Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Ашмяны)

Помнік гісторыі
Царква Ўваскрасеньня Хрыстова
Уваскрасенская царква
Краіна	Беларусь
Места	Ашмяны
Каардынаты	54°25′27.98″ пн. ш. 25°56′10.12″ у. д.
Канфэсія	Беларускі экзахат
Эпархія	Лідзкая япархія[d]
Архітэктурны стыль	псэўдарускі стыль[d] і расейска-бізантыйскі стыль[d]
Аўтар праекту	Мікалай Міхайлавіч Чагін[d]
Царква Ўваскрасеньня Хрыстова на мапе Беларусі Царква Ўваскрасеньня Хрыстова
Царква Ўваскрасеньня Хрыстова на Вікісховішчы

Царква Ўваскрасеньня Хрыстова — помнік гісторыі другой паловы XIX стагодзьдзя (мураўёўка) у Ашмянах. Знаходзіцца ў цэнтры места, на гістарычным Рынку. Дзейнічае. Твор архітэктуры расейскай эклектыкі.

Гісторыя

Царква, 1915 г.

Мураваную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) у Ашмянах збудавалі на месцы зьнішчанага расейскімі ўладамі касьцёла і кляштару дамініканаў, каб сьцерці памяць пра ўчыненую расейскімі карнікамі разьню жанчынаў і дзяцей у час здушэньня вызвольнага паўстаньня. Дазвол на пабудову выдалі 7 сакавіка 1873 году. Каштарыс і праект зацьвердзілі ў 1875 годзе (аўтар праекту расейскі архітэктар Мікалай Чагін). Будаваньне вялося ў верасьні 1873 — жніўні 1883 году. 4 верасьня 1883 году царкву асьвяціў архіяпіскап літоўскі і віленскі Аляксандар. У 1894 годзе на царкву выдзелілі суму ў 600 рублёў паводле духоўнага тэстамэнту П. Медынцавай.

У 1934 годзе сьвятаром быў рэлігійна-грамадзкі дзяяч беларускага замежжа Мікалай Лапіцкі (1907—1976). У 1964 годзе савецкія ўлады зачынілі царкву (тутэйшы касьцёл зачынілі яшчэ ў 1948 годзе). У 1990 годзе будынак перадалі вернікам. Зноў дзейнічае зь лютага 1992 году. Прастольнае сьвята — Вялікдзень. Улетку 2001 году пры царкве адбылося ўрачыстае адкрыцьцё капліцы, прысьвечанай 2000-годзьдзю хрысьціянства, на якім быў япіскап наваградзкі і лідзкі Гурый.

Архітэктура

Прыклад сынадальнага кірунку эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі. Гэта крыжова-купальны храм зь нізкімі прастакутнымі бакавымі прыдзеламі і апсыдай. Над сяродкрыжжам — 8-гранны сьветлавы барабан пад пакатым шатровым дахам, завершаным купалам-цыбулінай на глухім 8-гранным барабане. Над прытворам узвышаецца 8-гранны ярус шатровай званіцы з купалам-цыбулінай. Крылы прытвораў накрываюць 2-схільныя дахі. Тры ўваходы (галоўны і 2 бакавыя) маюць выгляд манумэнтальных парталаў з кілепадобнымі аркамі. Сьцены падзяляюцца лапаткамі, апяразаюцца буйнымі аркатурнымі фрызамі. Сымэтрыя архітэктурных роўніцаў падкрэсьліваецца лучковымі аконнымі праёмамі і роўнымі ліштвамі.

У інтэр’еры пануе 2-сьветлавая прастора сяродкрыжжа, у якое пры дапамозе ветразевай канструкцыі адкрываецца 8-гранны барабан.

Галерэя

Гістарычныя здымкі і графіка

• Старыя здымкі
• 
  каля 1900 г.
• 
  да 1915 г.
• 
  1915 г.
• 
  ліпень 1941 г.

• 
  1941 г.
• 
  1941—1944 гг.
• 
  1941—1944 гг.
• 
  1941—1944 гг.

Сучасныя здымкі

• Сучасныя здымкі
• 
  Выгляд да аднаўленьня
• 
  Агульны выгляд
• 
  Бакавы фасад
• 
  Выгляд уночы

Літаратура

• Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.— 653 с.: іл. ISBN 978-985-11-0389-4.
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 688 с.: іл. ISBN 985-6302-54-4

Вонкавыя спасылкі

• Царква Ўваскрасеньня Хрыстова ў Ашмянах, Radzima.org