Партрэт Дарыяна Грэя

Партрэт Дарыяна Грэя
The Picture of Dorian Gray
Вокладка першага выданьня
Жанр:	Гатычны раман
Аўтар:	Оскар Ўайльд
Мова арыгіналу:	ангельская
Публікацыя:	1890
Асобнае выданьне:	1891
Выдавецтва:	Ward, Lock, and Company
Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору

Партрэт Дарыяна Грэя — раман Оскара Ўайльда, апублікаваны ў 1890 годзе. У гэтым рамане аўтар зьвярнуўся да праблемы суаднесенасьці мастацтва і рэчаіснасьці, мастацтва і маралі. Задума была падказана яму сустрэчай у майстэрні знаёмага мастака, якому пазіраваў для партрэта дзіўнай прыгажосьці малады чалавек. Прататыпам Дарыяна Грэя быў паэт Джон Грэй, сябра Ўайльда, але сучасныя камэнтатары не падтрымліваюць гэтай вэрсіі.

«Партрэт Дарыяна Грэя» друкаваўся першапачаткова ў 1890 годзе ў часопісе «Lippincott’s Monthly Magazine» (бел. Часопіс Ліпінкотс), які здолеў у тую пару прыцягнуць цэлы шэраг выбітных аўтараў — Стывэнсана, Уайльда, а за імі — Кіплінга, Конан Дойля, Гербэрта Уэлса. Пурытанская прэса сустрэла раман у багнеты, знаходзячы яго «амаральным». Ўайльд абараняўся, і калі адзін з рэцэнзэнтаў папракнуў яго ў тым, што ён усяго толькі карыстаецца «небясьпечным» матэрыялам, падобна таму як гэта робіць у «Крэйцаравай санаце» Талстой, Ўайльд адказаў, што падобнае параўнаньне толькі лісьлівіць яму.

Але спрачаліся з Ўайльдам не адны ханжы й невукі. У аповесьці крытычна адзначалі эстэцкае любаваньне «штучкамі», якое выяўляецца да таго ж вельмі просталінейна; аднастайнасьць фарбаў і прадметаў, абавязкова яркіх, дарагіх; нагрувашчваньне імёнаў, нязьменна арыстакратычных, гучных; празьмерную стракатасьць склада.

Разнастайная «эрудыцыя», якой шэраг старонак аповесьці перагружаны, носіць характар дэкаратыўна-вонкавы. Ўайльд і не чакаў ад чытачоў, каб яны дэталёва разьбіраліся ва ўсіх дадзеных ім зьвестках. Хутчэй ён жадаў асьляпіць іх, напрыклад, тым фэервэркам з цытат, гістарычных фактаў і дарагіх камянёў, якіх ён уладкоўвае ў частцы адзінаццатай. Пры гэтым раман шэксьпіраўскага сучасьніка Томаса Лоджа «Маргарыта Амэрыкі» цытуецца амаль даслоўна, а вытрымку з хронікаў Эдварда Хола прыводзіць ужо зусім вольна, што, зрэшты, дазваляў сабе Шэксьпір, які чэрпаў матэрыял з тых жа хронікаў; гэтак жа паступае Уайльд і зь іншымі крыніцамі.

Галоўныя пэрсанажы

• Дарыян Грэй — юнак, нададзены неверагоднай прыгажосьцю. Трапляючы пад уплыў ідэй новага геданізму, якія дэкляруе лорд Генры, прысьвячае сваё жыцьцё смазе асалоды й заганы. Гэта постаць дваістая. У ім спалучаюцца тонкі эстэт і нават рамантык і заганны, бязьлітасны злачынец. Гэтыя два процілеглыя бакі яго характару знаходзяцца ў сталай барацьбе адзін з адным. Дадзеная дваістасьць героя характэрна для шматлікіх гатычных раманаў.
• Бэзіл Холуорд — мастак, які напісаў партрэт Дарыяна Грэя. Ад іншых герояў яго адрозьнівае крайняя прыхільнасьць да Дарыяна Грэя, у якім ён бачыць ідэал прыгажосьці й чалавека.
• Лорд Генры — арыстакрат, прапаведнік ідэй новага геданізму, «Прынц Парадоксаў». Яго парадаксальнае, супярэчлівае мысьленьне прасякнутае крытыкай на ўсё віктарыянскае ангельскае грамадзтва. Зьяўляецца своеасаблівым Мэфістофэлем для Дарыяна Грэя.
• Сібіла Вэйн — акторка, адзін з самых дзіўных выяў рамана. Да сустрэчы з Дарыянам жыла ў сваім выдуманым сьвеце, сьвеце тэатра, была таленавітай акторкай. Каханьне паказала ёй усю штучнасьць яе свету, дзе яна не жыла, а толькі гуляла. З каханьнем у яе душы зьнікне талент, бо яна спрабуе вырвацца са сьвету ілюзій у сьвет сапраўдны. Але менавіта гэта і прыводзіць яе да згубы.
• Джэймс Вэйн — брат Сібілы, марак.

Вонкавыя спасылкі

• Наталля Калядка — Ад містычных пачвараў да пачварнай містыкі: вытокі і трансфармацыі гатычнай літаратуры — Рэцэнзія — ПрайдзіСвет