Уладзіслаў Сыракомля: розьніца паміж вэрсіямі
д вікіфікацыя, артаграфія |
|||
Радок 8: | Радок 8: | ||
| Псэўданімы = Уладзіслаў Сыракомля,<br />Władysław Syrokomla |
| Псэўданімы = Уладзіслаў Сыракомля,<br />Władysław Syrokomla |
||
| Нарадзіўся = {{сьцяг Расеі}} [[29 верасьня]] [[1823]], [[Смольгаў]], [[Бабруйскі павет]], [[Менская губэрня]], [[Расейская Імпэрыя]] |
| Нарадзіўся = {{сьцяг Расеі}} [[29 верасьня]] [[1823]], [[Смольгаў]], [[Бабруйскі павет]], [[Менская губэрня]], [[Расейская Імпэрыя]] |
||
| Памёр |
| Памёр = {{сьцяг Расейскай Імпэрыі 1858—1883}} [[15 верасьня]] [[1862]], [[Вільня]], [[Расейская Імпэрыя]] |
||
| Грамадзянства |
| Грамадзянства = |
||
| Род дзейнасьці |
| Род дзейнасьці = |
||
| Гады актыўнасьці |
| Гады актыўнасьці = |
||
| Напрамак |
| Напрамак = |
||
| Жанр = |
|||
⚫ | |||
| Жанр = |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
}} |
}} |
||
'''Уладзісла́ў Сырако́мля''' (''сапраўднае'' '''''Людвік Уладзіслаў Францішак Кандратовіч''''', [[29 верасьня]] [[1823]], [[фальварак]] [[Смольгаў]] [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павету]], цяпер [[Любанскі раён]] |
'''Уладзісла́ў Сырако́мля''' (''сапраўднае'' '''''Людвік Уладзіслаў Францішак Кандратовіч''''', [[29 верасьня]] [[1823]], [[фальварак]] [[Смольгаў]] [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павету]], цяпер [[Любанскі раён]] — [[15 верасьня]] [[1862]], [[Вільня]]) — беларускі і польскі паэт, драматург, перакладчык, крытык, краязнавец. Пісаў на беларускай і польскай мовах. |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
Радок 30: | Радок 30: | ||
== Літаратурная дзейнасьць == |
== Літаратурная дзейнасьць == |
||
[[Выява:Herb Syrokomla.PNG|200px|thumb|справа|Герб «Сыракомля»]] |
[[Выява:Herb Syrokomla.PNG|200px|thumb|справа|Герб «Сыракомля»]] |
||
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» ([[1844]]), паводле пачутай у [[Мір]]ы гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым стаў папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…». Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» ([[1856]]). Вывучэньню [[Беларусь|Беларусі]] прысьвяціў |
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» ([[1844]]), паводле пачутай у [[Мір]]ы гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым стаў папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…». Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» ([[1856]]). Вывучэньню [[Беларусь|Беларусі]] прысьвяціў гістарычна-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» ([[1853]]), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» ([[1857]]), «Нёман ад вытокаў да вусьця» ([[1861]]) і інш. Падтрымліваў цесную сувязь зь [[менск]]ім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» ([[1848]], [[1861]]) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды». |
||
Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński». |
Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński». |
||
Радок 40: | Радок 40: | ||
== Асноўныя творы == |
== Асноўныя творы == |
||
[[Выява:Smolgow Smolhow Syrokomla birthplace Klosy 1877.jpg|right|thumb|240px|[[Смольгаў]], месца нараджэньня Л. Кандратовіча]] |
[[Выява:Smolgow Smolhow Syrokomla birthplace Klosy 1877.jpg|right|thumb|240px|[[Смольгаў]], месца нараджэньня Л. Кандратовіча]] |
||
*Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej |
* Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej |
||
*Gawędy i rymy ulotne ([[1853]]) |
* Gawędy i rymy ulotne ([[1853]]) |
||
*Urodzony Jan Dęboróg |
* Urodzony Jan Dęboróg |
||
*Poezje ostatniej godziny |
* Poezje ostatniej godziny |
||
*Wyzwolenie włościan |
* Wyzwolenie włościan |
||
*Margier. Poemat z dziejów Litwy ([[1855]]) |
* Margier. Poemat z dziejów Litwy ([[1855]]) |
||
*Margier |
* Margier Konstantego Gorskiego |
||
*Wielki Czwartek (1856) |
* Wielki Czwartek (1856) |
||
*Janko Cmentarnik (1857) |
* Janko Cmentarnik (1857) |
||
*Kasper Kaliński (1858) |
* Kasper Kaliński (1858) |
||
*Chatka w lesie ( |
* Chatka w lesie (1855—1856) |
||
*Hrabia na Wątorach (1856) |
* Hrabia na Wątorach (1856) |
||
*Możnowładcy i sierota (1859) |
* Możnowładcy i sierota (1859) |
||
*Wiejscy politycy (1858) |
* Wiejscy politycy (1858) |
||
* |
* Wojnarowski |
||
*Podróż swojaka po swojszczyźnie |
* Podróż swojaka po swojszczyźnie |
||
*Dzieje literatury w Polsce |
* Dzieje literatury w Polsce |
||
== Бібліяграфія == |
== Бібліяграфія == |
||
[[Файл:Uładzisłaŭ Syrakomla - mohilki Rosy.jpg|240пкс|міні|Магіла Уладзіслава Сыракомлі на [[могілкі Росы|могілках Росы]] ў Вільні. Побач зьлева |
[[Файл:Uładzisłaŭ Syrakomla - mohilki Rosy.jpg|240пкс|міні|Магіла Уладзіслава Сыракомлі на [[могілкі Росы|могілках Росы]] ў Вільні. Побач зьлева — магіла жонкі, Паўліны Кандратовіч.]] |
||
Беларускі пераклад: |
Беларускі пераклад: |
||
* Выбр. тв. Мн., 1966; |
* Выбр. тв. Мн., 1966; |
||
Радок 67: | Радок 67: | ||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* {{Літаратура/Памяць/Менск|1}} |
|||
*Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1. |
|||
* {{Літаратура/ЭГБ|6-1}} |
|||
*Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т.1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9 |
|||
⚫ | |||
**Цвірка К. Слова пра Сыракомлю. Мн., 1975 |
** Цвірка К. Слова пра Сыракомлю. Мн., 1975 |
||
**Мархель У. Лірнік вясковы. Мн., 1983 |
** Мархель У. Лірнік вясковы. Мн., 1983 |
||
**БП, т. 5 |
|||
** |
** БП, т. 5 |
||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commons|Category:Władysław Syrokomla|выгляд=міні}} |
{{Commons|Category:Władysław Syrokomla|выгляд=міні}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сыракомля, Уладыслаў}} |
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сыракомля, Уладыслаў}} |
Вэрсія ад 03:47, 25 лістапада 2009
Уладзіслаў Сыракомля | |
Людвік Уладыслаў Францішак Кандратовіч Ludwik Władysław Franciszek Kondratowicz | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Псэўданімы | Уладзіслаў Сыракомля, Władysław Syrokomla |
Нарадзіўся | 17 (29) верасьня 1823[1][2] |
Памёр | 3 (15) верасьня 1862[1] (38 гадоў) |
Пахаваны | |
Бацькі | Аляксандр Каятан Кандратовіч[d] Вікторыя са Златкоўскіх[d] |
Літаратурная дзейнасьць | |
Род дзейнасьці | мовазнаўца, перакладнік, паэт, пісьменьнік, літаратар, публіцыст |
Гады творчасьці | з 1844 |
Мова | польская мова[7], нямецкая, беларуская мова і лацінская мова[8] |
Подпіс | |
http://www.rv-blr.com/biography/view/712 |
Уладзісла́ў Сырако́мля (сапраўднае Людвік Уладзіслаў Францішак Кандратовіч, 29 верасьня 1823, фальварак Смольгаў Бабруйскага павету, цяпер Любанскі раён — 15 верасьня 1862, Вільня) — беларускі і польскі паэт, драматург, перакладчык, крытык, краязнавец. Пісаў на беларускай і польскай мовах.
Біяграфія
Паходзіў са зьбяднелага шляхецкага роду герба «Сыракомля», назву якога потым узяў за псэўданім, бацькі былі арандатарамі і часта зьмянілі месца жыхарства. У 1833 паступіў вучыцца ў павятовую школу пры дамініканскім кляштары ў Нясьвіжы, якую расейскія ўлады зачынілі ў 1835. Давучваўся ў дамініканскай школе ў Наваградку (1836—1837). У 1840 уладкаваўся на службу ў канцылярыю кіраўніцтва радзівілаўскімі маёнткамі. Пасьля жаніцьбы ў 1844 пераехаў у фальварак Залучча (цяпер Стаўпецкі раён). Многа працаваў творча. У верасьні 1852 пераехаў у Вільню, бліжэй да выдавецтваў. У красавіку 1853 пачаў арандаваць фальварак Барэйкаўшчына каля Вільні. У 1856—1858 неаднаразова выязджаў у Варшаву і Познань (Прускае каралеўства). Пасьля гэтых паездак за У. Сыракомлям быў устаноўлены сакрэтны нагляд. У красавіку 1861 выступіў на патрыятычнай маніфэстацыі ў Коўне зь вершамі. Выехаў у Варшаву, а на зваротным шляху быў арыштаваны і зьняволены ў віленскай вязьніцы. Знаходзіўся пад арыштам каля месяца. Вызвалены пад нагляд паліцыі. Памёр у час сьледзтва. Пахаваны на віленскіх могілках Росы ў Вільні.
У Барэйкаўшчыне створаны музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, яго імём названыя вуліцы ў Менску і Нясьвіжы. У Варшаве у гонар Сыракомлі названыя адразу дзьве вуліцы: вуліцва Людвіка Кандратовіча і вуліца Уладзіслава Сыракомлі.
Літаратурная дзейнасьць
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» (1844), паводле пачутай у Міры гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым стаў папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…». Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» (1856). Вывучэньню Беларусі прысьвяціў гістарычна-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» (1853), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» (1857), «Нёман ад вытокаў да вусьця» (1861) і інш. Падтрымліваў цесную сувязь зь менскім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» (1848, 1861) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды».
Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński».
Перакладаў на польскую мову творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і лацінскіх паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў Гётэ, Гайнэ, Лермантава, Шаўчэнкі, Някрасава, Бэранжэ і іншых. Творы Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы.
Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» (1851—1852) і іншых твораў.
Асноўныя творы
- Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej
- Gawędy i rymy ulotne (1853)
- Urodzony Jan Dęboróg
- Poezje ostatniej godziny
- Wyzwolenie włościan
- Margier. Poemat z dziejów Litwy (1855)
- Margier Konstantego Gorskiego
- Wielki Czwartek (1856)
- Janko Cmentarnik (1857)
- Kasper Kaliński (1858)
- Chatka w lesie (1855—1856)
- Hrabia na Wątorach (1856)
- Możnowładcy i sierota (1859)
- Wiejscy politycy (1858)
- Wojnarowski
- Podróż swojaka po swojszczyźnie
- Dzieje literatury w Polsce
Бібліяграфія
Беларускі пераклад:
- Выбр. тв. Мн., 1966;
- Вандроўкі па маіх былых ваколіцах: Успаміны, даследаванні гісторыі і звычаяў. Мн., 1992;
- Мінск. Мн., 1992;
- Добрыя весці: Паэзія, проза, крытыка. Мн., 1993.
Літаратура
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
- Уладзіслаў Сыракомля // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
- Цвірка К. Слова пра Сыракомлю. Мн., 1975
- Мархель У. Лірнік вясковы. Мн., 1983
- БП, т. 5
Вонкавыя спасылкі
Уладзіслаў Сыракомля — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Ludwik Kondratowicz — некаторыя творы У. Сыракомлі
- ^ а б в Быков П. В. Сырокомля, Владислав (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1901. — Т. XXXII. — С. 210—212.
- ^ Кондратович, Людвиг-Владислав (рас.) // Русский биографический словарь — СПб: 1903. — Т. 9. — С. 99—101.
- ^ а б Ludwik Kondratowicz. // (нявызначаны загаловак) — Т. I. — С. 407—411.
- ^ інтэрнэт-энцыкляпэдыя
- ^ Сырокомля Владислав // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ^ http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/kondratowicz-ludwik-wladyslaw/
- ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
- ^ Kondratowicz, Ludwik // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- Нарадзіліся 29 верасьня
- Нарадзіліся ў 1823 годзе
- Нарадзіліся ў Бабруйскім павеце
- Памерлі 15 верасьня
- Памерлі ў 1862 годзе
- Памерлі ў Вільні
- Пахаваныя на могілках Росы
- Нарадзіліся ў Любанскім раёне
- Беларускія краязнаўцы
- Беларускія паэты
- Польскія драматургі
- Польскія краязнаўцы
- Польскія крытыкі
- Польскія паэты
- Польскія перакладчыкі
- Польскія публіцысты