Летапісец вялікіх князёў літоўскіх: розьніца паміж вэрсіямі
д выдаленая Катэгорыя:Старабеларуская літаратура з дапамогай HotCat |
|||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Літаратурны твор|Мова арыгіналу=[[старабеларуская мова]]|Жанр=[[летапіс]]|Назва=Летапісец вялікіх князёў літоўскіх|Напісаны=1420-я гады|Публікацыя=1823 год}} |
{{Літаратурны твор |
||
| Мова арыгіналу = [[старабеларуская мова]] |
|||
| Жанр = [[летапіс]] |
|||
| Назва = Летапісец вялікіх князёў літоўскіх |
|||
| Напісаны = 1420-я гады |
|||
| Публікацыя = 1823 год |
|||
}} |
|||
⚫ | '''Летапі́сец вялі́кіх князёў літо́ўскіх''' — найстарэйшы вядомы летапісны твор зь ліку [[Беларуска-літоўскія летапісы|беларуска-літоўскіх летапісаў]]. У [[Летувіская гістарыяграфія|летувіскай гістарыяграфіі]] азначаецца таксама як «1-я рэдакцыя [[Літоўская хроніка|Літоўскае хронікі]]». Апісвае палітычную гісторыю [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княстава Літоўскага]] за кругабег ад сьмерці [[Гедзімін|Гедыміна]] (1341) да канца XIV стагодзьдзя. «Летапісец» напісаны [[Старабеларуская мова|па-старабеларуску]] невядомым аўтарам напрыканцы 1420-х гадоў у [[Смаленск|Смаленску]]. Упершыню апублікаваны ў 1823 годзе [[Ігнацы Даніловіч|Ігнацыем Даніловічам]] у ''«[[Dziennik Wilenski]]»''. |
||
⚫ | ''' |
||
== Апісаньне == |
== Апісаньне == |
||
Радок 16: | Радок 21: | ||
* {{Кніга|загаловак=Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я.Купалы»|аўтар=Белазаровіч В. А.|месца=[[Горадня|Гродна]]|выдавецтва=[[ГрДУ]]|год=2006|старонак=345|старонкі=50—51|isbn=985-417-858-7}}; |
* {{Кніга|загаловак=Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я.Купалы»|аўтар=Белазаровіч В. А.|месца=[[Горадня|Гродна]]|выдавецтва=[[ГрДУ]]|год=2006|старонак=345|старонкі=50—51|isbn=985-417-858-7}}; |
||
* ''Чамярыцкі В.'' Віленскі летапіс // {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}, С. 190—191. |
* ''Чамярыцкі В.'' Віленскі летапіс // {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}, С. 190—191. |
||
{{Беларускія летапісы}} |
{{Беларускія летапісы}} |
||
[[Катэгорыя:Беларуска-літоўскія летапісы]] |
[[Катэгорыя:Беларуска-літоўскія летапісы]] |
||
[[Катэгорыя:Старабеларуская літаратура]] |
|||
[[Катэгорыя:Рукапісы XIV стагодзьдзя]] |
[[Катэгорыя:Рукапісы XIV стагодзьдзя]] |
||
[[Катэгорыя:1420-я гады ў Эўропе]] |
[[Катэгорыя:1420-я гады ў Эўропе]] |
Вэрсія ад 00:23, 30 студзеня 2021
Летапісец вялікіх князёў літоўскіх | |
Жанр: | летапіс |
---|---|
Мова арыгіналу: | старабеларуская мова |
Год напісаньня: | 1420-я гады |
Публікацыя: | 1823 год |
Летапі́сец вялі́кіх князёў літо́ўскіх — найстарэйшы вядомы летапісны твор зь ліку беларуска-літоўскіх летапісаў. У летувіскай гістарыяграфіі азначаецца таксама як «1-я рэдакцыя Літоўскае хронікі». Апісвае палітычную гісторыю Вялікага Княстава Літоўскага за кругабег ад сьмерці Гедыміна (1341) да канца XIV стагодзьдзя. «Летапісец» напісаны па-старабеларуску невядомым аўтарам напрыканцы 1420-х гадоў у Смаленску. Упершыню апублікаваны ў 1823 годзе Ігнацыем Даніловічам у «Dziennik Wilenski».
Апісаньне
У творы ў форме суцэльнага апавяданьня прадстаўленая змова Альгерда й Кейстута супраць Яўнута, грамадзянскія войны між Вітаўта й Ягайлы й між Сьвідрыгайлы і Жыгімонта. Гэтая частка напісана ў 1390-я гады з мэтай гістарычнага абгрунтаваньня правоў Вітаўта на вялікае княжаньне ў Вільні.
Другая частка, больш фрагмэнтарная, характарызуецца царкоўна-рэлігійнымі поглядамі на падзеі й складаецца з кароткіх апавяданьняў пра палітычнае жыцьцё Вялікага Княства Літоўскага апошняй чвэрці XIV стагодзьдзя. Поўная рэдакцыя ўключае яшчэ «Аповесьць пра Падольле», дзе распавядаецца пра бітву на Сініх Водах і пра паход Вітаўта ў гэтыя месцы.
Летапіс захаваўся ў розных сьпісах (Віленскім, Супрасьльскім, Слуцкім, Красінскага, Рачынскага й інш.), летапісных зводах і гістарычных кампіляцыях. У XV стагодзьдзі паслужыла асновай часткі Беларуска-літоўскай летапісе 1446 і часткова выкарыстаная польскім гісторыкам Янам Длугаша ў «Гісторыі Польшчы». У XVI стагодзьдзі «Летапісец» увайшоў у склад другога й трэцяга летапісных збораў, празь якія перайшоў у «Хроніку польскую, літоўскую, жамойцкую і ўсяе Русі» Мацея Стрыйкоўскага. «Летапісец» быў вядомы таксама ў Паўночна-Усходняй Русі, дзе ня раз перапісваўся і перапрацоўваўся (сьпісы Дуброўскага, Пагодзіна й інш.).
Летапіс быў перакладзены ў польскую, нямецкую, летувіскую, лацінскую й расейскую мовы.
Літаратура
- Белазаровіч В. А. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я.Купалы». — Гродна: ГрДУ, 2006. — С. 50—51. — 345 с. — ISBN 985-417-858-7;
- Чамярыцкі В. Віленскі летапіс // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0, С. 190—191.