Прыматы: розьніца паміж вэрсіямі
Сыстэматыка |
|||
Радок 31: | Радок 31: | ||
Атрад '''прыматы''' (Primates) |
Атрад '''прыматы''' (Primates) |
||
****** род †''Altiatlasius'' |
****** род †''Altiatlasius'' |
||
* падатрад макраносыя (Strepsirrhini) |
* падатрад макраносыя малпы (Strepsirrhini) |
||
**** надсямейства Lemuroidea — сямействы: Cheirogaleidae, Daubentoniidae, Indriidae, Lemuridae, Lepilemuridae |
**** надсямейства Lemuroidea — сямействы: Cheirogaleidae, Daubentoniidae, Indriidae, [[лемуравыя]] (Lemuridae), Lepilemuridae |
||
**** надсямейства Lorisoidea — сямействы: Galagidae, Lorisidae |
**** надсямейства Lorisoidea — сямействы: Galagidae, Lorisidae |
||
* падатрад суханосыя (Haplorhini) |
* падатрад суханосыя малпы (Haplorhini) |
||
** інфраатрад Tarsiiformes |
** інфраатрад Tarsiiformes |
||
**** надсямейства Tarsioidea — сямейства Tarsiidae |
**** надсямейства Tarsioidea — сямейства [[доўгапяткавыя]] (Tarsiidae) |
||
** інфраатрад Simiiformes |
** інфраатрад Simiiformes |
||
*** парватрад [[ |
*** парватрад [[шыраканосыя малпы]] (Platyrrhini) — сямействы: Callitrichidae, [[капуцынавыя]] (Cebidae), Aotidae, Pitheciidae, Atelidae |
||
*** парватрад [[ |
*** парватрад [[вузканосыя малпы]] (Catarrhini) |
||
**** надсямейства Cercopithecoidea — сямейства Cercopithecidae |
**** надсямейства Cercopithecoidea — сямейства Cercopithecidae |
||
**** надсямейства Hominoidea — сямействы: Hylobatidae, Hominidae |
**** надсямейства Hominoidea — сямействы: [[гібонавыя]] (Hylobatidae), [[гамініды]] (Hominidae) |
||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
Вэрсія ад 13:52, 8 лістапада 2021
Прыматы | |
Клясыфікацыя | |
---|---|
Царства | Жывёлы |
Тып | Хордавыя |
Падтып | Хрыбетныя |
Кляса | Сысуны |
Інфракляса | Пляцэнтарныя |
Атрад | Прыматы |
Бінамінальная намэнклятура | |
Primates | |
Арэал | |
Прыматы (Primates, ад лац. Primas, літаральна «першыя») — адзін з найбольш прагрэсіўных атрадаў пляцэнтарных сысуноў, які ўключае ў сябе паўмалпаў, як то лемурападобныя, лорыпадобныя, галагавыя, даўгапяты, і малпападобных, як то малпы, чалавекападобныя малпы й сам чалавек. Прыматы паўсталі ад продкаў, якія жылі на дрэвах трапічных лясоў, бо шматлікія характарыстыкі прыматаў уяўляюць сабой прыстасаваньні да жыцьця ў гэтай складаным трохмерным асяродзьдзі. Усе, акрамя некалькіх відаў прыматаў, па меншай меры часткова жывуць на дрэвах і на сёньня.
За выключэньнем людзей, якія засяляюць ўсе кантыненты, прыматы жывуць у трапічных і субтрапічных рэгіёнах Паўночнай і Паўднёвай Амэрыцы, Афрыцы й Азіі[1]. Прыматы значна адрозьніваюцца адзін ад аднаго паводле вагі, так шчуравы лемур мадам Бэртэ важыць усяго 30 грамаў, а горная гарыла — 200 кг. Паводле выкапнёвых сьведчаньняў, прымітыўныя продкі прыматаў, магчыма, існавалі ў канцы крэйдавага пэрыяду каля 65 мільёнаў гадоў назад. Найстарэйшым зь вядомых прыматаў зьяўляецца Палеоцэн Plesiadapis, які існаваў прыкладна 55—58 мільёнаў гадоў таму[2].
Парадак прыматы традыцыйна дзеліцца на дзьве асноўныя групы: паўмалпы й малпападобныя. Паўмалпы маюць характарыстыкі больш падобныя да раньніх прыматаў, і ўключаюць у сябе лемураў Мадагаскару, лорыпадобных і далгапятаў. Малпападобныя ўключаюць у сябе малпаў і чалавекападобных малпаў.
Прыматы валодаюць шырокім дыяпазонам характарыстык. Некаторыя прыматы,у ключаючы чалавекападобных малпаў і бабуінаў, зьяўляюцца ў першую чаргу наземнымі, а не драўнянымі жывёламі, але ўсе віды валодаюць прыстасаваньнямі для лажаньня на дрэвах. Мэтады перасоўваньня, якія выкарыстоўваюцца прыматамі ёсьць скокі з дрэва на дрэва, хаджэньне на двух ці чатырох канцавінах, перасоўваньне пешшу. Прыматы характарызуюцца наящнасьцю вялікага галаўнога мозгу ў адносінах да іншых сысуноў, а таксама больш шырокім выкарыстаньнем стэрэаскапічнага зроку за кошт нюху, дамінуючай сэнсорнай сыстэмы ў большасьці сысуноў. Гэтыя асаблівасьці адзначаюцца ў больш разьвітых малпаў і значна ў меншай ступені ў лоры й лемураў. Трохкаляровы зрок склаўся ў некаторых прыматаў, у большасьці зь іх таксама маецца супрацьпастаўлены палец, а некаторыя маюць хвост. Прыматы маюць больш павольныя тэмпы разьвіцьця, чым у іншых аналягічных памерам сысуноў і дасягаюць сталасьці пазьней, але маюць таксама й павялічаную працягласьць жыцьця. У залежнасьці ад віду дарослыя асобы могуць жыць у адзіноце, быць павязаны ў пары або ў групах да сотні чальцоў.
Сыстэматыка
Атрад прыматы (Primates)
- род †Altiatlasius
- падатрад макраносыя малпы (Strepsirrhini)
- надсямейства Lemuroidea — сямействы: Cheirogaleidae, Daubentoniidae, Indriidae, лемуравыя (Lemuridae), Lepilemuridae
- надсямейства Lorisoidea — сямействы: Galagidae, Lorisidae
- падатрад суханосыя малпы (Haplorhini)
- інфраатрад Tarsiiformes
- надсямейства Tarsioidea — сямейства доўгапяткавыя (Tarsiidae)
- інфраатрад Simiiformes
- парватрад шыраканосыя малпы (Platyrrhini) — сямействы: Callitrichidae, капуцынавыя (Cebidae), Aotidae, Pitheciidae, Atelidae
- парватрад вузканосыя малпы (Catarrhini)
- інфраатрад Tarsiiformes
Крыніцы
Вонкавыя спасылкі
Прыматы — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Інфармацыя пра прыматаў
- Прыматы на Animal Diversity Web
Гэта — накід артыкула па заалёгіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |