Ігнат Дварчанін: розьніца паміж вэрсіямі
д гімназія |
артаграфія, выпраўленьне спасылак |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[ |
[[Файл:Dvarczanin.jpg|міні|Ігнат Дварчанін]] |
||
'''Дварчанін Ігнат Сымонавіч''' (пс. ''І. Гудок'', ''І. Ладанчук'', ''І. Д-н'', ''І. Д.'') ([[27 траўня]] ([[8 чэрвеня]]) [[1895]] в. [[Погіры]], [[Слонімскі павет]] |
'''Дварчанін Ігнат Сымонавіч''' (пс. ''І. Гудок'', ''І. Ладанчук'', ''І. Д-н'', ''І. Д.'') ([[27 траўня]] ([[8 чэрвеня]]) [[1895]] в. [[Погіры (Дзятлаўскі раён)|Погіры]], [[Слонімскі павет]] (цяпер [[Дзятлаўскі раён]]) — [[8 сьнежня]] [[1937]], [[Ленінград]]?) — грамадзкі дзеяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага Адраджэньня, навуковец, паэт, пісьменьнік, літаратуразнавец. Доктар філязофіі ([[1925]]). |
||
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У [[1912]] годзе скончыў Дзятлаўскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У [[1912]] |
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У [[1912]] годзе скончыў Дзятлаўскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У [[1912]]—[[1915]] настаўнічаў у в. [[Хмяльніца]] на [[Слонім]]шчыне. |
||
З траўня [[1915]] году служыў у расейскім войску, з восені [[1916]] |
З траўня [[1915]] году служыў у расейскім войску, з восені [[1916]] — ваяваў на Заходнім фронце. Падпаручнік. |
||
З чэрвеня [[1917]] у [[Менск]]у. Сябра [[БСГ]], [[Цэнтральная Беларуская Вайсковая Рада|Цэнтральнай беларускай вайсковай рады]]. Напрыканцы сьнежня 1917 езьдзіў да бацькоў-бежанцаў ў [[Новачаркаск]]. |
З чэрвеня [[1917]] у [[Менск]]у. Сябра [[БСГ]], [[Цэнтральная Беларуская Вайсковая Рада|Цэнтральнай беларускай вайсковай рады]]. Напрыканцы сьнежня 1917 езьдзіў да бацькоў-бежанцаў ў [[Новачаркаск]]. |
||
Радок 15: | Радок 15: | ||
У [[1919]] годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у [[Беласток]]. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута. |
У [[1919]] годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у [[Беласток]]. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута. |
||
Са сьнежня [[1920]] году да ліпеня [[1921]] году ў [[Вільня|Вільні]]. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў |
Са сьнежня [[1920]] году да ліпеня [[1921]] году ў [[Вільня|Вільні]]. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку [[Сьвір]] [[Сьвянцянскі павет|Сьвянцянскага павету]]. У [[1921]] годзе экстэрнам здаў іспыты за курс [[Віленская Беларуская Гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]]. |
||
Выконваў даручэньня Віленскага [[БНК]], Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку [[1921]] году накіраваны БНК у [[Латвія|Латвію]]. Там чытае лекцыі па беларусаўзнаўству на настаўніцкіх курсах у [[Дзьвінск]]у. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «[[Бацькаўшчына]]», уваходзіў у яго кіраўніцтва. |
Выконваў даручэньня Віленскага [[БНК]], Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку [[1921]] году накіраваны БНК у [[Латвія|Латвію]]. Там чытае лекцыі па беларусаўзнаўству на настаўніцкіх курсах у [[Дзьвінск]]у. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «[[Бацькаўшчына]]», уваходзіў у яго кіраўніцтва. |
||
Радок 27: | Радок 27: | ||
Пераклаў на беларускую мову паэму [[Аляксандар Блок|Аляксандра Блока]] «Дванаццаць» ([[Вільня]], [[1926]]). |
Пераклаў на беларускую мову паэму [[Аляксандар Блок|Аляксандра Блока]] «Дванаццаць» ([[Вільня]], [[1926]]). |
||
[[ |
[[Файл:Dvarczanin Chestamatyja.jpg|міні|200пкс|«Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры», [[Вільня]], [[1927]], [[Беларускае выдавецкае таварыства]]]] |
||
Склаў і выдаў у 1927 годзе «''Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры''». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «[[Родныя гоні]]», «[[Маланка]]». Быў рэдактарам газэты «[[Народны звон]]». |
Склаў і выдаў у 1927 годзе «''Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры''». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «[[Родныя гоні]]», «[[Маланка]]». Быў рэдактарам газэты «[[Народны звон]]». |
||
У [[1928]] годзе абраны ў польскі сэйм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму |
У [[1928]] годзе абраны ў польскі сэйм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: [[Наваградак]]. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы [[ТБШ]]. |
||
У [[1930]] арыштаваны польскімі ўладамі. [[12 студзеня]] [[1930]] асуджаны на працэсе па справе беларускага |
У [[1930]] арыштаваны польскімі ўладамі. [[12 студзеня]] [[1930]] асуджаны на працэсе па справе беларускага клюбу «Змаганьне». Атрымаў агулам 8 год турмы. Таго самага году беспасьпяхова ізноў вылучаўся на выбарах у сэйм ад Беларускага сялянска-работніцкага блёку. Сядзеў у вязьніцы ў [[Равіч]]у, дзе ўступіў у турэмную ячэйку [[КПП]]. |
||
Вызвалены [[15 |
Вызвалены [[15 верасьня]] [[1932]] у выніку абмену палітвязьнямі паміж [[СССР]] і [[Польшча|Польшчай]]. |
||
З [[лістапад]]а [[1932]] працаваў у [[АН БССР]] у |
З [[лістапад]]а [[1932]] працаваў у [[АН БССР]] у камісіі па вывучэньню Заходняй Беларусі і КП(б)Б. Выконваў абавязкі дырэктара Інстытута мовазнаўства. |
||
Арыштаваны [[16 жніўня]] [[1933]] па справе [[Беларускі нацыянальны цэнтар|Беларускага нацыянальнага цэнтру]]. Судовая калегія [[АДПУ БССР]] ад [[9 студзеня]] [[1934]] году прысудзіла да вышэйшай меры пакараньня, якая была зьменена на 10 год пазбаўленьня волі. Высланы на [[Салаўкі]], пасьля на будаўніцтве [[Беламорска-Балтыйскі канал|Беламорска-Балтыйскага каналу]]. |
Арыштаваны [[16 жніўня]] [[1933]] па справе [[Беларускі нацыянальны цэнтар|Беларускага нацыянальнага цэнтру]]. Судовая калегія [[АДПУ БССР]] ад [[9 студзеня]] [[1934]] году прысудзіла да вышэйшай меры пакараньня, якая была зьменена на 10 год пазбаўленьня волі. Высланы на [[Салаўкі]], пасьля на будаўніцтве [[Беламорска-Балтыйскі канал|Беламорска-Балтыйскага каналу]]. |
||
Пастановаю «тройкі» [[НКУС]] па Ленінградзкай акрузе ад [[25 лістапада]] [[1937]] атрымаў |
Пастановаю «тройкі» [[НКУС]] па Ленінградзкай акрузе ад [[25 лістапада]] [[1937]] атрымаў новы вырак да вышэйшай меры пакараньня. Расстраляны [[8 сьнежня]] [[1937]]. |
||
Рэабілітаваны [[16 жніўня]] [[1956]]. |
Рэабілітаваны [[16 жніўня]] [[1956]]. |
||
Радок 51: | Радок 51: | ||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 8 чэрвеня]] |
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 8 чэрвеня]] |
||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1895 годзе]] |
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1895 годзе]] |
||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў |
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Дзятлаўскім раёне]] |
||
[[Катэгорыя:Беларускія грамадзкія дзеячы]] |
[[Катэгорыя:Беларускія грамадзкія дзеячы]] |
||
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары]] |
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары]] |
Вэрсія ад 17:54, 27 лютага 2010
Дварчанін Ігнат Сымонавіч (пс. І. Гудок, І. Ладанчук, І. Д-н, І. Д.) (27 траўня (8 чэрвеня) 1895 в. Погіры, Слонімскі павет (цяпер Дзятлаўскі раён) — 8 сьнежня 1937, Ленінград?) — грамадзкі дзеяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага Адраджэньня, навуковец, паэт, пісьменьнік, літаратуразнавец. Доктар філязофіі (1925).
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У 1912 годзе скончыў Дзятлаўскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У 1912—1915 настаўнічаў у в. Хмяльніца на Слонімшчыне.
З траўня 1915 году служыў у расейскім войску, з восені 1916 — ваяваў на Заходнім фронце. Падпаручнік.
З чэрвеня 1917 у Менску. Сябра БСГ, Цэнтральнай беларускай вайсковай рады. Напрыканцы сьнежня 1917 езьдзіў да бацькоў-бежанцаў ў Новачаркаск.
З сакавіка 1918 году сакратар культурна-асьветніцкага аддзелу Белнацкаму ў Маскве. Сябра БПСР.
Браў актыўны ўдзел у нарадзе настаўнікаў беларускіх школ 21-23 ліпеня 1918. Са жніўня 1918 году вярнуўся на Бацькаўшчыну. Ператварыў пачатковую школу ў вёсцы Пецюкі ў беларускую.
У 1919 годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у Беласток. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута.
Са сьнежня 1920 году да ліпеня 1921 году ў Вільні. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку Сьвір Сьвянцянскага павету. У 1921 годзе экстэрнам здаў іспыты за курс Віленскай беларускай гімназіі.
Выконваў даручэньня Віленскага БНК, Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку 1921 году накіраваны БНК у Латвію. Там чытае лекцыі па беларусаўзнаўству на настаўніцкіх курсах у Дзьвінску. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «Бацькаўшчына», уваходзіў у яго кіраўніцтва.
У верасьні 1921 удзельнічаў у беларускай канфэрэнцыі ў Празе. Накіраваны ТБШ на вучобу ў Праскі Карлаў унівэрсытэт на гісторыка-філялягічны факультэт, які скончыў у 1925 годзе. У 1926 годзе абараніў дысэртацыю на тэму «Францішак Скарына як культурны дзяяч і гуманіст на беларускай ніве».
У 1924 годзе стварыў у Празе арганізацыю Незалежных сацыялістаў. Быў старшынём Аб’яднаньня прагрэсіўных беларускіх студэнтаў у Празе, сябрам Беларускай рады, рэдактарам «Бюлетэня Аб’яднаньня беларускіх студэнцкіх арганізацый» і часопісу «Перавіасло».
У 1926 вярнуўся ў Вільню. Актыўна далучыўся да беларускага нацыянальнага руху, асабліва да леварадыкальнага крыла. Сябра БСРГ. Сакратар Беларускага выдавецкага таварыства. У 1927 — настаўнік літаратуры Віленскай беларускай гімназіі.
Пераклаў на беларускую мову паэму Аляксандра Блока «Дванаццаць» (Вільня, 1926).
Склаў і выдаў у 1927 годзе «Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «Родныя гоні», «Маланка». Быў рэдактарам газэты «Народны звон».
У 1928 годзе абраны ў польскі сэйм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: Наваградак. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы ТБШ.
У 1930 арыштаваны польскімі ўладамі. 12 студзеня 1930 асуджаны на працэсе па справе беларускага клюбу «Змаганьне». Атрымаў агулам 8 год турмы. Таго самага году беспасьпяхова ізноў вылучаўся на выбарах у сэйм ад Беларускага сялянска-работніцкага блёку. Сядзеў у вязьніцы ў Равічу, дзе ўступіў у турэмную ячэйку КПП.
Вызвалены 15 верасьня 1932 у выніку абмену палітвязьнямі паміж СССР і Польшчай. З лістапада 1932 працаваў у АН БССР у камісіі па вывучэньню Заходняй Беларусі і КП(б)Б. Выконваў абавязкі дырэктара Інстытута мовазнаўства.
Арыштаваны 16 жніўня 1933 па справе Беларускага нацыянальнага цэнтру. Судовая калегія АДПУ БССР ад 9 студзеня 1934 году прысудзіла да вышэйшай меры пакараньня, якая была зьменена на 10 год пазбаўленьня волі. Высланы на Салаўкі, пасьля на будаўніцтве Беламорска-Балтыйскага каналу.
Пастановаю «тройкі» НКУС па Ленінградзкай акрузе ад 25 лістапада 1937 атрымаў новы вырак да вышэйшай меры пакараньня. Расстраляны 8 сьнежня 1937.
Яго родны брат Іларыён Дварчанін, беларускі грамадзкі дзяяч, загінуў у савецкіх лягерах.