Seitenstetten[d] (1848) Piaristické gymnázium v Kroměříži[d] (1855) Венскі ўнівэрсытэт (1860)
Занятак	фізык, філёзаф, пэдагог, прафэсар, фатограф, палітык
Навуковая сфэра	фізыка, філязофія навукі[d], прыродазнаўчыя навукі, адукацыя і філязофія
Месца працы	Венскі ўнівэрсытэт Грацкі ўнівэрсытэт Карлаў унівэрсытэт
Папярэднік	Андрэас фон Этынсгаўзен[d], Агюст Конт[d], Гэрбэрт Спэнсэр[d] і Рыхард Авенарыус[d]
Сябра ў	Нямецкая акадэмія навук Леапальдына[d], Гётынгенская акадэмія навук[d] і Баварская акадэмія навук[d]
Кірунак	заходняя філязофія[d]
Дзеці	Ludwig Mach[d]
Узнагароды
Подпіс
Эрнст Мах у Вікісховішчы

Эрнст Мах (па-нямецку: Ernst Mach, 18 лютага 1838 года, Брун, Аўстра-Вугоршчына, цяпер Брно, Чэхія — 19 лютага 1916, Мюнхен, Нямеччына) — аўстрыйскі фізык і філёзаф-пазытывіст.

Жыцьцяпіс

Скончыў Венскі ўнівэрсытэт у 1860 годзе.

Прыват-дацэнт ў Венскім унівэрсытэце (з 1861), прафэсар фізыкі ў Грацы (з 1864), прафэсар фізыкі (з 1867) і рэктар (з 1879) Карлавага ўнівэрсытэту ў Празе, прафэсар Нямецкага ўнівэрсытэта ў Празе (з 1882). Прафэсар філязофіі Венскага ўнівэрсытэта (1895—1901).

Маху належыць шэраг важных фізычных адкрыцьцяў. Першыя працы Маха прысьвечаны вывучэньню працэсаў слыху і зроку (тлумачэньне мэханізму дзеяньня вэстыбулярнага апарату, адкрыцьцё аптычнае зьявы — так званых кольцаў, або палос, Маха). Да гэтага пэрыяду адносяцца працы «Аб колеры падвойных зорак на падставе прынцыпу Доплера» (1861), «Тлумачэньне музычнай тэорыі Гельмгольца» 1866), «Аб стробаскапічным вызначэньні вышыні тону» (1873), «Пра адлюстраваньні і пераламленьні гуку» (разам зь Фішэрам , 1873), «Оптыка-акустычныя экспэрымэнты» (1873), «Асновы вучэньня аб кінэстэзыі» (1875) і інш З 1881 года Мах вывучаў аэрадынамічныя працэсы, якія суправаджаюць звышгукавы рух целаў. Ён адкрыў і дасьледаваў працэс ўзьнікненьня ударнай хвалі. У гэтай галіне імем Маха названы шэраг велічынь і паняцьцяў: лік Маха, конус Маха і інш.

Вялікі вядомасьцю карыстаюцца аглядныя сачыненьні Маха: «Гісторыя і корань прынцыпу захаваньня працы» (1872), «Мэханіка: Гісторыка-крытычны нарыс яе разьвіцьця» (1883), «Аналіз адчуваньняў» (1886). Працы Маха багатыя экскурсамі ў вобласць філязофіі. Такія лекцыі «Эканамічная прырода фізычнага дасьледаваньня» (1882) і «Аб пераўтварэньні і прыстасаваньні ў прыродазнаўчых думкі» (1884).

Літаратура

• Асноўныя накірункі сучаснай філасофіі : практычнае кіраўніцтва / В. А. Адзiночанка, А. Д. Паўлавец ; Гомельскі дзярж. ўн-т імя Ф. Скарыны. — Гомель : ГДУ імя Ф. Скарыны, 2024. — 41 с. — ISBN 978-985-32-0009-6.