Тур Хэердал

Тур Хэердал
	Тур Хэердал
	Thor Heyerdahl
Дата нараджэньня	6 кастрычніка 1914[…]
Месца нараджэньня	Лярвік, Нарвэгія
Дата сьмерці	18 красавіка 2002[…] (87 гадоў)
Месца сьмерці	Алясіё, Італія
Прычына сьмерці	рак мозгу[d]
Месца вучобы	Унівэрсытэт Осла
Занятак	падарожнік-дасьледнік, антраполяг, археоляг, гісторык, сцэнарыст, марскі біёляг, шукальнік прыгодаў, кінарэжысэр, марак, этнограф, падарожнік вакол сьвету, пісьменьнік
Навуковая сфэра	Археалёгія
Вядомы як	вандроўнік
Навуковая ступень	доктар філязофіі
Навуковы кіраўнік	Крыстын Бонэві; Hjalmar Broch
Бацька	Thor Heyerdahl[d]
Маці	Alison Martine Lyng[d]
Дзеці	Thor Heyerdahl[d] і Bjorn Heyerdahl[d]
	Тур Хэердал у Вікісховішчы

Тур Хэерда́л (па-нарвэску: Thor Heyerdahl; 6 кастрычніка 1914, Лярвік, Нарвэгія — 18 красавіка 2002, Алясіё, Італія) — нарвэскі падарожнік ды навуковец, дасьледнік культуры ды паходжаньня розных народаў сьвету: палінэзыйцаў, індзейцаў, жыхароў востраву Пасхі і інш. Зьдзейсьніў некалькі надзвычайна адважных вандровак на копіях старадаўніх суднаў.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

«Кон-Тыкі»[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Плыт Кон-Тыкі

Плаваньне на «Кон-Тыкі» Тур Хэердал зьдзейсьніў у 1947 року, чым давёў сваю ж гіпотэзу пра тое, што Палінэзію маглі засяліць індзейцы Паўднёвае Амэрыкі, якія ў старадаўнія часы зьдзяйсьнялі падарожжы на вялікія адлегласьці ўздоўж ціхаакіянскага ўзьбярэжжа на бальсавых плытах.

Тур Хэердал збудаваў копію старажытнага інцкага судна з бальсы, якое ў гонар аднаго з багоў інкаў было названае «Кон-Тыкі». Праект часткова фінансаваўся вайскова-марскім ведамствам Злучаных Штатаў Амэрыкы, якое ў пасьляваенныя рокі было зацікаўленае ў далейшых выпрабаваньнях навінак тэхнікі ды прадуктаў харчаваньня ў натуральных умовах. Разам зь пяцьцю іншымі вандроўвнікамі і дасьледнікамі (усе са Скандынавыі) ён выплыў зь места Кіта ў Пэру, а прыкладна праз сто дзён іхні плыт разьбіўся аб бар’ерны рыф паблізу атолу Папоя. Усе падарожнікі засталіся жывімі і выплылі на ненаселеную выспу-атол. Празь некалькі дзён іхні радыёсыгнал пачуў радыёматар, які распаўсюдзіў інфармацыю пра іхняе разьмяшчэньне. Першымі падарожнікаў знайшлі ды прынялі як ганаровых гасьцей абарыгены Палінэзіі.

Па матывах падарожжа Тур Хэердал напісаў мастацкую і навукова-папулярную кнігу, перакладзеную на мноства моваў сьвету.

«Ра» і «Ра-ІІ»[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Ра-II, Музэй Кон-Тыкі, Осла, Нарвэгія

Ужо зьяўляючыся сусьветна вядомым, Тур Хэердал дамовіўся з выдаўцамі, што ў крэдыт пад другую кнігу ён зьдзейсьніць падарожжа на судне з папірусу накшталт старажытнаэгіпецкіх караблёў ад Міжземнага мора да Лацінскай Амэрыкі. Падарожжа мела на мэце давесьці прынамсі патэнцыйную мажлівасьць сувязяў розных кантынэнтаў у мінулым. Гэтым разам ён вырашыў набраць у каманду людзей з розных краінаў, датычных да мінуўшчыны ды культуры старажытных мараходаў. Таму сярод сябраў міжнароднага экіпажу былі мэксіканец, этыёп, эгіпцянін і інш. Акрамя таго, Хэердал прапанаваў двум найвялікшым звышдзяржавам сьвету — СССР ды ЗША — знайсьці для дасьледніцкай ды міратворчай місіі яшчэ па адным чальцы экіпажу. Ад Саветаў ім стаў палярнік і лекар Юры Сянкевіч.

Карабель быў пабудаваны ў Эгіпце паводле старажытных красьлюнкаў ды малюнкаў на пірамідах і помніках Старажытнага Эгіпту. Майстры выкарысталі досьвед зь мясьцінаў, дзе да гэтай пары ловяць рыбу з выкарыстаньнем папірусных чоўнаў: Этыёпіі, Пэру і Балівіі (возера Тытыкака). Аднак няпоўнае выкананьне майстрамі старажытных схем эгіпцянаў спрычынілася да паступовага прасяданьня кармы судна пад час плаваньня з прычыны напаўненьня паражнін у сьцяблінах вадою, таму экспэдыцыя была тэрмінова прыпыненая. Але праз пэўны час быў збудаваны новы човен, які здолеў даплыць да Карыбскага мора, чым давёў імавернасьць кантактаў старажытных цывілізацыяў Старога і Новага Сьветаў.

«Тыгрыс»[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1977 Тур Хэердал пабудаваў яшчэ адзін трысьняговы човен, «Тыгрыс», задачай якога было прадэманстраваць, што паміж Мэсапатаміяй і Індзкай цывілізацыяй у асобе сучаснага Пакістану маглі існаваць гандлёвыя і міграцыйныя кантакты. «Тыгрыс» быў пабудаваны ў Іраку і накіраваўся ў плаваньне зь міжнародным экіпажам праз Пэрсыдзкую затоку ў Пакістан, а адтуль да Чырвонага мора. Прыкладна празь пяць месяцаў плаваньня, 3 красавіка 1978, «Тыгрыс» у прыдатным да працягу падарожжа стане быў спалены камандай у Джыбуці на знак пратэсту супраць войнаў, што разгарэліся ў раёне Чырвонага мора і Афрыканскага Рогу.

Спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Тур Хэердал стаў адным з найвыдатнейшых вандроўнікаў ды папулярызатараў навукі ў ХХ стагодзьдзі. У Нарвэгыі ён быў прызнаны «чалавекам тысячагодзьдзя» (чалавекам папярэдняга тысячагодзьдзя стаў вікінг Эрык Руды). Кнігі ды навуковыя гіпотэзы атрымалі сусьветнае прызнаньне, а сам ён стаў славутым папулярызатарам навукі.

У гонар Тура Хэердала названы астэроід 2473 Хэердал.

Публікацыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

«У пошуках раю» (1938)
«Фату-Хіва: вяртаньне да прыроды»
«Кон — Тыкі»
«Мастацтва востраву Пасхі»
«Аку-Аку»
«Востраў Пасхі: разгаданая таямніца»
«Экспэдыцыя на „Ра“»
«Мальдыўская загадка»
«У пошуках Одына. Па сьлядох нашага мінулага»
«Па сьлядох бога Сонца»
«Уразьлівы акіян»

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ ^а ^б Thor Heyerdahl // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
^ ^а ^б Thor Heyerdahl // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
^ Thor Heyerdahl // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
^ Lundy D. R. Thor Heyerdahl // The Peerage (анг.)
^ ^а ^б Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.
^ ^а ^б Lundy D. R. The Peerage (анг.)

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

[_ec9e22ae262c0d01-1] а ^б Thor Heyerdahl // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_845c03713c6ab7c7-2] а ^б Thor Heyerdahl // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_f4977a41d2fe6277-3] Thor Heyerdahl // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_30267bd45dad50e7-4] Lundy D. R. Thor Heyerdahl // The Peerage (анг.)

[_e316a57fd96c31cb-5] а ^б Pas L. v. Genealogics (анг.) — 2003.

[_bcbe9fe9b0dc58e8-6] а ^б Lundy D. R. The Peerage (анг.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]