Смаргонскі раён: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне, стыль
стыль
Радок 52: Радок 52:
'''Смарго́нскі раё́н''' — адміністрацыйная адзінка на паўночным усходзе [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва — 56,4 тыс. чалавек ([[2008]]). Адміністрацыйны цэнтар — [[места]] [[Смаргонь]].
'''Смарго́нскі раё́н''' — адміністрацыйная адзінка на паўночным усходзе [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва — 56,4 тыс. чалавек ([[2008]]). Адміністрацыйны цэнтар — [[места]] [[Смаргонь]].


== Геаграфічнае становішча ==
Смаргонскі раён мяжуе з [[Ашмянскі раён|Ашмянскім]] і [[Астравецкі раён|Астравецкім]] раёнамі Гарадзенскай вобласьці, [[Валожынскі раён|Валожынскім]], [[Вялейскі раён|Вялейскім]] і [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім]] раёнамі [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]].
Смаргонскі раён мяжуе з [[Ашмянскі раён|Ашмянскім]] і [[Астравецкі раён|Астравецкім]] раёнамі Гарадзенскай вобласьці, [[Валожынскі раён|Валожынскім]], [[Вялейскі раён|Вялейскім]] і [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім]] раёнамі [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]].


Раён выцягнуты з поўначы на поўдзень на 67 км і з захаду на ўсход на 35 км. Найвялікшая працягласьць тэрыторыі раёну — з паўднёвага захаду на паўночны ўсход — 68 км.
Раён выцягнуты з поўначы на поўдзень на 67 км і з захаду на ўсход на 35 км. Найвялікшая працягласьць тэрыторыі раёну — з паўднёвага захаду на паўночны ўсход — 68 км.

== Гісторыя ==
*[[15 студзеня]] [[1940]]: у складзе [[Вялейская вобласьць|Вялейскай вобласьці]] быў ўтвораны Смаргонскі раён.
*верасень [[1944]]: раён увайшоў у склад [[Маладэчанская вобласьць|Маладэчанскай вобласьці]].
*[[20 студзеня]] [[1960]]: раён — у складзе Гарадзенскай вобласьці.
*[[1985]]: места [[Смаргонь]] было вылучанае ў асобную адміністрацыйную адзінку абласнога падпарадкаваньня.
*[[5 лістапада]] [[1996]]: Смаргонскі раён і места Смаргонь былі аб'яднаныя ў адну адміністрацыйную адзінку раённага падпарадкаваньня.<ref>[http://www.bankzakonov.com/d2008/time74/lav74553.htm Указ Президента Республики Беларусь от 5 ноября 1996 г. №454 "Об объединении Сморгонского района и города Сморгони в одну административную единицу"]</ref>


== Прырода ==
== Прырода ==
Радок 103: Радок 109:


Па тэрыторыі раёну праходзіць чыгуначная лінія і аўтадарога [[Менск]] — [[Вільня]], места Смаргонь зьвязанае аўтадарогамі са [[Сьвір]]ру, [[Вялейка]]й, [[Маладэчна]], [[Ашмяны|Ашмянамі]].
Па тэрыторыі раёну праходзіць чыгуначная лінія і аўтадарога [[Менск]] — [[Вільня]], места Смаргонь зьвязанае аўтадарогамі са [[Сьвір]]ру, [[Вялейка]]й, [[Маладэчна]], [[Ашмяны|Ашмянамі]].

== Гісторыя ==
*[[15 студзеня]] [[1940]]: у складзе [[Вялейская вобласьць|Вялейскай вобласьці]] быў ўтвораны Смаргонскі раён.
*верасень [[1944]]: раён увайшоў у склад [[Маладэчанская вобласьць|Маладэчанскай вобласьці]].
*[[20 студзеня]] [[1960]]: раён — у складзе Гарадзенскай вобласьці.
*[[1985]]: места [[Смаргонь]] было вылучанае ў асобную адміністрацыйную адзінку абласнога падпарадкаваньня.
*[[5 лістапада]] [[1996]]: Смаргонскі раён і места Смаргонь былі аб'яднаныя ў адну адміністрацыйную адзінку раённага падпарадкаваньня.<ref>[http://www.bankzakonov.com/d2008/time74/lav74553.htm Указ Президента Республики Беларусь от 5 ноября 1996 г. №454 "Об объединении Сморгонского района и города Сморгони в одну административную единицу"]</ref>


== Інфармацыя для турыстаў ==
== Інфармацыя для турыстаў ==
Радок 161: Радок 160:
*[[Алесь Салагуб]] ([[1906]]—[[1934]]) — беларускі паэт, літаратуразнавец, публіцыст
*[[Алесь Салагуб]] ([[1906]]—[[1934]]) — беларускі паэт, літаратуразнавец, публіцыст


==Крыніцы==
== Крыніцы ==
{{зноскі}}
{{зноскі}}



Вэрсія ад 03:47, 6 сакавіка 2009

Смаргонскі раён

Сьцяг
Агульныя зьвесткі
Краіна Беларусь
Статус раён Беларусі
Уваходзіць у Гарадзенская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар Смаргонь
Дата ўтварэньня 15 студзеня 1940
Кіраўнік Генадзь Харужык[d][1]
Насельніцтва (2008) 56,4 тыс.
Шчыльнасьць 37,6 чал./км²
Плошча 1,5 тыс. км²
Вышыня па-над узр. м.
 · сярэдняя вышыня

 149 м[2]
Месцазнаходжаньне Смаргонскага раёну
Смаргонскі раён на мапе
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас UTC +2
Тэлефонны код +375-15-92
Паштовыя індэксы 231 0хх
Афіцыйны сайт
   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Смарго́нскі раё́н — адміністрацыйная адзінка на паўночным усходзе Гарадзенскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва — 56,4 тыс. чалавек (2008). Адміністрацыйны цэнтар — места Смаргонь.

Смаргонскі раён мяжуе з Ашмянскім і Астравецкім раёнамі Гарадзенскай вобласьці, Валожынскім, Вялейскім і Маладэчанскім раёнамі Менскай вобласьці.

Раён выцягнуты з поўначы на поўдзень на 67 км і з захаду на ўсход на 35 км. Найвялікшая працягласьць тэрыторыі раёну — з паўднёвага захаду на паўночны ўсход — 68 км.

Гісторыя

Прырода

Рэльеф

Значная частка раёну занятая Нарачанска-Вялейскай нізінай, на поўдні — частка Ашмянскага ўзвышша. Пераважаюць вышыні 140 — 200 м. Каля 30 % тэрыторыі раёну разьмешчаныя вышэй за 200 м над узроўнем мора, максымальны пункт — 320 м (гара Мілідаўская), мінімальны — 121 м — разьмешчаны на поўначы раёну.

Карысныя выкапні

На тэрыторыі раёну разьмешчаны паклады торфу, пяскова-жвіровага матэрыялу, пяскоў, глінаў і суглінак для грубай керамікі, бузаў.

Клімат

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,3 °С, ліпеня 17 °С. Сярэднярочная колькасьць ападкаў складае 645 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду 189 дзён.

Гідраграфія

Усе рэкі і вадаёмы на тэрыторыі раёну належаць басэйну ракі Нёман, а ў яго складзе — да басэйну Балтыйскага мора. Найбуйнейшая рака — Вяльля з прытокамі Ашмянка, Оксна. Найвялікшыя азёры ў раёне — Сьвірскае і Вішнеўскае.

Расьліннасьць

Лясы (38 % тэрыторыі раёну) пераважна хваёвыя, яловыя, бярозавыя. Балоты займаюць 3,8 % тэрыторыі раёну. На тэрыторыі раёну знаходзіцца частка нацыянальнага парку Нарачанскі, біялягічны заказьнік дзяржаўнага значэньня Дубатоўскае.

Насельніцтва

Насельніцтва раёну на 1.01.2008 складае 56,4 тысячаў чалавек.[4]

Нацыянальны склад насельніцтва паводле перапісу 1999 року:

У Смаргонскім раёне зарэгістраваныя і дзейнічаюць 21 рэлігійная суполка 5-ці канфэсіяў: 9 рымска-каталіцкіх; 9 праваслаўных; 1 Сьведак Еговы; 1 Хрысьціянаў Веры Эвангельскай; 1 Эвангельскіх Хрысьціянаў-баптыстаў.[5]

Адукацыя

У сыстэме адукацыі функцыянуе 57 установаў. Атрыманьне агульнай сярэдняй адукацыі забясьпечваюць 34 установы. Сярод іх спэцыялізаваныя ўстановы і ўстановы новага тыпу. Пасьпяховай рэалізацыі творчых здольнасьцяў дзяцей і навучэнскай моладзі, адаптацыі да навакольнага соцыюму садзейнічаюць установы адукацыі «Смаргонскі раённы цэнтар творчасьці дзяцей і моладзі», «Міжшкольны вучэбна-вытворчы камбінат»,« Смаргонская дзіцячая юнацкая спартовая школа алімпійскага рэзэрву». Для наданьня своечасовай карэкцыйна-рэабілітацыйнай, псыхоляга-пэдагагічнай дапамогі і адукацыйна-выхаваўчых паслугаў дзецям і іх бацькам працуюць установы «Смаргонскі сацыяльна-пэдагагічны цэнтар», «Смаргонскі цэнтар карэкцыйна-разьвіваючага навучаньня і рэабілітацыі».

Мэдыцына

Насельніцтва раёну атрымлівае амбуляторна-паліклінічную дапамогу ў раённай паліклініцы, у лекарскіх амбулаторыях і амбулаторыях участковых лякарань, 22 ФАПах. У раённай паліклініцы надаецца дапамога па 20 спэцыяльнасьцях. У месьце разгорнутыя 13 тэрапэўтычных і 13 пэдыятрычных дзялянак. Функцыянуюць 3 пункты здароўя на прадпрыемствах. У сельскай мясцовасьці працуюць 2 участковыя лякарні.

Культура

Культурная сетка раёну прадстаўленая 61 установай культуры: мескі Дом культуры, 25 установаў клюбнага тыпу, цэнтральная раённая, 2 мескія, 2 дзіцячыя і 26 сельскіх бібліятэкаў, 2 дзіцячыя музычныя школы, дзіцячая школа мастацтваў, гісторыка-краязнаўчы музэй. 17 калектываў мастацкай самадзейнасьці маюць званьні «народны» і «ўзорны».

Спорт

Для арганізацыі і правядзеньня фізкультурна-аздараўленчай і спартова-масавай работы ў раёне ёсьць: стадыён на 3,5 тыс. месцаў, два 25-мэтровыя і 9 міні-басэйнаў, 30 спартовых і 5 трэнажорных заляў, 7 стралковых ціраў, 42 іншыя прыстасаваныя памяшканьні, 27 комплексных спартовых пляцовак, 2 хакейныя каробкі. Асноўнай базай для правядзеньня фізкультурна-аздараўленчай і спартова-масавай работы ў месьце зьяўляецца фізкультурна-аздараўленчы комплекс «Юнацтва». На базе фізкультурна-аздараўленчага комплексу займаюцца тры ДЮСШ, футбольны клюб. Насельніцтву надаюцца платныя фізкультурна-аздараўленчыя паслугі.

Гаспадарчая дзейнасьць

Пад сельскагаспадарчыя землі занятыя 49,3 % тэрыторыі. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная жывёлагадоўля, вырошчваюць збожжавыя і кармавыя культуры, бульбу, лён.

Прадпрыемствы: будаўнічых матэрыялаў, харчовай, дрэваапрацоўчай і мэталаапрацоўчай прамысловасьці. Цэнтар промыслаў знаходзіцца ў вёсцы Крэва.

Па тэрыторыі раёну праходзіць чыгуначная лінія і аўтадарога МенскВільня, места Смаргонь зьвязанае аўтадарогамі са Сьвірру, Вялейкай, Маладэчна, Ашмянамі.

Інфармацыя для турыстаў

Музэі

Гісторыка-архітэктурныя каштоўнасьці

Страчаная спадчына

Выбітныя асобы

Крыніцы

Літаратура

  • Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г.П. Пашков [и др.] ; под общ. ред. И.И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648с. ISBN 978-985-11-0384-9

Вонкавыя спасылкі