Сэнтэндрэ

	Сэнтэндрэ
	вуг. Szentendre
Герб Сэнтэндрэ	Сьцяг Сэнтэндрэ
Краіна:	Вугоршчына
Мэд’е:	Пэшт
Плошча:	43,82 км²
Вышыня:	110 м н. у. м.
Насельніцтва (2018)
колькасьць:	26 447 чал.
шчыльнасьць:	603,54 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	26
Паштовы індэкс:	2000, 2001
Геаграфічныя каардынаты:	47°40′24″ пн. ш. 19°4′21″ у. д. / 47.67333° пн. ш. 19.0725° у. д.Каардынаты: 47°40′24″ пн. ш. 19°4′21″ у. д. / 47.67333° пн. ш. 19.0725° у. д.
	Сэнтэндрэ на мапе Вугоршчыны Сэнтэндрэ
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	Сайт (вуг.)

Сэ́нтэндрэ (па-вугорску: Szentendre) — горад на поўначы Вугоршчыны, у мэд’е Пэшце, разьмешчаны за 20 км на паўночны захад ад Будапэшту, на правым беразе Дунаю. Насельніцтва на 2018 год — 26 447 чалавек.

Горад зьяўляецца важным турыстычным цэнтрам у навакольлі Будапэшту, ён вядомы сваімі шматлікімі мастацкімі майстэрнямі і музэямі.

Назва

Горад названы ў гонар Сьвятога Андрэя.

Гісторыя

Мясцовасьць, дзе знаходзіцца Сэнтэндрэ, была заселеная чалавекам яшчэ 20 000 гадоў таму. Пазьней тут жылі плямёны ілірыйцаў і эравіскаў. У I стагодзьдзі н. э. рымляне заснавалі тут вайсковы лягер і фартэцыю Ўльцы́зыя Ка́стра (Ulcisia Castra, даслоўна Воўчы лягер). У V стагодзьдзі тут быў важны населены пункт спачатку лянгабардаў, затым авараў.

У пісьмовых крыніцах Сэнтэндрэ ўпершыню згадваецца ў 1009 годзе: тут на схіле знаходзіўся касьцёл Сьвятога Андрэя, вакол якога і вырас горад. Прынамсі да XIV стагодзьдзя ён заставаўся даволі важным цэнтрам паміж Будай і Вішэградам. Па захопе Буды туркамі ў 1541 годзе Сэнтэндрэ часова прыходзіць у заняпад.

Аднак калі ў 1690 годзе туркі зноў захапілі Бялград, кайзэр Леапольд I надаў сэрбам прывілеі сяліцца ў Сэнтэндрэ, чым і скарысталіся 6000 чалавек. За імі ў горад пацягнуліся і эмігранты з Далмацыі, Грэцыі і Босьніі. Па стане на 1720 год колькасьць славянаў складала 88% насельніцтва гораду, большасьць зь якіх былі сэрбы. Але ў XIX стагодзьдзі значная колькасьць сэрбаў вярнулася на сваю радзіму: іх колькасьць у Сэнтэндрэ скарацілася з 45% да 20%. На іх месца прыйшлі вугорцы, дунайскія швабы і славакі.

У XX стагодзьдзі ідылічнае мястэчка адкрылі для сябе мастакі, музы́кі ды паэты і заснавалі ў ім у 1926 годзе мастацкую калёнію. З 1990-х гадоў горад стаў важным турыстычным цэнтрам.

Насельніцтва

Нацыянальны склад (на 2011 год)

Вугорцы — 92.3%
Немцы — 1%
Славакі — 0.6%
Цыганы — 0.5%
Сэрбы — 0.4%
Іншыя — 1%
Няма адказу — 4.2%

Рэлігійны склад

Каталікі — 49.3%
Кальвіністы — 13.5%
Лютэране — 2%
Уніяты — 1.4%
Іншыя хрысьціяне — 1.2%
Іншыя рэлігіі — 0.3%
Атэісты — 16.9%
Няма адказу — 15.4%

Славутасьці

пляц Фё Тэр — галоўны пляц гораду, з шматлікімі будынкамі ў стылях барока й ракако, царквой Дабравешчаньня і калёнай, узьведзенай у 1763 годзе, з нагоды заканчэньня эпідэміі чумы.
Праабражэнская сэрбская царква (таксама вядомая як Табацкая царква), XVIII ст.
Белградзкі сабор
Царква Сьвятога Арханёла Міхаіла (Пажаравацкая царква), XVIII ст.
Касьцёл Сьвятых Пятра і Паўла
Кандытарская Добаш

Музэі

Музэй грамадзкага транспарту Будапэшту
Дом-музэй сям’і Санта
Музэй Лаяша Вайды
Музэй Карая Фэрэнцы
Музэй марцыпану
Музэй віна
Музэй сэрбскага праваслаўнага мастацтва
Вугорскі этнаграфічны музэй пад адкрытым небам

Гарады-сябры

Вэртгайм, Нямеччына (з 1981 г.)
Гадманчэстэр, Вялікабрытанія (з 1996 г.)^[1]
Губ’ё, Італія (з 2013 г.)
Каліш, Польшча (з 1989 г.)
Салён-дэ-Праванс, Францыя (з 1976 г.)^[2]

Асобы

Ёван Авакумавіч (1748—1810) — сэрбскі паэт
Каці Вольф (* 1974) — вугорская сьпявачка і мадэль, удзельніца Эўрабачаньня-2011
Якаў Ігнятавіч (1822—1889) — сэрбскі пісьменьнік
Бені Фэрэнцы (1890—1967) — вугорскі скульптар і графік
Шандар Шопрані (1926–1995) — вугорскі археоляг