Георгі (Каніскі): розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне, стыль, выява
Радок 45: Радок 45:
|Commons =
|Commons =
}}
}}
'''Георгі Каніскі''' (9 (20) кастрычніка 1717 г. [[Нежын]], цяпер [[Чарнігаўская вобласьць]], [[Украіна]] — 2 (13) лютага 1795) — украінскі і рэчыпаспалітаўскі праваслаўны царкоўны і грамадзкі дзеяч, пісьменьнік.
'''Георгі Каніскі''' (9 (20) кастрычніка 1717, [[Нежын]], цяпер [[Чарнігаўская вобласьць]], [[Украіна]] — 2 (13) лютага 1795) — праваслаўны царкоўны і грамадзкі дзяяч [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], пісьменьнік. Япіскап [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Урадавага сыноду Расейскай імпэрыі]].


== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў [[шляхта|шляхецкай]] сям’і. Скончыў [[Кіева-Магілянская акадэмія|Кіева-Магілянскую акадэмію]] (1743). Прыняў манаскі пострыг у [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]]. У 1745—1755 гадах выкладчык, прафэсар, рэктар Кіева-Магілянскай акадэміі. Вучань і пасьлядоўнік прафэсараў С. Кулябякі, [[Ф. Пракаповіч]]а, [[С. Тадароўскі|С. Тадароўскага]]. У 1755 годзе пасьвячоны на япіскапа Магілёўскага (Беларускага).
Нарадзіўся ў [[шляхта|шляхецкай]] сям’і. У 1743 годзе скончыў [[Кіева-Магілянская акадэмія|Кіева-Магілянскую акадэмію]] (1743). Прыняў манаскі пострыг у [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]]. У 1745—1755 гадох быў выкладчыкам, прафэсарам, рэктарам [[Кіева-Магілянская акадэмія|Кіева-Магілянскай акадэміі]]. Вучань і пасьлядоўнік прафэсараў С. Кулябякі, Ф. Пракаповіча, С. Тадароўскага. У 1755 годзе атрымаў пасьвячэньне на япіскапа магілёўскага (беларускага).
[[Файл:Г. Магілёў - Былы архірэйскі палац PICT1838.jpg|міні|[[Архірэйскі палац (Магілёў)|Архірэйскі палац]] у Магілёве, узьведзены па замове архіяпіскапа]]
У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архірэйскім доме]] друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізысу» [[Ф. Пракаповіч]]а ў сваім перакладзе на «рускі дыялект». У 1757 годзе стварыў пры [[Магілёўскі Спаскі манастыр|Спаскім манастыры]] школьныя клясы і заснаваў [[Магілёўская духоўная сэмінарыя|духоўную сэмінарыю]]. Сабраў шмат дакумэнтаў па гісторыі праваслаўнай царквы. У 1765 годзе на аўдыенцыі [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс Вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста]] выступіў з прамовай у абарону правоў праваслаўных і іншых дысыдэнтаў, якая была перакладзена на эўрапейскія мовы як узор абароны верацярплівасьці.


[[Файл:Г. Магілёў - Былы архірэйскі палац PICT1838.jpg|міні|[[Архірэйскі палац (Магілёў)|Архірэйскі палац]] у Магілёве, узьведзены на заказ архіяпіскапа]]
Г. Канінскі зьвяртаўся па дапамогу праваслаўным у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] да [[Сьпіс Расейскіх імпэратараў|расейскіх імпэратрыц]] [[Лізавета Пятроўна|Лізаветы]] і [[Кацярына II|Кацярыны II]]. Тройчы (1759, 1760, 1768) на жыцьцё Г. Каніскага рыхтаваліся замахі. Ратуючыся ад замаху, у 1768 годзе Каніскі выехаў у [[Расейская імпэрыя|Расею]] ([[Смаленск]]), дзе заставаўся Магілёўскім япіскапам у выгнаньні.


У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архірэйскім доме]] друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізысу» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект». У 1757 годзе стварыў пры [[Магілёўскі Спаскі манастыр|Спаскім манастыры]] школьныя клясы і заснаваў [[Магілёўская духоўная сэмінарыя|духоўную сэмінарыю]]. Сабраў шмат дакумэнтаў з гісторыі праваслаўнай царквы. У 1765 годзе на аўдыенцыі [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс Вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста]] выступіў з прамовай у абарону правоў праваслаўных і іншых дысыдэнтаў, якую пераклалі на эўрапейскія мовы як узор абароны верацярплівасьці.
Вярнуўся пасьля [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|1-га падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1772 годзе. У 1793 годзе архіяпіскап Каніскі абраны ў [[Сынод Расейскай праваслаўнай царквы|Сынод]]. Намаганьнямі Г. Канінскага была арганізавана праваслаўная [[Менская япархія]].


Зьвяртаўся па дапамогу праваслаўным у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], што не прынялі [[Берасьцейская унія|Берасьцейскай уніі]], да [[Сьпіс маскоўскіх гаспадароў|маскоўскіх гаспадыняў]] [[Лізавета Пятроўна|Лізаветы]] і [[Кацярына II|Кацярыны II]]. Тройчы (1759, 1760, 1768) на яго жыцьцё рыхтаваліся замахі. Ратуючыся ад замаху, у 1768 годзе выехаў у [[Расейская імпэрыя|Расею]] ([[Смаленск]]), дзе заставаўся Магілёўскім япіскапам у выгнаньні.
Аўтар «Мэмарыялу аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасьці жыхароў грэчаскага веравызнаньня», «Збору павучальных словаў», «Запісак аб тым, што ў Расеі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзёньніку «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драмы «Уваскрэсеньне мёртвых» і інш. Сабраў г.зв. «Архіў Каніскага», аснову якога склалі дакумэнты з архіву Калегіі замежных справаў Расеі.

Вярнуўся па [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першым падзеле Рэчы Паспалітай]] у 1772 годзе. У 1793 годзе абіраўся ў [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавы сынод Расейскай імпэрыі]]. Яго намаганьнямі ўтварылася праваслаўная [[Менская япархія]].

== Творчасьць ==
Аўтар «Мэмарыялу аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасьці жыхароў грэцкага веравызнаньня», «Збору павучальных словаў», «Запісак аб тым, што ў Расеі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзёньніку «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драмы «Ўваскрэсеньне мёртвых» і інш. Сабраў г.зв. «Архіў Каніскага», аснову якога склалі дакумэнты з архіву Калегіі замежных справаў Расеі.

Прапагандаваў ідэю аб'яднаньня [[беларусы|беларускага народа]] з [[расейцы|расейскім]] і [[украінцы|ўкраінскім]]<ref>{{Літаратура/Русіфікацыя: царская, савецкая, прэзыдэнцкая (2010)|к}} С. 4.</ref>.

Драму «Ўваскрэсеньне мёртвых» на беларускую мову пераклаў [[Анатоль Брусевіч]]<ref>Георгій Каніскі. Уваскрэсенне мёртвых // Тэрмапілы. № 13, 2009. С. 239—257.</ref>.

== Галерэя ==
<gallery widths="215" heights="180" caption="Іканаграфія Георгія Каніскага" class="center">
Gieorgi Kaniski. Георгі Каніскі (XIX).jpg|Невядомы мастак, XIX ст.
Gieorgi Kaniski. Георгі Каніскі (1844).jpg|Невядомы мастак, 1844 г.
Gieorgi Kaniski. Георгі Каніскі (1889).jpg|Невядомы мастак, 1889 г.
</gallery>


== Памяць ==
== Памяць ==
У сьнежні 1992 году ў Магілёве ў гонар Г. Каніскага на [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архіяпіскапскім доме]], дзе ён жыў, адкрыта мэмарыяльная дошка. У жніўні 1993 году рашэньнем [[Сынод Беларускай праваслаўнай царквы|Сыноду Беларускай праваслаўнай царквы]] па блаславеньні [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі|патрыярха]] [[Аляксій II|Аляксія II]] кананізаваны.
У сьнежні 1992 году ў Магілёве ў гонар Георгія Каніскага на [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архіяпіскапскім доме]], дзе ён жыў, адкрылі мэмарыяльную дошку. У жніўні 1993 году пастановай [[Сынод Беларускай праваслаўнай царквы|Сыноду Беларускай праваслаўнай царквы]] на блаславеньне [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі|патрыярха маскоўскага]] [[Аляксій II|Аляксія II]] кананізаваны.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* Георгій Каніскі // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Магілёва. — Мн., 1998. — С. 83;
* Георгій Каніскі // {{Літаратура/Памяць/Магілёў}} — С. 83.
* Каніскі Георгій // БЭ. У 18 т. Т. 7. — Мн., 1998. — С. 585;
* Каніскі Георгій // {{Літаратура/БелЭн|7}} — С. 585.
* Каніскі Георгій // ЭГБ. У 6 т. Т.4. — Мн., 1997. — С. 84-85.
* Каніскі Георгій // {{Літаратура/ЭГБ|4}} — С. 84-85.


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==

Вэрсія ад 21:17, 13 красавіка 2021

Георгі Каніскі
Партрэт
Магілёўскі япіскап
20 жніўня 1755 — 2 лютага 1795

АдукацыяКіева-Магілянская акадэмія (1743)
Дзейнасьцьправаслаўны сьвятар, eparch, Orthodox theologian, філёзаф
Нарадзіўся9 кастрычніка 1717
места Нежын, Чарнігаўскі полк, Гетманшчына
Памёр2 лютага 1795
Магілёў, Расейская імпэрыя
ПахаваныМагілёў
Кананізаваны6 жніўня 1993
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Георгі Каніскі (9 (20) кастрычніка 1717, Нежын, цяпер Чарнігаўская вобласьць, Украіна — 2 (13) лютага 1795) — праваслаўны царкоўны і грамадзкі дзяяч Расейскай імпэрыі і Рэчы Паспалітай, пісьменьнік. Япіскап Урадавага сыноду Расейскай імпэрыі.

Біяграфія

Нарадзіўся ў шляхецкай сям’і. У 1743 годзе скончыў Кіева-Магілянскую акадэмію (1743). Прыняў манаскі пострыг у Кіева-Пячэрскай лаўры. У 1745—1755 гадох быў выкладчыкам, прафэсарам, рэктарам Кіева-Магілянскай акадэміі. Вучань і пасьлядоўнік прафэсараў С. Кулябякі, Ф. Пракаповіча, С. Тадароўскага. У 1755 годзе атрымаў пасьвячэньне на япіскапа магілёўскага (беларускага).

Архірэйскі палац у Магілёве, узьведзены на заказ архіяпіскапа

У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры архірэйскім доме друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізысу» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект». У 1757 годзе стварыў пры Спаскім манастыры школьныя клясы і заснаваў духоўную сэмінарыю. Сабраў шмат дакумэнтаў з гісторыі праваслаўнай царквы. У 1765 годзе на аўдыенцыі караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста выступіў з прамовай у абарону правоў праваслаўных і іншых дысыдэнтаў, якую пераклалі на эўрапейскія мовы як узор абароны верацярплівасьці.

Зьвяртаўся па дапамогу праваслаўным у Рэчы Паспалітай, што не прынялі Берасьцейскай уніі, да маскоўскіх гаспадыняў Лізаветы і Кацярыны II. Тройчы (1759, 1760, 1768) на яго жыцьцё рыхтаваліся замахі. Ратуючыся ад замаху, у 1768 годзе выехаў у Расею (Смаленск), дзе заставаўся Магілёўскім япіскапам у выгнаньні.

Вярнуўся па першым падзеле Рэчы Паспалітай у 1772 годзе. У 1793 годзе абіраўся ў Ўрадавы сынод Расейскай імпэрыі. Яго намаганьнямі ўтварылася праваслаўная Менская япархія.

Творчасьць

Аўтар «Мэмарыялу аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасьці жыхароў грэцкага веравызнаньня», «Збору павучальных словаў», «Запісак аб тым, што ў Расеі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзёньніку «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драмы «Ўваскрэсеньне мёртвых» і інш. Сабраў г.зв. «Архіў Каніскага», аснову якога склалі дакумэнты з архіву Калегіі замежных справаў Расеі.

Прапагандаваў ідэю аб'яднаньня беларускага народа з расейскім і ўкраінскім[1].

Драму «Ўваскрэсеньне мёртвых» на беларускую мову пераклаў Анатоль Брусевіч[2].

Галерэя

Памяць

У сьнежні 1992 году ў Магілёве ў гонар Георгія Каніскага на архіяпіскапскім доме, дзе ён жыў, адкрылі мэмарыяльную дошку. У жніўні 1993 году пастановай Сыноду Беларускай праваслаўнай царквы на блаславеньне патрыярха маскоўскага Аляксія II кананізаваны.

Крыніцы

  1. ^ Лыч Л. Русіфікацыя: царская, савецкая, прэзідэнцкая. — Львоў, 2010. С. 4.
  2. ^ Георгій Каніскі. Уваскрэсенне мёртвых // Тэрмапілы. № 13, 2009. С. 239—257.

Літаратура

Вонкавыя спасылкі