Уладзіслаў Сыракомля: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
катэгорыі: беларускі → польскі
Радок 75: Радок 75:


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Władysław Syrokomla|выгляд=міні}}
*[http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-ii/index_19818.html Уладзіслаў Сыракомля ў даведніку Л. Маракова]
*[http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-ii/index_19818.html Уладзіслаў Сыракомля ў даведніку Л. Маракова]
* [[:s:pl:Ludwik Kondratowicz|Ludwik Kondratowicz]] — пэўныя творы Сыракомлі


{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сыракомля, Уладыслаў}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сыракомля, Уладыслаў}}

Вэрсія ад 03:07, 17 жніўня 2009

Уладзіслаў Сыракомля
Людвік Уладыслаў Францішак Кандратовіч
Ludwik Władysław Franciszek Kondratowicz
Асабістыя зьвесткі
Псэўданімы Уладзіслаў Сыракомля,
Władysław Syrokomla
Нарадзіўся 17 (29) верасьня 1823[1][2]
Памёр 3 (15) верасьня 1862[1] (38 гадоў)
Пахаваны
Бацькі Аляксандр Каятан Кандратовіч[d]
Вікторыя са Златкоўскіх[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці мовазнаўца, перакладнік, паэт, пісьменьнік, літаратар, публіцыст
Гады творчасьці з 1844
Мова польская мова[7], нямецкая, беларуская мова і лацінская мова[8]
Подпіс Выява аўтографу
http://www.rv-blr.com/biography/view/712

Уладзісла́ў Сырако́мля (сапраўднае Людвік Уладзіслаў Францішак Кандратовіч, 29 верасьня 1823, фальварак Смольгаў Бабруйскага павету, цяпер Любанскі раён15 верасьня 1862, Вільня) — беларускі і польскі паэт, драматург, перакладчык, крытык, краязнавец. Пісаў на беларускай і польскай мовах.

Біяграфія

Паходзіў са зьбяднелага шляхецкага роду герба «Сыракомля», назву якога потым узяў за псэўданім, бацькі былі арандатарамі і часта зьмянілі месца жыхарства. У 1833 паступіў вучыцца ў павятовую школу пры дамініканскім кляштары ў Нясьвіжы, якую расейскія ўлады зачынілі ў 1835. Давучваўся ў дамініканскай школе ў Наваградку (18361837). У 1840 уладкаваўся на службу ў канцылярыю кіраўніцтва радзівілаўскімі маёнткамі. Пасьля жаніцьбы ў 1844 пераехаў у фальварак Залучча (цяпер Стаўпецкі раён). Многа працаваў творча. У верасьні 1852 пераехаў у Вільню, бліжэй да выдавецтваў. У красавіку 1853 пачаў арандаваць фальварак Барэйкаўшчына каля Вільні. У 18561858 неаднаразова выязджаў у Варшаву і Познань (Прускае каралеўства). Пасьля гэтых паездак за У. Сыракомлям быў устаноўлены сакрэтны нагляд. У красавіку 1861 выступіў на патрыятычнай маніфэстацыі ў Коўне зь вершамі. Выехаў у Варшаву, а на зваротным шляху быў арыштаваны і зьняволены ў віленскай вязьніцы. Знаходзіўся пад арыштам каля месяца. Вызвалены пад нагляд паліцыі. Памёр у час сьледзтва. Пахаваны на віленскіх могілках Росы ў Вільні.

У Барэйкаўшчыне створаны музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, яго імём названыя вуліцы ў Менску і Нясьвіжы. У Варшаве у гонар Сыракомлі названыя адразу дзьве вуліцы: вуліцва Людвіка Кандратовіча і вуліца Уладзіслава Сыракомлі.

Літаратурная дзейнасьць

Герб «Сыракомля»

Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» (1844), паводле пачутай у Міры гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым стаў папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…». Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» (1856). Вывучэньню Беларусі прысьвяціў гісторыка-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» (1853), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» (1857), «Нёман ад вытокаў да вусьця» (1861) і інш. Падтрымліваў цесную сувязь зь менскім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» (1848, 1861) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды».

Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński».

Перакладаў на польскую мову творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і лацінскіх паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў Гётэ, Гайнэ, Лермантава, Шаўчэнкі, Някрасава, Бэранжэ і іншых. Творы Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы.

Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» (18511852) і іншых твораў.

Асноўныя творы

Смольгаў, месца нараджэньня Л. Кандратовіча
  • Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej
  • Gawędy i rymy ulotne (1853)
  • Urodzony Jan Dęboróg
  • Poezje ostatniej godziny
  • Wyzwolenie włościan
  • Margier. Poemat z dziejów Litwy (1855)
  • Margier *Konstantego Gorskiego
  • Wielki Czwartek (1856)
  • Janko Cmentarnik (1857)
  • Kasper Kaliński (1858)
  • Chatka w lesie (1855-1856)
  • Hrabia na Wątorach (1856)
  • Możnowładcy i sierota (1859)
  • Wiejscy politycy (1858)
  • Wojnarowski
  • Podróż swojaka po swojszczyźnie
  • Dzieje literatury w Polsce

Бібліяграфія

Магіла Уладзіслава Сыракомлі на могілках Росы ў Вільні. Побач зьлева — магіла жонкі, Паўліны Кандратовіч.

Беларускі пераклад:

  • Выбр. тв. Мн., 1966;
  • Вандроўкі па маіх былых ваколіцах: Успаміны, даследаванні гісторыі і звычаяў. Мн., 1992;
  • Мінск. Мн., 1992;
  • Добрыя весці: Паэзія, проза, крытыка. Мн., 1993.

Літаратура

  • Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
  • Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т.1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9
    • Цвірка К. Слова пра Сыракомлю. Мн., 1975
    • Мархель У. Лірнік вясковы. Мн., 1983
    • БП, т. 5
    • ЭГБ, т. 6—1.

Вонкавыя спасылкі

Уладзіслаў Сыракомлясховішча мультымэдыйных матэрыялаў

  1. ^ а б в Быков П. В. Сырокомля, Владислав (рас.) // Энциклопедический словарьСПб: Брокгауз — Ефрон, 1901. — Т. XXXII. — С. 210—212.
  2. ^ Кондратович, Людвиг-Владислав (рас.) // Русский биографический словарьСПб: 1903. — Т. 9. — С. 99—101.
  3. ^ а б Ludwik Kondratowicz. // (нявызначаны загаловак) — Т. I. — С. 407—411.
  4. ^ інтэрнэт-энцыкляпэдыя
  5. ^ Сырокомля Владислав // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ^ http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/kondratowicz-ludwik-wladyslaw/
  7. ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
  8. ^ Kondratowicz, Ludwik // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі