Дэўтэр: розьніца паміж вэрсіямі
дададзена інфармацыя пра цяжкую ваду. |
д →Спасылкі: Зьменена на "Глядзіце таксама". |
||
Радок 17: | Радок 17: | ||
Дэўтэрый шырока ўжываецца ў тэхніцы і мэдыцыне. [[Канада]] зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам дэўтэрыя на плянэце, каб забясьпечваць функцыяваньне свайго [[рэактар CANDU|рэактара CANDU]]. |
Дэўтэрый шырока ўжываецца ў тэхніцы і мэдыцыне. [[Канада]] зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам дэўтэрыя на плянэце, каб забясьпечваць функцыяваньне свайго [[рэактар CANDU|рэактара CANDU]]. |
||
== Глядзіце таксама == |
|||
==Спасылкі== |
|||
* [[Цяжкая вада]] |
* [[Цяжкая вада]] |
||
Вэрсія ад 01:25, 8 ліпеня 2006
Дэўтэрый (таксама дэйтэрый, сымбаль 2H альбо D; ад грэцкага Δευτερον і лацінскага Deuterium) — стабільны ізатоп вадароду з атамнай масай, роўнай двум (А = 2,01363). У прыродзе сустракаецца ў прапорцыі 0,0147% (прыблізна адзін атам дэўтэрыя на 7000 атамаў звычайнага вадароду).
Ядро дэўтэрыя складаецца з аднаго пратону і аднаго нэўтрону, тым часам як звычайны атам вадароду мае толькі адзін пратон. Такім чынам, ён мае ў два разы большую масу за протый (так часам называюць звычайны ізатоп вадароду, каб падкрэсьліць адрозьненьне ад дэўтэрыя і трытыя), і з гэтай прычыны іхныя хімічныя ўласнасьці досыць моцна адрозьніваюцца. Хаця дэўтэрый не зьяўляецца асобным хімічным элемэнтам яго часам абазначаюць літарай D (замест 2H).
У прыродзе дэўтэрый сустракаецца як газ D2 (2H2).
Дэўтэрый быў упершыню выяўлены ў 1931 годзе Гаральдам Клэйтанам Урэем, хімікам з Калюмбійскага ўнівэрсытэту. Урэй атрымаў Нобэлеўскую прэмію ў хіміі за сваю працу ў 1934 годзе.
Дэўтэрый, разам з трытыем, ёсьць вельмі карысным для рэакцыі ядзернага сынтэзу, з-за вялікага выхаду энэргіі пры рэакцыі D-T:
Дэўтэрый можа замяшчаць звычайны вадарод у малекулах вады і фармаваць цяжкую ваду (D2O). Менавіта цяжкая вада з'яўляецца найлепшым замядляльнікам нэўтронаў. Для вытворчасці 1 м³ цяжкай вады D2O неабходна каля 40000 м³ H2O.
Наяўнасьць дэўтэрыя ў зорках ёсьць моцным аргумэнтам у падтрымку тэорыі Вялікага выбуху (а не іншых тэорыяў узьнікненьня Сусьвету). Тэрмаядзерныя рэакцыі ўнутры зорак зьнішчаюць дэўтэрый. І фізыкам пакуль невядомая натуральная рэакцыя або працэс, апрача самога Вялікага выбуху, які б у выніку ствараў дэўтэрый.
Дэўтэрый шырока ўжываецца ў тэхніцы і мэдыцыне. Канада зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам дэўтэрыя на плянэце, каб забясьпечваць функцыяваньне свайго рэактара CANDU.