Лацінка

Лаці́нка (Łacínka) — беларускі альфабэт паводле лацінскае ґрафікі, зь 17 стагодзьдзя гэта другі альтэрнатыўны беларускі альфабэт апроч кірыліцы. Лацінка базуецца на падобных прынцыпах, што і альфабэты ўсходне-эўрапейскіх моваў, як польская, чэская, летувіская і іншых:

Кірыліца	Лацінка
А а	A a
Б б	B b
В в	V v
Г/Ґ г/ґ	H/G h/g
Д д	D d
Е е	Je je ці ie
Ё ё	Jo jo ці io
Ж ж	Ž ž
З з	Z z
І і	I/Ji i/ji
Й й	J j
К к	K k
Л л	L l (мяккае) ці Ł ł (цьвёрдае)
М м	M m
Н н	N n
О о	O o
П п	P p
Р р	R r
С с	S s
Т т	T t
У у	U u
Ў ў	Ŭ ŭ
Ф ф	F f
Х х	Ch ch
Ц ц	C c
Ч ч	Č č
Ш ш	Š š
Ы ы	Y y
Ь ь	зьмякчэньне і j калі перад галоснымі
Э э	E e
Ю ю	Ju ju ці iu
Я я	Ja ja ці ia

Дадатковыя літары беларускае лацінкі:

Ć ć для мяккага c

Ń ń для мяккага n

Ś ś для мяккага s

Ź ź для мяккага z

Гісторыя

Першыя дакумэнты на старабеларускай мове, пісаныя лацінкаю, зьявіліся ў Вялікім княстве Літоўскім пад заходне-эўрапейскім і польскім уплывам.

Першыя творы сучасные беларускае літаратуры і першая пэрыёдыка на сучаснай беларускай мове зьявіліся ў 19 стагодзьдзі таксама пісаныя лацінкаю. Многія ўласьцівасьці сучаснае беларускае кірыліцы зьявіліся ўпершыню ў Лацінцы (фанэтызм, літара ŭ/ў і інш.).

З узмацненьнем русыфікацыі, распаўсюдам расейскае мовы і, такім чынам, кірылічнае пісьменнасьці сярод насельніцтва Беларусі, беларускія публіцысты былі вымушаныя ў пачатку 20 стагодзьдзя перайсьці на кірыліцу.

У 20-30-я гады 20 ст. ў беларускіх філяляґічных колах актыўна абмяркоўваўся пераход на лацінку. Камуністычныя рэпрэсіі і СССР палітыка русыфікацыі паклалі канец гэтай дыскусіі - ужываньне лацінкі было абазначана як праява "буржуазнага нацыяналізму" і забаронена. Лацінскім альфабэтам далей карысталіся ў Заходняй Беларусі (да ўзьяднаньня з БССР у 1939 г.) і сярод эміґрацыі ў ЗША, Канадзе, Аўстраліі і г.д.

Сёньня лацінка даволі часта ўжываецца у беларускамоўных колах, асабліва ў Інтэрнэце.

Зьнешнія спасылкі

• http://www.lacinka.com
• Гісторыя беларускае лацінкі (на анґельскай мове)