Тэта (кірыліца)

Ѳ
Кірыліца
А	Б	В	Г	Ґ	Д	Ђ
Ѓ	Е	Ё	Є	Ж	Ѕ	З
И	І	Ї	Й	Ј	К	Л
Љ	М	Н	Њ	О	П	Р
С	Т	Ћ	Ќ	У	Ў	Ф
Х	Ц	Ч	Џ	Ш	Щ	Ъ
Ы	Ь	Э	Ю	Я	Ә	Ӏ
Архаічныя літары кірыліцы
Ꙁ	Ꙃ	Ꙅ	Ꙇ	Ꙉ	Ҁ	Ѻ
Ѹ	Ꙋ	Ѡ	Ѽ	Ꙍ	Ѿ	Ꙏ
Ѣ	Ꙑ	Ꙓ	Ꙕ	Ꙗ	Ѥ	Ѧ
Ꙙ	Ѫ	Ꙛ	Ѩ	Ꙝ	Ѭ	Ѯ
Ѱ	Ѳ	Ѵ	Ѷ	Ꙟ	Ꙡ	Ꙣ
Ꙥ	Ꙧ	Ꙩ	Ꙫ	Ꙭ	ꙮ	Ꚙ
Ꚛ	П̓	П̀	П́	П̧	П̑	Ԗ
Шматграфы
Дз	Дж

Ѳ, ѳ (тэ́та ці кірылі́чная тэ́та) — перадапошняя літара стара- і царкоўнаславянскай кірыліцы, апошняя (пасьля выхаду з ужытку ў канцы XIX стагодзьдзя іжыцы) літара дарэвалюцыйнага расейскага альфабэту. Да 1897 году выкарыстоўвалася ва ўдмурцкім альфабэце.

Гісторыя

Паходзіць ад грэцкай літары тэта (Θ, θ), якая мае лікавае значэнне — 9. У кірыліцы выглядае як (у некаторых почырках і шрыфтах гарызантальная рыса перасякае авал прыкметна ніжэй за сярэдзіну ці нават тычыцца яго зьнізу, што можа прыводзіць да зьмешваньня гэтай літары з Д). У першапачатковай глаголіцы, як мяркуюць, тэта адсутнічала; у пазьнейшай сустракаецца запазычаны ці то непасрэдна з грэцкага, ці то нават з кірыліцы знак (Ⱚ), які ня мае лічбавага значэньня.

Літара Ѳ (тэта) пазначала гук, блізкі да ангельскага глухога th. У царкоўнаславенскіх тэкстах украінска-беларускага зводу чыталася як [т], а царкоўнаславенскіх тэкстах расейскага зводу як [ф] і прыкладна да сярэдзіны XVII ст. выкарысталася як варыянт літары Ф (хверт), безадносна этымалёгіі.

Пазьней розначытаньні паўплывалі на сучаснае адрозьненьне чытаньня словаў у беларускае і расейскае мовах:

Арыґінал	Чытаньне і перадача ў беларускай мове	Чытаньне і перадача ў расейскай мове
Ѳеодоръ	Тэадор — Тодар, Хвеадор — Хведар	Феодор — Федор — Фёдор
Ѳеклѧ	Тэкля	Фекла — Фёкла
Миѳъ	Міт	Миф
Орѳографіѧ	Артаграфія	Орфография
Каѳедра	Катэдра	Кафедра