Чорнае (Гомельская вобласьць)
| Чорнае | |
| трансьліт. Čornaje | |
 Вуліца Леніна (2020 год) | |
| Першыя згадкі: | XVI стагодзьдзе |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Гомельская |
| Раён: | Рэчыцкі |
| Сельсавет: | Белабалоцкі |
| Вышыня: | 135 м н. у. м. |
| Насельніцтва | |
| колькасьць: |  95 чал. (2009)
|
| нацыянальны склад: | беларусы[1] |
| колькасьць двароў: | 88 (2004) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 2340 |
| Нумарны знак: | 3 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 52°28′6″ пн. ш. 30°21′46″ у. д. / 52.46833° пн. ш. 30.36278° у. д.Каардынаты: 52°28′6″ пн. ш. 30°21′46″ у. д. / 52.46833° пн. ш. 30.36278° у. д. |
Чорнае на мапе Беларусі ±   Чорнае | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Чорнае[2] — вёска ў Рэчыцкім раёне Гомельскай вобласьці Беларусі.
На 2022 год уваходзіла ў Белабалоцкі сельсавет. Месьцілася за 9 км на поўнач ад Рэчыцы і чыгуначнай станцыі Рэчыца на лініі Каленкавічы—Гомель, а таксама за 59 км на поўнач ад Гомля. На захадзе знаходзіліся Дняпро і Круглае возера, а на ўсходзе — возера Хоцемля. Прасёлачная дарога зьвязвала з аўтадарогай Рэчыца—Шацілавічы. На 2005 год у Чорным сяле месьціліся камбінат побытавага абслугоўваньня і сярэдняя школа, клюб і бібліятэка, фэльчарска-акушэрскі пункт і вэтэрынарны ўчастак, аддзяленьне сувязі і крама. Пляніроўка складалася з просталінейнай вуліцы, блізкай да мэрыдыянальнай скіраванасьці, да якой з усходу далучаліся 2 просталінейныя вуліцы, а з захаду — дугападобная вуліца. Забудова складалася з драўляных сядзібаў[3].
Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ХІХ стагодзьдзе: 1881 год — 585 жыхароў і 120 двароў, 1886 год — 791 жыхар і 127 двароў, 1897 год — 1250 жыхароў і 178 двароў;
- ХХ стагодзьдзе: 1909 год — 1765 жыхароў і 197 двароў, 1959 год — 739 жыхароў;
- ХХІ стагодзьдзе: 2004 год — 144 жыхары і 88 гаспадарак[3], 2009 год — 95 жыхароў[4].
Мінуўшчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Археолягі выявілі за 500 мэтраў на паўночны ўсход ад Чорнага сяла гарадзішча мілаградзкай і зарубінецкай культураў. Ад XVI стагодзьдзя Чорнае сяленьне было вядома ў Рэчыцкім павеце Менскага ваяводзтва (Вялікае Княства Літоўскае). У 151 годзе знаходзілася ў валоданьні князя Мажайскага. У 1525, 1526 і 1527 гадох згадвалася пры канфліктах Вялікага Княства Літоўскага з Масковіяй. Пад 1560 годам Чорнае сяленьне пазначалася ў Гомельскім старостве. У 1640-х гадох інвэнтар Гомельскага староства згадваў Чорнае сяло ў валоданьні памешчыка Халецкага. Пасьля 1-га падзелу Рэчы Паспалітай апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі. У 1841 годзе гаспадар фальварка меў у Чорным сяле 500 дзесяцінаў зямлі. У 1847 годзе замест старой узьвялі новую царкву Пакрова Багародзіцы. У 1864 годзе пачала дзейнічаць прыстань на Дняпры. 8 студзеня 1882 году ў Чорным сяле згарэла паркетная фабрыка. На 1886 год працавалі 2 ветракі і лесапільня. Паводле перапісу насельніцтва 1897 году ў Чорным сяле працавалі хлебазапасная крама і школа граматы, а таксама карчма і прыстань на Дняпры. На 1909 год сяло знаходзілася ў складзе Чабатовіцкай воласьці Гомельскага павету (Магілёўская губэрня)[3].
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Чорнае сяло абвясьцілі часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году Чорнае сяло абвясьцілі часткай Беларускай ССР. 26 красавіка 1919 году сяло трапіла ў склад Гомельскай губэрні Расейскай СФСР. У 1919 годзе ў былым памешчыцкім маёнтку ўтварылі аддзяленьне Ўваравіцкай камуны. 8 сьнежня 1926 году сяло стала цэнтрам Чарнянскага сельсавету Ўваравіцкага раёну. У сьнежні 1926 году ў ходзе 2-га ўзбуйненьня Беларускай ССР Чорнае сяло вярнулі ў склад БССР. 4 жніўня 1927 году сяло перадалі ў Рэчыцкі раён Гомельскай акругі. У 1931 годзе ўтварылі калектыўную гаспадарку «Чырвоны востраў». Працавалі 2 ветракі і пачатковая школа. 20 лютага 1938 году ўлучылі ў склад Гомельскай вобласьці. Пачас Нямецка-савецкай вайны нямецкія захопнікі забілі 15 вяскоўцаў.
У жніўні 1941 году нямецкія захопнікі занялі Чорнае сяло ў ходзе Нямецка-савецкай вайны. У сьнежні 1941 году ў Чорным сяле стварылі партызанскі атрад. У 1942 годзе Чорняе сяло апынулася ў складзе партызанскай зоны. У сакавіку 1943 году вяскоўцы перасяліліся з Чорнага сяла ў лес праз напады нямецкага войска. 18 лістапада 1943 году савецкія партызаны і Чырвоная армія занялі Чорнае сяло[5] ў выніку бою. Загінулых у баі партызана і 3-х чырвонаармейцаў пахавалі ў брацкай магіле пасярод сяла. У 1975 годзе пасярод Чорнага сяла насыпалі Курган Славы ў гонар 340 вяскоўцаў Белабалоцкага сельсавету, загінулых падчас вайны на фронце і ў партызанах[3].
У 2007 годзе ў Чорным асьвяцілі капліцу Пакрова Багародзіцы над гаючай крыніцай, што існавала больш за стагодзьдзе. 10 лістапада 2017 году Гомельскі абласны выканаўчы камітэт адкрыў на гранітным шматтонным валуне ў Чорным памятную дошку геолягу Міхайлу Грамыку, які быў вядомым паэтам і этнографам[6].
Ураджэнцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Міхайла Грамыка (1885—1969) — беларускі пісьменьнік і геоляг, распрацоўнік беларускай навуковай тэрміналёгіі.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Перапіс насельніцтва Беларусі 2009 году паводле этнічнага складу (Белабалоцкі сельсавет) (рас.) // Партал «Статыстыка насельніцтва Ўсходняй Эўропы», 2022 г. Праверана 15 лістапада 2022 г.
- ^ Натальля Багамольнікава, Ірына Гапоненка. Рэчыцкі раён (Белабалоцкі сельсавет) // Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь : Гомельская вобласьць / рэд. Валянціна Лемцюгова. — Менск: Тэхналёгія, 2006. — С. 283. — 382 с. — 1320 ас. — ISBN 985-458-131-4
- ^ а б в г Станіслаў Марцалеў, Уладзімер Бянько. Рэчыцкі раён (Чорнае) // Гарады і вёскі Беларусі / гал.рэд. Генадзь Пашкоў, маст. Н.У. Кузьмянкова. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 2005. — Т. 2, кніга 2. Гомельская вобласьць. — С. 369—370. — 520 с. — 4000 ас. — ISBN 985-11-0330-6
- ^ Перапіс насельніцтва Беларусі 2009 году ў Гомельскай вобласьці (рас.) // Партал «Статыстыка насельніцтва Ўсходняй Эўропы», 2022 г. Праверана 15 лістапада 2022 г.
- ^ Валяр'ян Шкленьнік. Рагачоўскі фронт // Зьвязда : газэта. — 18 сакавіка 2014. — № 49 (27659). — С. 5. — ISSN 1990-763x.
- ^ Пад Рэчыцай адкрываюць знак першапраходцу ў пошуках беларускай нафты // Радыё «Спадарожнік», 10 лістапада 2017 г. Праверана 15 лістапада 2022 г.
 |
Гэта — накід артыкула пра Беларусь. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |