Фэадалізм: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
EugeneZelenko (гутаркі | унёсак)
д + Commons
д робат дадаў: be:Феадалізм
Радок 24: Радок 24:
[[af:Feodalisme]]
[[af:Feodalisme]]
[[als:Feudalismus]]
[[als:Feudalismus]]
[[an:Feudalismo]]
[[ar:إقطاعية]]
[[ar:إقطاعية]]
[[an:Feudalismo]]
[[az:Feodalizm]]
[[az:Feodalizm]]
[[be:Феадалізм]]
[[bg:Феодализъм]]
[[bs:Feudalizam]]
[[bs:Feudalizam]]
[[bg:Феодализъм]]
[[ca:Feudalisme]]
[[ca:Feudalisme]]
[[cv:Феодалисăм]]
[[ceb:Pyudalismo]]
[[ceb:Pyudalismo]]
[[cs:Feudalismus]]
[[cs:Feudalismus]]
[[cv:Феодалисăм]]
[[da:Feudalisme]]
[[da:Feudalisme]]
[[de:Feudalismus]]
[[de:Feudalismus]]
[[et:Feodalism]]
[[el:Φεουδαρχία]]
[[el:Φεουδαρχία]]
[[en:Feudalism]]
[[en:Feudalism]]
[[eo:Feŭdismo]]
[[es:Feudalismo]]
[[es:Feudalismo]]
[[et:Feodalism]]
[[eo:Feŭdismo]]
[[eu:Feudalismo]]
[[eu:Feudalismo]]
[[fa:فئودالیسم]]
[[fa:فئودالیسم]]
[[fi:Feodalismi]]
[[fr:Féodalité]]
[[fr:Féodalité]]
[[fy:Feodalisme]]
[[fy:Feodalisme]]
[[ga:Feodachas]]
[[ga:Feodachas]]
[[gl:Feudalismo]]
[[gl:Feudalismo]]
[[ko:봉건 제도]]
[[he:פיאודליזם]]
[[hr:Feudalizam]]
[[hr:Feudalizam]]
[[hu:Feudalizmus]]
[[id:Feodalisme]]
[[id:Feodalisme]]
[[is:Lénsskipulag]]
[[is:Lénsskipulag]]
[[it:Feudalesimo]]
[[it:Feudalesimo]]
[[he:פיאודליזם]]
[[ja:封建制]]
[[ka:ფეოდალიზმი]]
[[ka:ფეოდალიზმი]]
[[ko:봉건 제도]]
[[la:Feudum]]
[[la:Feudum]]
[[lv:Feodālisms]]
[[lb:Feudalismus]]
[[lb:Feudalismus]]
[[lt:Feodalizmas]]
[[lt:Feodalizmas]]
[[lv:Feodālisms]]
[[hu:Feudalizmus]]
[[mk:Феудализам]]
[[mk:Феудализам]]
[[ms:Feudalisme]]
[[ms:Feudalisme]]
[[nds-nl:Feodalisme]]
[[nl:Feodalisme]]
[[nl:Feodalisme]]
[[nn:Føydalisme]]
[[nds-nl:Feodalisme]]
[[ja:封建制]]
[[no:Føydalisme]]
[[no:Føydalisme]]
[[nn:Føydalisme]]
[[pl:Feudalizm]]
[[pl:Feudalizm]]
[[pt:Feudalismo]]
[[pt:Feudalismo]]
Радок 75: Радок 75:
[[sr:Феудализам]]
[[sr:Феудализам]]
[[su:Féodalisme]]
[[su:Féodalisme]]
[[fi:Feodalismi]]
[[sv:Feodalism]]
[[sv:Feodalism]]
[[tl:Piyudalismo]]
[[ta:நிலக்கிழாரியம்]]
[[ta:நிலக்கிழாரியம்]]
[[th:ศักดินา]]
[[th:ศักดินา]]
[[tl:Piyudalismo]]
[[tr:Feodalizm]]
[[tr:Feodalizm]]
[[uk:Феодалізм]]
[[uk:Феодалізм]]

Вэрсія ад 18:59, 8 жніўня 2010

Феэдалізм (ад анг. feudum) — эканамічная і грамадзкая мадэль, пры якой асноўныя сацыяльныя клясы людзей — фэадалы (землеўладальнікі) і эканамічна залежнае ад іх сялянства; фэадалы пры гэтым зьвязаныя друг з другам спэцыфічным тыпам прававых абавязаньняў, вядомых як фэадальныя усходы.

Слова «фэадалізм» выкарыстоўвалася англійскімі юрыстамі XVII ст. як пазначэньне тыпу уласнасьці; як грамадзк-палітычны тэрмін яно ужываецца ў Мантэск’е. Паданьне аб фэадалізьме як аб этапе сацыяльна-эканамічнай гісторыі чалавецтва, які адпавядаў у Эўропе Сярэднявеччу, разьвіваецца ў францускай гістарыяграфіі пачатку XIX ст., першым чынам у Гізо. У афіцыйным савецкім марксізме фэадалізм разглядаўся ў якасьці адной з пяці грамадзк-гістарычных фармацый, больш высокай у параўнаньні з рабаўладаньнем. У XX ст. розныя гістарычныя школы высоўвалі розныя канцэпцыі фэадалізму; некаторыя наогул не выкарыстоўвалі гэты тэрмін. У сучаснай навуцы часта выкарыстоўваюцца тэрміны традыцыйнае грамадзтв, аграрнае грамадзтв. Панавальны тып эканомікі пры фэадальным ладзе — натуральная гаспадарка, уклад — традыцыйны.

Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў (фэадалы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу (васал) атрымлівае за службу зямельны надзел (фэод або ф'еф) і прыгонных у вышэйстаячага (сэньёра). На чале фэадальных усходаў стаяў манарх, але яго улада звычайна значна саслабленая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, стаялымі ніжэй іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — не мой васал», які дзеінічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). Сяляне працуюць на землях, прыналежных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім паншчынай або чыншам.

Фэадалізм у заходняй Эўропе, па шэрагу канцэпцый, стаў усталёўвацца яшчэ ў V ст. нашай эры ў позьняй Рымскай імпэрыі. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага горада як цэнтра рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структур, публічнага прыватнага права. Затым, у сярэднія стагодзьдзі, ён стаў панаваць у Эўропе аж да буржуазных рэвалюцый. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў капіталістычны.


У антычным міры найболей падобную з фэадалізмам сыстэм мела Пэрсыдзкая імпэрыя, у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел падобны з фэадальным фэодам.

Глядзіце таксама

Вонкавыя спасылкі

Фэадалізмсховішча мультымэдыйных матэрыялаў