Харватыя

Рэспу́бліка Харва́тыя альбо Харва́тыя (па-харвацку: Republika Hrvatska) - краіна на паўднёвым усходзе Эўропы. Мяжуе з Славеніяй і Вугоршчынай на поўначы, Сэрбіяй, Чарнагорыяй ды Босьніяй і Герцагавінай на ўсходзе. На захадзе мае выхад да Адрыятычнага мора.

Харватыя Republika Hrvatska
Сьцяг Герб
Нацыянальны дэвіз: няма
Дзяржаўны гімн: «Lijepa naša domovino»
Афіцыйная мова	Харвацкая
Сталіца	Загрэб
Найбуйнейшы горад	Загрэб
Форма кіраваньня Прэзідэнт Прэм'ер-міністар	парлямэнцкая рэспубліка Ст'епан Мэсіч Іва Санадэр
Плошча  • агульная  • адсотак вады	123-е месца ў сьвеце 56 542 км² 0,01%
Насельніцтва  • агульнае (2005)  • шчыльнасьць	117-е месца ў сьвеце 4 495 904 83/км²
СУП  • агульны (2005)  • на душу насельніцтва	67-е месца ў сьвеце $55 638 млн $12 364
Валюта	куна (HRK)
Часавы пас  • улетку	CET (UTC+1) СEST (UTC+2)
Незалежнасьць ад Югаславіі	25 чэрвеня 1991
Аўтамабільны знак	HR
Дамэн верхняга ўзроўню	.hr
Тэлефонны код	+385

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Харватыі

Славянскія плямёны харватаў, што далі пачатак харвацкай нацыі, мігравалі да ўсходняга ўзьбярэжжа Адрыятычнага мора ў VII стагодзьдзі. Неўзабаве Харвацкае каралеўства стала адной з наймацнейшых дзяржаў рэгіёну, але ў 1102 г. у выніку дынастычнага крызысу краіна трапіла ў залежнасьць ад Вугорскага Каралеўства (Вэнгрыі). У сярэдзіне XV стагодзьдзя вугорскі ўплыў на поўначы краіны зьмяніўся турэцкім, у той час як Далмацыя трапіла пад кантроль Вэнэцыі. Пры гэтым Дуброўніцкая рэспубліка заставалася ў асноўным незалежнай.

У 1526 г. Харватыя уклала зьвяз з імпэрыяй Габсбургаў дзеля процідзеяньня асманскай экспансіі.

У пэрыяд з 1797 да 1815 г. Істрыя, Далмацыя і Дуброўнік увайшлі ў склад Аўстра-Вугоршчыны. Пасьля Першай сусьветнай вайны ў 1918 годзе Харватыя ўвайшла ў склад Каралеўства сэрбаў, харватаў і славенцаў, дарма што Істрыя, Рыека і Задар знаходзіліся пад уладай Італіі. У 1929 годзе дзяржава была пераназваная ў Каралеўства Югаславія. Падчас Другой сусьветнай вайны пад кіраўніцтвам Антэ Павэліча была створаная пранямецкая Незалежная Дзяржава Харватыя (усташы). Пад націскам камуністычна настроеных партызанскіх адзьдзелаў Ёсіпа Броза Ціта рэжым Павэліча быў зрынуты і ўтвораная Сацыялістычная Фэдэрацыйная Рэспубліка Югаславія, або СФРЮ, у склад якой увайшлі шэсьць фэдэрацыйных рэспублік: Сэрбія, Харватыя, Славенія, Македонія, Чарнагорыя і Босьнія і Герцагавіна. У 1991 годзе Харватыя абвесьціла незалежнасьць, прызнаную міжнароднай супольнасьцю ў 1991-1992 гадах, пачалася вайна за незалежнасьць, якая доўжылася да канца 1995 г. Абвяшчэньне незалежнасьці Харватыяй і Славеніяй сталася пачаткам распаду СФРЮ. Канчаткова цэласнасьць краіны была адноўленая ў 1998 г. Першым прэзыдэнтам новай незалежнай Харватыі быў Франя Туджман.

Геаграфія

Асноўны артыкул: Геаграфія Харватыі

Эканоміка

Асноўны артыкул: Эканоміка Харватыі

Вонкавыя спасылкі

Харватыя — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў