Валёнская мова: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў
Xqbot (гутаркі | унёсак)
д робат дадаў: hak:Fà-liùng-ngî; касмэтычныя зьмены
Радок 19: Радок 19:
'''Валёнская мова''' - гэта адна з раманскіх моваў, на якой размаўляе частка насельніцтва [[Валёнія|Валёніі]], [[Бэльґія]]. Валёнская мова адносіцца да той жа групы, што і [[француская мова|француская]], аднак яе не разглядаюць у якасьці дыялекту: франкамоўны чалавек зь цяжкасьцю разумее валёнца. Таксама валёнскую мову нельга блытаць з бэльгійскім варыянтам францускае мовы.
'''Валёнская мова''' - гэта адна з раманскіх моваў, на якой размаўляе частка насельніцтва [[Валёнія|Валёніі]], [[Бэльґія]]. Валёнская мова адносіцца да той жа групы, што і [[француская мова|француская]], аднак яе не разглядаюць у якасьці дыялекту: франкамоўны чалавек зь цяжкасьцю разумее валёнца. Таксама валёнскую мову нельга блытаць з бэльгійскім варыянтам францускае мовы.


==Агульныя зьвесткі==
== Агульныя зьвесткі ==
Валёнская мова фармавалася ў перыяд між [[VIII]] ды [[XII]] стагодзьдзямі. Мае значны кельцкі і германскі субстрат. На 100 клясічных валёнскіх словаў 90 будзе лацінскага паходжаньня, 9 - германскага, 1 - кельцкага. Аднак сёньняшняя валёнская мова мае шмат запазычанных словаў з францускае мовы.
Валёнская мова фармавалася ў перыяд між [[VIII]] ды [[XII]] стагодзьдзямі. Мае значны кельцкі і германскі субстрат. На 100 клясічных валёнскіх словаў 90 будзе лацінскага паходжаньня, 9 - германскага, 1 - кельцкага. Аднак сёньняшняя валёнская мова мае шмат запазычанных словаў з францускае мовы.


==Геаграфічнае распаўсюджаньне==
== Геаграфічнае распаўсюджаньне ==


На валёнскае мове размаўляюць жыхары поўначы [[Францыя|Францыі]] ''botte de Givet'', у дэпартаменце [[Ардэны (дэпартамент)|Ардэны]] і розных вёсках у дэпартаменце [[Нор (дэпартамент)|Нор]]. Невялікая колькасьць носьбітаў валёнскае мовы пражывае ў ЗША, ў штаце [[Вісконсін]].
На валёнскае мове размаўляюць жыхары поўначы [[Францыя|Францыі]] ''botte de Givet'', у дэпартаменце [[Ардэны (дэпартамент)|Ардэны]] і розных вёсках у дэпартаменце [[Нор (дэпартамент)|Нор]]. Невялікая колькасьць носьбітаў валёнскае мовы пражывае ў ЗША, ў штаце [[Вісконсін]].
Радок 29: Радок 29:
Цяпер валёнская амаль цалкам выцесьненая францускай, якая мае статус афіцыйнае мовы Бэльґіі. Валёнская мова знаходзіцца ў сьпісе 500 моваў сьвету, якім пагражае выміраньне ў [[XXI]] стагодзьдзі. Тым не менш, у апошнія рокі ў Валёніі назіраецца адраджэньне цікавосьці да валёнскае мовы.
Цяпер валёнская амаль цалкам выцесьненая францускай, якая мае статус афіцыйнае мовы Бэльґіі. Валёнская мова знаходзіцца ў сьпісе 500 моваў сьвету, якім пагражае выміраньне ў [[XXI]] стагодзьдзі. Тым не менш, у апошнія рокі ў Валёніі назіраецца адраджэньне цікавосьці да валёнскае мовы.


==Дыялекты==
== Дыялекты ==
Валёнская мова налічвае некалькі дыялектаў, якія можна суаднесьці з рэгіёнамі Валёніі:
Валёнская мова налічвае некалькі дыялектаў, якія можна суаднесьці з рэгіёнамі Валёніі:
Радок 38: Радок 38:
Негледзячы на мясцовыя фанэтычныя асаблівасьці, ў Валёніі назіраецца рух за прыняцце адзінага правапісу - "rfondou walon". Гэтая артаграфія дае магчымасьць розным чытачам па-рознаму вымаўляць словы. Гэты канцэпт быў узяты з брэтонскае мовы і дазваляе прымірыць сучасныя фанэтычныя нормы з традыцыямі напісаньня словаў.
Негледзячы на мясцовыя фанэтычныя асаблівасьці, ў Валёніі назіраецца рух за прыняцце адзінага правапісу - "rfondou walon". Гэтая артаграфія дае магчымасьць розным чытачам па-рознаму вымаўляць словы. Гэты канцэпт быў узяты з брэтонскае мовы і дазваляе прымірыць сучасныя фанэтычныя нормы з традыцыямі напісаньня словаў.


==Прыклады фразаў==
== Прыклады фразаў ==
{|
{|
|- bgcolor=#FFD800
|- bgcolor=#FFD800
Радок 60: Радок 60:
|}
|}


==Вонкавыя спасылкі==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Walloon language|выгляд=міні}}
{{Commons|Category:Walloon language|выгляд=міні}}
{{Interwiki|wa|валёнскай|}}
{{Interwiki|wa|валёнскай|}}
Радок 92: Радок 92:
[[gd:Walloon (cànan)]]
[[gd:Walloon (cànan)]]
[[gv:Walloonish]]
[[gv:Walloonish]]
[[hak:Fà-liùng-ngî]]
[[he:ולונית]]
[[he:ולונית]]
[[hr:Valonski jezik]]
[[hr:Valonski jezik]]

Вэрсія ад 15:45, 16 жніўня 2009

Валёнская
Walon
Ужываецца ў Бэльґіі, Францыі
Рэгіён Заходняя Эўропа
Колькасьць карыстальнікаў 600 тысяч
Клясыфікацыя Індаэўрапейская

 Раманская група
  Гала-раманская падгрупа

Афіцыйны статус
Статус: 6b Пад пагрозай[d][1]
Пісьмо лацінскае пісьмо
Коды мовы
ISO 639-1 wa
ISO 639-2(Б) wln
ISO 639-2(Т) wln
ISO 639-3 wln
SIL wln

Валёнская мова - гэта адна з раманскіх моваў, на якой размаўляе частка насельніцтва Валёніі, Бэльґія. Валёнская мова адносіцца да той жа групы, што і француская, аднак яе не разглядаюць у якасьці дыялекту: франкамоўны чалавек зь цяжкасьцю разумее валёнца. Таксама валёнскую мову нельга блытаць з бэльгійскім варыянтам францускае мовы.

Агульныя зьвесткі

Валёнская мова фармавалася ў перыяд між VIII ды XII стагодзьдзямі. Мае значны кельцкі і германскі субстрат. На 100 клясічных валёнскіх словаў 90 будзе лацінскага паходжаньня, 9 - германскага, 1 - кельцкага. Аднак сёньняшняя валёнская мова мае шмат запазычанных словаў з францускае мовы.

Геаграфічнае распаўсюджаньне

На валёнскае мове размаўляюць жыхары поўначы Францыі botte de Givet, у дэпартаменце Ардэны і розных вёсках у дэпартаменце Нор. Невялікая колькасьць носьбітаў валёнскае мовы пражывае ў ЗША, ў штаце Вісконсін. Афіцыйнага статусу гэтая мова ня мае, але ў 1990 року яна была прызнаная мясцовай мовай. У цяперашні час па-валёнску размаўляе каля 600 тысяч чалавек, хаця на пачатку XX стагодзьдзя ёй карысталася 90 % насельніцтва Валёніі (больш за чатыры мільёны чалавек). Нязначная частка людзей, якія нарадзіліся ў паваенны час, вольна валодае гэтай мовай. Многія толькі ведаюць некаторыя словы і выразы па-валёнску.

Цяпер валёнская амаль цалкам выцесьненая францускай, якая мае статус афіцыйнае мовы Бэльґіі. Валёнская мова знаходзіцца ў сьпісе 500 моваў сьвету, якім пагражае выміраньне ў XXI стагодзьдзі. Тым не менш, у апошнія рокі ў Валёніі назіраецца адраджэньне цікавосьці да валёнскае мовы.

Дыялекты

Валёнская мова налічвае некалькі дыялектаў, якія можна суаднесьці з рэгіёнамі Валёніі:

  • Цэнтральны дыялект, на якім размаўляюць у Намюры (па-француску: Nameur) - сталіцы Валёніі. Гэта адзін з самых кансэрватыўных і ідыёсынкратычных дыялектаў.
  • Заходні дыялект - дыялект, які найбольш набліжаны да францускае мовы дзякуючы моцнаму ўплыву з Пікардыі. Распаўсюджаны ў раёне местаў Шарлеруа (па-француску: Charleroi) ды Нівэль (па-француску: Nivele)
  • Паўднёвы - распаўсюджаны ў Ардэнскім рэгіёне Бэльґіі.

Негледзячы на мясцовыя фанэтычныя асаблівасьці, ў Валёніі назіраецца рух за прыняцце адзінага правапісу - "rfondou walon". Гэтая артаграфія дае магчымасьць розным чытачам па-рознаму вымаўляць словы. Гэты канцэпт быў узяты з брэтонскае мовы і дазваляе прымірыць сучасныя фанэтычныя нормы з традыцыямі напісаньня словаў.

Прыклады фразаў

Валёнская Француская Нідэрляндзкая Беларуская Phonetic
Walon Wallon Waals валёнская walɔ̃
Diè wåde Adieu Vaarwel Пакуль / Бывай [djɛ woːt] / [djɛ wɔːt]
Bondjoû Bonjour Goedendag Дзень добры / Вітаю [bɔ̃dʒuː]
A Salut Hoi Прывітаньне a
A rvey Au revoir Tot ziens Да пабачэньня [arvɛj]
Cmint dit-st on Comment dit-on Hoe zegt men Як сказаць / Як кажуць [kmɛ̃ dɪstɔ̃]
Cmint daloz ? Comment allez-vous? Hoe gaat het? Як маесься? [kmɛ̃ dalɔ]
Dji n' sais nén Je ne sais pas Ik weet het niet Я ня ведаю [dʒɪn sɛː nɛ̃ ] / [dʒɪn se nẽ]

Вонкавыя спасылкі

Валёнская мовасховішча мультымэдыйных матэрыялаў

  1. ^ Ethnologue (анг.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 2022. — ISSN 1946-9675