Гаўя (рака ў Латвіі): розьніца паміж вэрсіямі
Перанакіроўвае на Ґаўя |
Няма апісаньня зьменаў |
||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Выява:Ergeljuklintis424aug037qg.jpg|міні|Рака Ґаўя бліз Цэсісу]] |
|||
#перанакіраваньне [[Ґаўя]] |
|||
'''Га́ўя''' ({{мова-lv|Gauja}}, {{мова-et|Koiva}}) — другая па працягласьці рака [[Латвія|Латвіі]] (пасьля [[Даўґава|Даўґавы]]). Даўжыня — 452 км. <ref>Часам дліна ракі падаецца як роўная 460 км. Усё залежыць ад таго, якая рачулка прымаецца за пачатак Ґаўі.</ref>, плошча басэйну — 8900 км², сярэдні расход вады - 78 м³/с, перапад вышыняў — 234 м (0,52 м/км), сярэдняя хуткасьць плыні — 0,2-0,4 м/с. |
|||
Сьцякае Ґаўя з [[Відзэмскае ўзвышша|Відзэмскага ўзвышша]] ў [[Цэсіскі раён|Цэсіскім раёне]], а ўпадае ў [[Балтыйскае мора]] блізу [[Царнікава]]. Першапачатковы напрамак плыні – на ўсход, затым на поўнач і захад. Частка ракі ўтварае натуральную мяжу даўжынёй 24 км. паміж Латвіяй і [[Эстонія|Эстоніяй]]. Самыя значныя прытокі ракі: зьлева – [[Амата]] (67 км.), справа – [[Мустыгі]] (Mustjõgi; 84 км.) <ref>Тут зноў розначытаньні. Так, у латыскай вэрсіі артыкулу самым доўгім прытокам названая Тырза (80 км.). Пазначаная тут даўжыня Мустыгі ўзятая з артыкулу ў [http://et.wikipedia.org/wiki/Mustjõgi_(Koiva) Эстонскай Вікіпэдыі]</ref>. Сілкаваньне ракі зьмяшанае. Асноўныя крыніцы: талы [[сьнег]] (35 - 40%), асадкі й падземныя воды. |
|||
30% басэйну ракі пакрыта [[лес]]ам, 5% прыпадае на [[балота|балоты]]. У басэйне Ґаўі знаходзіцца каля 860 азёр агульнай плошчай 55 км². У Ґаўі ловяцца [[акунь|акуні]], [[язь|язі]], [[шчупак]]і, [[лешч|ляшчы]], [[плотка|плоткі]], [[галавач]]ы, [[рыбец|рыбцы]], [[мянтуз]]ы. |
|||
Дно ракі пясчанае, плыткае (максымальная глыбіня падчас паводкі – 5 м.), але тут сустракаецца шмат [[вір (зьява)|віроў]], якія пераносяць вялікія масы пяску й праз тое досыць часта мяняюць рэльеф дна. Хаця сама Ґаўя зусім не глыбокая, паміж [[Валміера]]й і Мур’яні яна цячэ па старадаўнім яры, што быў утвораны яшчэ ў [[дэвонскі пэрыяд]]. Вышыня адкладаў [[пясчанік]]у на дадзеным этапе сягае 85 м. Гэтыя мясьціны зьяўляюцца сапраўднай прынадай для турыстаў. У верхнім цячэньні рака мае шмат [[парог]]аў, якія зьявіліся праз выхад на паверхню [[даламіт]]у. |
|||
На берагох Ґаўі разьмешчаныя вельмі значныя для Латвіі ў гістарычным пляне гарады [[Цэсіс]] і [[Сыґулда]], частка ракі таксама працякае праз аднайменны [[Нацыянальны парк Ґаўя|Нацыянальны парк]], слаўны сваімі прыроднымі і культурнымі багацьцямі. Так, побач з ракой на тэрыторыі парку месьціцца знакаміты [[Турайдзкі замак]], пабудова якога была распачатая яшчэ ў [[13 стагодзьдзе|13]] стагодзьдзі. |
|||
==Зацемы== |
|||
<div style="font-size: 85%"> |
|||
<references/> |
|||
</div> |
|||
== Вонкавыя спасылкі == |
|||
{{Commons|Category:Gauja|выгляд=міні}} |
|||
[[Катэгорыя:Рэкі Латвіі]] |
|||
[[Катэгорыя:Рэкі Эстоніі]] |
|||
[[be:Рака Гаўя]] |
|||
[[cs:Gauja]] |
|||
[[de:Gauja]] |
|||
[[en:Gauja]] |
|||
[[et:Koiva]] |
|||
[[fi:Gauja]] |
|||
[[fr:Gauja]] |
|||
[[it:Gauja]] |
|||
[[ja:ガウヤ川]] |
|||
[[lt:Gauja]] |
|||
[[lv:Gauja]] |
|||
[[nl:Gauja]] |
|||
[[nn:Gauja]] |
|||
[[pl:Gauja]] |
|||
[[ru:Гауя]] |
|||
[[uk:Гауя (річка)]] |
|||
Вэрсія ад 15:27, 13 ліпеня 2008
Га́ўя (па-латыску: Gauja, па-эстонску: Koiva) — другая па працягласьці рака Латвіі (пасьля Даўґавы). Даўжыня — 452 км. [1], плошча басэйну — 8900 км², сярэдні расход вады - 78 м³/с, перапад вышыняў — 234 м (0,52 м/км), сярэдняя хуткасьць плыні — 0,2-0,4 м/с.
Сьцякае Ґаўя з Відзэмскага ўзвышша ў Цэсіскім раёне, а ўпадае ў Балтыйскае мора блізу Царнікава. Першапачатковы напрамак плыні – на ўсход, затым на поўнач і захад. Частка ракі ўтварае натуральную мяжу даўжынёй 24 км. паміж Латвіяй і Эстоніяй. Самыя значныя прытокі ракі: зьлева – Амата (67 км.), справа – Мустыгі (Mustjõgi; 84 км.) [2]. Сілкаваньне ракі зьмяшанае. Асноўныя крыніцы: талы сьнег (35 - 40%), асадкі й падземныя воды.
30% басэйну ракі пакрыта лесам, 5% прыпадае на балоты. У басэйне Ґаўі знаходзіцца каля 860 азёр агульнай плошчай 55 км². У Ґаўі ловяцца акуні, язі, шчупакі, ляшчы, плоткі, галавачы, рыбцы, мянтузы.
Дно ракі пясчанае, плыткае (максымальная глыбіня падчас паводкі – 5 м.), але тут сустракаецца шмат віроў, якія пераносяць вялікія масы пяску й праз тое досыць часта мяняюць рэльеф дна. Хаця сама Ґаўя зусім не глыбокая, паміж Валміерай і Мур’яні яна цячэ па старадаўнім яры, што быў утвораны яшчэ ў дэвонскі пэрыяд. Вышыня адкладаў пясчаніку на дадзеным этапе сягае 85 м. Гэтыя мясьціны зьяўляюцца сапраўднай прынадай для турыстаў. У верхнім цячэньні рака мае шмат парогаў, якія зьявіліся праз выхад на паверхню даламіту.
На берагох Ґаўі разьмешчаныя вельмі значныя для Латвіі ў гістарычным пляне гарады Цэсіс і Сыґулда, частка ракі таксама працякае праз аднайменны Нацыянальны парк, слаўны сваімі прыроднымі і культурнымі багацьцямі. Так, побач з ракой на тэрыторыі парку месьціцца знакаміты Турайдзкі замак, пабудова якога была распачатая яшчэ ў 13 стагодзьдзі.
Зацемы
- ^ Часам дліна ракі падаецца як роўная 460 км. Усё залежыць ад таго, якая рачулка прымаецца за пачатак Ґаўі.
- ^ Тут зноў розначытаньні. Так, у латыскай вэрсіі артыкулу самым доўгім прытокам названая Тырза (80 км.). Пазначаная тут даўжыня Мустыгі ўзятая з артыкулу ў Эстонскай Вікіпэдыі
Вонкавыя спасылкі
Гаўя (рака ў Латвіі) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў