Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Гісторыя: дапаўненьне, стыль
Радок 42: Радок 42:
== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
{{Асноўны артыкул|Гісторыя БССР|Утварэньне БССР}}
{{Асноўны артыкул|Гісторыя БССР|Утварэньне БССР}}
[[Файл:BSSR 1939-1944.jpg|200пкс|рамка|Тэрыторыя БССР у 1939—1944 гадах]]
[[Файл:BSSR 1939-1944.jpg|200пкс|рамка|Тэрыторыя БССР у 1939—1944 гадох]]
Афіцыйнае абвяшчэньне БССР адбылося [[1 студзеня]] [[1919]] году. Сталіцай БССР абраны [[Менск]], хоць першапачатковай сядзібай [[ЛітБел]]у была [[Вільня]], а ў пазьнейшым часе была перанесеная ў [[Смаленск]] (з прычыны [[бальшавіцка-польская вайна|бальшавіцка-польскай вайны]]).
Афіцыйнае абвяшчэньне БССР адбылося 1 студзеня 1919 году. Сталіцай БССР абралі [[Менск]], хоць першапачатковай сядзібай [[ЛітБел]]у была [[Вільня]], перанесеная ў пазьнейшым часе ў [[Смаленск]] (з прычыны [[бальшавіцка-польская вайна|бальшавіцка-польскай вайны]]). Утварэньне БССР адбылося як адказ на абвяшчэньне незалежнасьці [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], што ад пачатку прызнавалася на афіцыйным узроўні — як зазначаў сябра ЦК КПБ Беларусі Ісак Рэйнгольд на паседжаньні Цэнтральнага Бюро [[Камуністычная партыя Беларусі (1918)|КП(б)Б]] 22 студзеня 1919 году<ref>[[Дзьмітры Гурневіч|Гурневіч Д.]] [https://www.svaboda.org/a/31168020.html «Былі крыкі ў экстазе». (Не)прыдуманае інтэрвію з прэм’ерам БНР Луцкевічам пра 25 сакавіка 1918 году], [[Радыё Свабода]], 25 сакавіка 2021 г.</ref>:
{{Цытата|
Існаваньне Беларускай Рады вымусіла высунуць Беларускую [Савецкую] Рэспубліку
{{арыгінал|ru|Существование Белорусской Рады заставило выдвинуть Белорусскую [Советскую] Республику}}
}}


Пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] БССР стала адным зь сяброў-заснавальнікаў [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў]].
Па [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]] БССР стала адным зь сяброў-заснавальнікаў [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў]].


У ліпені [[1990]] году БССР абвясьціла сувэрэнітэт. 19 верасьня 1991 году назва БССР была зьмененая на [[Беларусь|Рэспубліку Беларусь]]<ref>[http://www.svaboda.org/content/backgrounderembedded/25110956.html 19 верасьня 1991 году]</ref>. [[8 сьнежня]] [[1991]] году, у вёсцы [[Віскулі]] каля [[Берасьце|Берасьця]], на падставе [[Белавескія пагадненьні|белавескага дагавора]] падпісана рашэньне аб ліквідацыі СССР. У гэты ж дзень Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка спыніла сваё існаваньне, а рэспубліка пазьней пераўтворана ў незалежную [[Беларусь]].
27 ліпеня 1990 году парлямэнт БССР абвясьціў пра дзяржаўны сувэрэнітэт рэспублікі, а 25 жніўня 1991 году — пра незалежнасьць Беларусі. 19 верасьня 1991 году назву БССР зьмянілі на [[Беларусь|Рэспубліку Беларусь]]<ref>[http://www.svaboda.org/content/backgrounderembedded/25110956.html 19 верасьня 1991 году], [[Радыё Свабода]], 19 верасьня 2013 г.</ref>. 8 сьнежня 1991 году ў вёсцы [[Віскулі|Віскулях]] каля [[Берасьце|Берасьця]] на падставе [[Белавескія пагадненьні|Белавескіх пагадненьняў]] адбылося падпісаньне пастановы аб ліквідацыі СССР. У гэты ж дзень Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка спыніла сваё існаваньне, яе наступнікам стала незалежная Рэспубліка Беларусь.


== Плошча і насельніцтва ==
== Плошча і насельніцтва ==

Вэрсія ад 21:33, 31 сакавіка 2021

Беларуская ССР
Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
Сьцяг Беларускай ССР Герб Беларускай ССР
Сьцяг Герб
Нацыянальны дэвіз: Пралетары ўсіх краін, яднайцеся!
(да 1950 году — «Пралетарыі ўсіх краін, злучайцеся!»)
Дзяржаўны гімн: «Гімн БССР»
Месцазнаходжаньне Беларускай ССР
Афіцыйная мова У 1920-х — 1930-х афіцыйнымі былі прынятыя чатыры дзяржаўныя мовы: беларуская, расейская, польская і ідыш.
Пазьней, паводле канстытуцыі, усе мовы СССР былі прызнаныя роўнымі.
Сталіца Смаленск (1919), Менск
Плошча
 • агульная

207 600 км²
Насельніцтва
 • агульнае (1989)
 • шчыльнасьць

10 151 806
48,9/км²
Валюта рубель
Часавы пас
 • улетку
+3
+3

Белару́ская Саве́цкая Сацыялісты́чная Рэспу́бліка, БССР (па-расейску: Белорусская Советская Социалистическая Республика, па-польску: Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka) — адна з чатырох рэспублік, якія ў сьнежні 1922 году ўтварылі Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік.

Гісторыя

Асноўныя артыкулы: Гісторыя БССР і Утварэньне БССР
Тэрыторыя БССР у 1939—1944 гадох

Афіцыйнае абвяшчэньне БССР адбылося 1 студзеня 1919 году. Сталіцай БССР абралі Менск, хоць першапачатковай сядзібай ЛітБелу была Вільня, перанесеная ў пазьнейшым часе ў Смаленск (з прычыны бальшавіцка-польскай вайны). Утварэньне БССР адбылося як адказ на абвяшчэньне незалежнасьці Беларускай Народнай Рэспублікі, што ад пачатку прызнавалася на афіцыйным узроўні — як зазначаў сябра ЦК КПБ Беларусі Ісак Рэйнгольд на паседжаньні Цэнтральнага Бюро КП(б)Б 22 студзеня 1919 году[1]:

«

Існаваньне Беларускай Рады вымусіла высунуць Беларускую [Савецкую] Рэспубліку

»

Па Другой сусьветнай вайне БССР стала адным зь сяброў-заснавальнікаў Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў.

27 ліпеня 1990 году парлямэнт БССР абвясьціў пра дзяржаўны сувэрэнітэт рэспублікі, а 25 жніўня 1991 году — пра незалежнасьць Беларусі. 19 верасьня 1991 году назву БССР зьмянілі на Рэспубліку Беларусь[2]. 8 сьнежня 1991 году ў вёсцы Віскулях каля Берасьця на падставе Белавескіх пагадненьняў адбылося падпісаньне пастановы аб ліквідацыі СССР. У гэты ж дзень Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка спыніла сваё існаваньне, яе наступнікам стала незалежная Рэспубліка Беларусь.

Плошча і насельніцтва

Год Плошча
(тыс. км²)
Насельніцтва
(млн ч.)
1921 52,4 1,544
1924 110,6 4,2
1926 126,3 4,9
1939 223 10,2
1959 207,6 8,06
1970 207,6 9,002
1979 207,6 9,53
1989 207,6 10,15
1991 207,6 10,3

Буйныя гарады

Дзяржаўны лад

Афіцыйна БССР была створаная як дзяржава дыктатуры пралетарыяту, у якой уся ўлада належала выключна Радзе працоўных дэпутатаў. Але цалкам улада была засяроджана ў партыі — КПБ. Найвышэйшымі органамі ўлады ў 1919—1937 гадах былі Зьезды Радаў, у 1937—1991 — Вярхоўная Рада. Выканаўчая ўлада належала спачатку Вялікаму прэзыдыюму ЦВК, затым — саўнаркому, і ў рэшце рэшт Саўміну. У БССР на працягу ўсяго яе існаваньня не прызнавалі падзел уладаў.

Этнічны склад

Этнічны склад (1959):

Сьцяг БССР

Асноўны артыкул: Сьцяг Беларускай ССР

Крыніцы

Партал «Гісторыя»
Партал «Беларусь»