Філадэлфія: розьніца паміж вэрсіямі
д робат зьмяніў: ar:فيلادلفيا |
д робат дадаў: hi:फिलाडेल्फिया |
||
Радок 97: | Радок 97: | ||
[[gl:Filadelfia - Philadelphia]] |
[[gl:Filadelfia - Philadelphia]] |
||
[[he:פילדלפיה]] |
[[he:פילדלפיה]] |
||
[[hi:फिलाडेल्फिया]] |
|||
[[hr:Philadelphia, Pennsylvania]] |
[[hr:Philadelphia, Pennsylvania]] |
||
[[ht:Philadelphia, Pennsilvani]] |
[[ht:Philadelphia, Pennsilvani]] |
Вэрсія ад 03:34, 18 верасьня 2009
Шаблён:Горад Філядэльфія (па-ангельску: Philadelphia) — адзін з найстарэйшых гарадоў ЗША, пяты па велічыні насельніцтва горад краіны і самы населены горад штата Пэнсыльванія, з насельніцтвам 1 517 550 жыхароў (зьвесткі перапісу 2000). Разам з прыгарадамі 5,7 мільёну жыхароў.
Філядэльфія багатая гісторыяй і культурай. У гістарычнай частцы гораду дагэтуль пануе атмасфэра маленькага і ціхага мястэчка, якім была і Філядэльфія і іншыя каляніяльныя гарады падчас утварэньня дзяржавы Злучаныя Штаты Амэрыкі.
Філядэльфія гэта адзін з буйных прамысловых, фінансавых і культурных цэнтраў ЗША. На працягу ўсёй сваёй гісторыі яна лічылася адным з самых шматэтнічных гарадоў Амэрыкі: італьянскія і ірляндзкія, усходнеэўрапейскія і азіяцкія суполкі жылі бок аб бок з шматлікім чорным насельніцтвам гораду, шматлікія з прадстаўнікоў якога прыходзяцца нашчадкамі ўцякачам сюды ў часы грамадзянскай вайны паміж Поўначчу і Поўднем. У XX стагодзьдзі Філядэльфія стала першым горадам ЗША, дзе на пост мэра быў абраны негр.
Заснаваны ў 1682 Ўільямам Пэнам. Мае мянушку «Горад братэрскага каханьня» (значэньне назвы па-грэцку). У 1776 годзе ў Філядэльфіі Другі кантынэнтальны кангрэс трынаццаці паўночнаамэрыканскіх штатаў прыняў Дэклярацыю незалежнасьці. У 1781 годзе, падчас войны за незалежнасьць 1775—1783 гадоў Філядэльфія стала сталіцай «злучаных калёніяў», а ў 1790—1800 гадах — першай сталіцай ЗША, самым буйным горадам Паўночнай Амэрыкі, больш важным, чым Бостан або Нью-Ёрк.
Самым вядомым жыхаром горада быў Бэнджамін Франклін.
Амэрыканская Зыбка Волі
Галоўная гістарычная славутасьць Філядэльфіі і ЗША — «Індэпендэнс-Хол» (Independence Hall — Заля Незалежнасьці), дзе ў 1776 годзе была прынятая дэклярацыя незалежнасьці, а ў 1787 годзе — Канстытуцыя ЗША. Побач з двухпавярховым з званіцай будынкам «Залі Незалежнасьці» ў адмысловым павільёне знаходзіцца Звон Волі (Liberty Bell), знак незалежнасьці ЗША, звон якога 8 ліпеня 1776 году ўзвясьціў аб абвяшчэньні дэклярацыі аб незалежнасьці, прынятай 4 ліпеня 1776 году. Там жа знаходзіцца і Заля Кангрэса, дзе быў падпісаны Біль аб Правах. А таксама там знаходзяцца Другі Банк Злучаных Штатаў/Галерэя Партрэтаў, Старая Царква Іосіфа, Царква Хрыста, і Хата-музэй Бэтсі Рос. Усе гэтыя славутасці акружаныя зелянінай і фармуюць некалькі паркавых кварталаў у цэнтры гораду.
Іншыя славутасьці
Філядэльфійская Elfreth's Alley — найстарэйшая вуліца ў ЗША. Яе 30 хат пабудаваныя ў 1728—1836 гадах. Вядомымі славутасьцямі гораду зьяўляюцца: Пэнаўскі цэнтар (Penn Center), хата Паўэла (Powell House), італьянскі рынак (Italian Market), акварама (Acquarama), алея Эльфорта (Elfreth's Alley), а таксама першая ў краіне ўнівэрсальная крама «Ўонамэйкерз» (Wanamaker's) — папулярнае месца сустрэч у цэнтры Філядэльфіі.
У Холе Філязофіі дагэтуль праводзяцца паседжаньні Першага філязофскага грамадзтва ЗША, заснаванага Бэнджамінам Франклінам. У Філядэльфіі знаходзяцца Унівэрсытэт Пэнсыльваніі, Тэхналягічны інстытут Дрэксьлера, інстытут Франкліна, Акадэмія натуральных навук (Academy of Natural Sciences) — усяго 88 унівэрсытэтаў і каледжаў.
Fairmount Park — адзін з самых буйных гарадзкіх паркаў у сьвеце. На яго тэрыторыі разьмешчаны найстарэйшы ў краіне заапарк (заснаваны ў 1874 годзе).
Зараз Філядэльфія ахопленая ідэяй аднаўленьня свайго старога бляску і прыгажосьці. Усё ад квітнеючых раёнаў, аб'яднаных у Цэнтральны горад, да цудоўных гістарычных будынкаў аднаўляецца і рэстаўруецца. Будынак гарадзкой рады з граніту і белага мармура, нарэшце, зможа паказаць вам сваю высокую вежу, якая гадамі была закутая ў будаўнічыя лясы. Адрэстаўраваны галоўны вакзал Філядэльфіі зараз выглядае так, як выглядаў у часы Вялікай дэпрэсіі.
Больш чым любы іншы горад Філядэльфія зьяўляецца паказальнай у пляне гісторыі амэрыканскай архітэктуры. Мэйн-стрыт у Манаюнцы ўвайшла ў дзясятку самых лепшых вуліц Амэрыкі, дзякуючы хатам XIX стагодзьдзя, у якіх разьмясьціліся крамы, галерэі мастацтва і піўныя.
Тут квітнее мастацтва, пераважна ў тэатрах і выканальніцкіх цэнтрах пабудаваных на Авэню мастацтваў. А на Брод-стрыт абгрунтаваліся Аркестар Філядэльфіі, Балет Пэнсыльваніі, Філядэльфійская опэра, а таксама джазавыя студыі і драматычныя і музычныя тэатры.
Ўільям Пэн назваў Філядэльфію «горадам братэрскага каханьня» і дагэтуль яна застаецца самым прыязным горадам ЗША. У гэтым горадзе квітнее кулінарыя, і мясцовыя жыхары больш за ўсё любяць такія дэлікатэсы, як сырныя біфштэксы, вялікія сэндвічы і гарачыя завітушкі з сольлю.
Гарадзкі транспарт Філядэльфіі
Філядэльфія абслугоўваецца дзьвюма лініямі мэтрапалітэну.
- У цэнтры гораду з захаду на ўсход, пад Маркет Стрыт праходзіць лінія мэтро Маркет-Франкфард. Якая на беразе ракі Дэлавэр выходзіць на эстакаду, паварочвае на поўнач, і ідзе да мяжы гораду па эстакадзе над Франкфард-стрыт. Заходні канцавы прыпынак гэтай лініі знаходзіцца ў некалькіх кілямэтрах ад цэнтра гораду. На мапе пазначаныя блакітным колерам.
- З Поўначы на Поўдзень, Філядэльфія расьсякаецца лініяй «Броад Стрыт», якая ў большай частцы падземная, і ідзе пад аднайменнай вуліцай Броад Стрыт. Да Поўначы — наземная. Мае атожылак (апэндыкс) на ўсход у раёне цэнтра. Абедзьве лініі перасякаюцца на станцыі Сіці-Хол. На мапе пазначаная аранжавым колерам.
- Некалькі трамвайных маршрутаў. Іх агульнай канцавой зьяўляецца перасадкавы вузел Сіці-Хол.
- Таксама на заходняй ускраіне гораду маецца яшчэ некалькі наземных хуткасных трамваяў. На паўночнай ускраіне адноўлены маршрут 15.
- Прыгарады Філядэльфіі абслугоўваюцца 8-ю маршрутамі электрацягнікоў, названымі Regional Rail. Адзін зь іх ідзе ў штат Нью-Джэрзі, горад Трэнтан. Адтуль аналягічным электрацягніком можна дабрацца да Нью-Ёрку.
А таксама Філядэльфія абслугоўваецца мноствам аўтобусных маршрутаў. Нумарацыя маршрутаў — скразная.
Усе гэтыя маршруты належаць транспартнай кампаніі SEPTA (Транспартнае кіраваньне паўднёвага ўсходу Пэнсыльваніі (па-ангельску: Southeastern Pennsylvania Transit Authority))
Спасылкі
Вонкавыя спасылкі
Філадэлфія — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў Шаблён:Link FA