Фэадалізм: розьніца паміж вэрсіямі
д + Commons |
д робат дадаў: be:Феадалізм |
||
Радок 24: | Радок 24: | ||
[[af:Feodalisme]] |
[[af:Feodalisme]] |
||
[[als:Feudalismus]] |
[[als:Feudalismus]] |
||
⚫ | |||
[[ar:إقطاعية]] |
[[ar:إقطاعية]] |
||
⚫ | |||
[[az:Feodalizm]] |
[[az:Feodalizm]] |
||
[[be:Феадалізм]] |
|||
⚫ | |||
[[bs:Feudalizam]] |
[[bs:Feudalizam]] |
||
⚫ | |||
[[ca:Feudalisme]] |
[[ca:Feudalisme]] |
||
⚫ | |||
[[ceb:Pyudalismo]] |
[[ceb:Pyudalismo]] |
||
[[cs:Feudalismus]] |
[[cs:Feudalismus]] |
||
⚫ | |||
[[da:Feudalisme]] |
[[da:Feudalisme]] |
||
[[de:Feudalismus]] |
[[de:Feudalismus]] |
||
[[et:Feodalism]] |
|||
[[el:Φεουδαρχία]] |
[[el:Φεουδαρχία]] |
||
[[en:Feudalism]] |
[[en:Feudalism]] |
||
[[eo:Feŭdismo]] |
|||
[[es:Feudalismo]] |
[[es:Feudalismo]] |
||
[[ |
[[eo:Feŭdismo]] |
||
[[eu:Feudalismo]] |
[[eu:Feudalismo]] |
||
[[fa:فئودالیسم]] |
[[fa:فئودالیسم]] |
||
⚫ | |||
[[fr:Féodalité]] |
[[fr:Féodalité]] |
||
[[fy:Feodalisme]] |
[[fy:Feodalisme]] |
||
[[ga:Feodachas]] |
[[ga:Feodachas]] |
||
[[gl:Feudalismo]] |
[[gl:Feudalismo]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[hr:Feudalizam]] |
[[hr:Feudalizam]] |
||
[[hu:Feudalizmus]] |
|||
[[id:Feodalisme]] |
[[id:Feodalisme]] |
||
[[is:Lénsskipulag]] |
[[is:Lénsskipulag]] |
||
[[it:Feudalesimo]] |
[[it:Feudalesimo]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ka:ფეოდალიზმი]] |
[[ka:ფეოდალიზმი]] |
||
⚫ | |||
[[la:Feudum]] |
[[la:Feudum]] |
||
[[lv:Feodālisms]] |
|||
[[lb:Feudalismus]] |
[[lb:Feudalismus]] |
||
[[lt:Feodalizmas]] |
[[lt:Feodalizmas]] |
||
[[ |
[[hu:Feudalizmus]] |
||
[[mk:Феудализам]] |
[[mk:Феудализам]] |
||
[[ms:Feudalisme]] |
[[ms:Feudalisme]] |
||
[[nds-nl:Feodalisme]] |
|||
[[nl:Feodalisme]] |
[[nl:Feodalisme]] |
||
[[ |
[[nds-nl:Feodalisme]] |
||
⚫ | |||
[[no:Føydalisme]] |
[[no:Føydalisme]] |
||
[[nn:Føydalisme]] |
|||
[[pl:Feudalizm]] |
[[pl:Feudalizm]] |
||
[[pt:Feudalismo]] |
[[pt:Feudalismo]] |
||
Радок 75: | Радок 75: | ||
[[sr:Феудализам]] |
[[sr:Феудализам]] |
||
[[su:Féodalisme]] |
[[su:Féodalisme]] |
||
⚫ | |||
[[sv:Feodalism]] |
[[sv:Feodalism]] |
||
⚫ | |||
[[ta:நிலக்கிழாரியம்]] |
[[ta:நிலக்கிழாரியம்]] |
||
[[th:ศักดินา]] |
[[th:ศักดินา]] |
||
⚫ | |||
[[tr:Feodalizm]] |
[[tr:Feodalizm]] |
||
[[uk:Феодалізм]] |
[[uk:Феодалізм]] |
Вэрсія ад 18:59, 8 жніўня 2010
Феэдалізм (ад анг. feudum) — эканамічная і грамадзкая мадэль, пры якой асноўныя сацыяльныя клясы людзей — фэадалы (землеўладальнікі) і эканамічна залежнае ад іх сялянства; фэадалы пры гэтым зьвязаныя друг з другам спэцыфічным тыпам прававых абавязаньняў, вядомых як фэадальныя усходы.
Слова «фэадалізм» выкарыстоўвалася англійскімі юрыстамі XVII ст. як пазначэньне тыпу уласнасьці; як грамадзк-палітычны тэрмін яно ужываецца ў Мантэск’е. Паданьне аб фэадалізьме як аб этапе сацыяльна-эканамічнай гісторыі чалавецтва, які адпавядаў у Эўропе Сярэднявеччу, разьвіваецца ў францускай гістарыяграфіі пачатку XIX ст., першым чынам у Гізо. У афіцыйным савецкім марксізме фэадалізм разглядаўся ў якасьці адной з пяці грамадзк-гістарычных фармацый, больш высокай у параўнаньні з рабаўладаньнем. У XX ст. розныя гістарычныя школы высоўвалі розныя канцэпцыі фэадалізму; некаторыя наогул не выкарыстоўвалі гэты тэрмін. У сучаснай навуцы часта выкарыстоўваюцца тэрміны традыцыйнае грамадзтв, аграрнае грамадзтв. Панавальны тып эканомікі пры фэадальным ладзе — натуральная гаспадарка, уклад — традыцыйны.
Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў (фэадалы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу (васал) атрымлівае за службу зямельны надзел (фэод або ф'еф) і прыгонных у вышэйстаячага (сэньёра). На чале фэадальных усходаў стаяў манарх, але яго улада звычайна значна саслабленая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, стаялымі ніжэй іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — не мой васал», які дзеінічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). Сяляне працуюць на землях, прыналежных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім паншчынай або чыншам.
Фэадалізм у заходняй Эўропе, па шэрагу канцэпцый, стаў усталёўвацца яшчэ ў V ст. нашай эры ў позьняй Рымскай імпэрыі. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага горада як цэнтра рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структур, публічнага прыватнага права. Затым, у сярэднія стагодзьдзі, ён стаў панаваць у Эўропе аж да буржуазных рэвалюцый. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў капіталістычны.
У антычным міры найболей падобную з фэадалізмам сыстэм мела Пэрсыдзкая імпэрыя, у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел падобны з фэадальным фэодам.
Глядзіце таксама
Вонкавыя спасылкі
Фэадалізм — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў